METEOROLOJİ I - Deneme Sınavı - 6

Soğuma yolu ile oluşan sis türleri; radyasyon sisi, adveksiyon sisi, yamaç sisi ve buz kristali sisidir. Su buharı ilavesiyle oluşan sis türleri; cephe sisi ve buhar sisidir.

Altostratus (As): Genellikle gri, bazen maviye kaçan renkte, kalın bir tabaka bulutudur. Gökyüzünün tamamını veya büyük bir kısmını kaplarlar. Bulut engebeli olmayan daima düzgün bir görünüme sahiptir. Su damlacıkları ve buz kristallerinden oluşmuştur.
Devamlı veya aralıklı kar ya da yağmur yağışı yaparlar.

Altostratus bulutlarının özellikleri ise şu şekilde maddeler hâlinde verilebilir:
1. Bulutun dikey kalınlığı 15.000 feetten fazladır.
2. Bulut içindeki görüş 20 ile 1.000 metre arasındadır.
3. Bulut içinde hafif türbülans bulunur.
4. Bulut içinde orta ve şiddetli türbülasla karşılaşılır.
5. Bulut içinde orta ve şiddetli buzlanma meydana gelir. Herhangi bir problem oluşmaması için uçuşun bulut içinde uzun zaman devam etmemesi gerekir.
6. Sıcak cephenin 200 nm(nm: deniz mili – nautical mile) önünde görülür ve cephe önünde Ns bulutu ile birleşir.

E seçeneğinde verilen özellik cirrus bulutunun bir özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Havadaki su zerreleri veya buz kristalleri nedeniyle görüş mesafesinin azalması olayına pus denir. Pus içinde görüş 5000 metre’den azdır. Nispi nem ise %95’ten fazladır.

Yüksek seviye bulutları; Cirrus, Cirrostratus ve Cirrocumulus bulutlarından oluşmaktadır. Bu bulutlar orta enlemlerde 16.000 ile 43.000 feet arasında yer almaktadır. Doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

Yüksekliklerine bağlı olarak bulut tipleri içindeki görüş değerleri şöyle listelenmiştir. Yüksek Seviye Bulutları Cirrus (Ci): Görüş 1000 metreden azdır. Cirrostratus (Cs): Görüş 1000 metreden azdır. Cirrocumulus (Cc): Görüş 1000 metreden azdır. Orta Seviye Bulutları Altocumulus (Ac): Görüş 20 ile 1000 metre arasındadır. Altostratus (As): Görüş 20 ile 1000 metre arasındadır. Alçak Seviye Bulutları Stratus (St): Görüş 10 ile 30 metre arasındadır. Stratocumulus (Sc): Görüş 10 ile 30 metre arasındadır.

Çapları 0,08 ile 0,3 milimetre arasında olan parçacıklar kum olarak adlandırılır. Rüzgârın 20 knotın üzerinde olduğu durumlarda kum parçacıkları atmosferin üst kısımlarına doğru hareket eder. Dar alanlarda etkilidir gevşek kumların bulunduğu çöl arazilerinde meydana gelir. Kum fırtınası pek seyrek olarak 50 feetin üstüne çıkar ve fırtına anında görüş 1000 metrenin altındadır.

Raporlardaki kısaltmalar şu şekildedir:

SKC Sky Clear Gökyüzünde bulut yok
FEW Few Gökyüzü 1/8 – 2/8 arası kapalı
SCT Scattered Gökyüzü 3/8 – 4/8 arası kapalı
BKN Broken Gökyüzü 5/8 – 7/8 arası kapalı
OVC Overcast Gökyüzü 8/8 kapalı

Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

Dolu (Hail): Atmosferdeki su damlacığının doğrudan katı hâle geçmesi sonucunda oluşurlar. Çapları 5 ila 55 mm arasında değişir. Dolunun şekli yuvarlak veya buz parçaları hâlinde olup bazen ceviz büyüklüğüne ulaşabilir. İlkbahar ve sonbahar aylarında görülür. Cb bulutunda konvektif hava akımlarının kuvvetle yükselişi, yağmur tanelerinin büyümesine sebep olur. Bu taneler, yine hava akımlarına uyarak yukarıda bulunan soğuk hava içinde sürüklenerek donarlar ve dolu ismini alırlar. Düşük sıcaklıklarda dolu oluşumu gözlenmez. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yağışın miktarının ölçülmesinde amaç, atmosferden değişik şekillerde düşen yağışın, buharlaşma, toprağa sızma vb. gibi nedenlerle miktarının azalmadan ölçülebilmesidir. Yağış plüviometre ile direk olarak, plüviograf ile de kayıt edilerek ölçülmektedir. Plüviograf diyagramı günlüktür. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yağışın süresi ile ilgili şu sınıflandırmalar mevcuttur.

Devamlı (Continous): Stratiform tipi bulutlardan yağan yağışın karakteristik özelliğidir. Yağış, şiddet değiştirmesine rağmen aralıksız 1 saat veya daha fazla devam etmektedir.
Aralıklı (Intermittent): Stratiform tipi bulutlardan yağan yağışın karakteristik özelliğidir. Yağışın en az bir defa kesilip sonra tekrar başlaması durumudur.
Sağanak (Showers): Kümüliform tipi bulutlardan yağan yağış ile ilgilidir. Yağışın şiddeti, başlaması ve kesilmesi birdenbire olmaktadır.

Doğru yanıt Sağanak yani C seçeneğidir.

Cumulus bulutları Hafif ve orta şiddette yağmur veya kar sağanağı meydana getirirler. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Diverjans, hava akımlarının bir merkezden dışarıya doğru olan hava hareketine denir. Konverjans ise bir bölgeye doğru olan hava hareketidir. Yükselici hareket, alçak basınç alanlarında görülür. İnici hareket yüksek basınç alanlarında görülür. Doğru cevap A'dır.

Belirli bir ülke, bölge veya merkezde, bir zaman dilimi içinde görülebilecek meteorolojik olayların gözlem ve analizlere dayalı çeşitli yöntemler kullanılarak önceden öngörülme çalışmaları hava tahmini olarak adlandırılır.
Hava tahmini üç aşamalıdır:
• Gözlemler
• Analiz
• Tahmin

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Eşit sıcaklık değerlerini birleştiren eğrilere izoterm denir. Özellikle standart basınç seviye haritalarında analiz edilirler. Genel olarak izotermler yer ve yüksek seviye haritalarında yatay sıcaklık değişimlerinin belirlenebilmesi amacıyla kullanılırlar. İzoterm değerlerinin yüksekliği sıcak, düşüklüğü ise soğuk havanın varlığı ile ilgilidir. İzoterm eğrilerinin birbirine çok yakın oluşu rüzgâr hızının artışına veya cephe oluşumlarının varlığına işaret eder.

Yer haritasında eşit basınç değerine sahip noktaları birleştiren eğrilere izobar denir. Standart basınç seviye haritalarında eşit basınç yüksekliklerini birleştiren eğrilere kontur denir. Eşit sıcaklık değerlerini birleştiren eğrilere izoterm denir. Eşit rüzgâr hızlarının birleştirildiği eğrilere izoteks denir. Eşit yüksekliklerin birleştirildiği eğrilere izohips denir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tanımı verilen hava olayı oraj olarak adlandırılmaktadır.

Alçak basınç merkezinin genel hava durumu;
• Bulutluluk: Yer seviyesinde tropopoza kadar bulut oluşumu gerçekleşebilir.
• Yağış: Genellikle hafif veya orta şiddetli devamlı yağışlar görülür. Ancak havanın kararsız olduğu durumlarda şiddetli sağanak yağış ve oraj görülür. Oraj Genellikle şimşek ve gök gürültüsü ile yağmur veya dolu eşliğinde görülen hava olayıdır.
• Görüş: Yağış anında görüş kötü iken yağış dışında iyidir.
• Rüzgâr: Rüzgâr şiddeti izobarlar arasındaki basınç değişimine bağlıdır. Ancak rüzgâr genellikle şiddetlidir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Eşit rüzgâr hızlarının birleştirildiği eğrilere izoteks denir. İzoteksler 200 ve 300 mb standart basınç haritaları ile azami rüzgâr kartlarında 60 knot esas alınarak 20 knotın katları aralıklarıyla çizilirler ve özellikle jet akışların analizinde kullanılırlar. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Bir alçak basınç içindeki soğuk cephe sıcak cepheden daha hızlı hareket ederek önünde hareket eden sıcak cepheye yetişir. Bu durumda soğuk cephenin gerisindeki soğuk hava ile sıcak cephenin önündeki soğuk hava birleşir ve oklüzyon cepheyi oluşturur. Konverjans çevreden merkeze doğru toplanan hava hareketidir. Diverjans merkezden çevreye doğru dağılan hava hareketidir. Sırt yüksek merkezlerde oluşan ve merkezden itibaren cep veya oluk şeklinde çevreye doğru uzanan modellerdir. Trof ise Alçak merkezlerde oluşan ve merkezden itibaren cep veya oluk şeklinde çevreye doğru uzanan modellerdir. Trofu oluşturan izobar veya konturların değerleri içten dışa doğru artış göstermektedir. Trofar rüzgâr akışlarına doğru iç bükey, kesik kesik çizgilerle belirtilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kısa vadeli hava tahminlerinin oluşturulması amacıyla kullanılan modeller ile günlük veya 48 saatlik hava tahminleri oluşturulmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Uzun vadeli hava tahminlerin oluşturulması amacıyla kullanılan modeller ile yatayda 200 km çözünürlüğe sahip olan alan için 3 aylık periyodlar hâlinde ayda bir defa tahminler yapılmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Stasyoner (Duralar) Cephe: İlerlemeyen veya geri çekilmeyen ya da çok az hareket eden sıcak ve soğuk hava kütlelerinin oluşturduğu cephedir.

Oklüzyon Cephe: Bir alçak basınç içindeki soğuk cephe sıcak cepheden daha hızlı hareketederek önünde hareket eden sıcak cepheye yetişir. Bu durumda soğuk cephenin gerisindeki soğuk hava ile sıcak cephenin önündeki soğuk hava birleşir ve oklüzyon cepheyi oluşturur.

Soğuk Cephe: Soğuk bir hava kütlesi hareket hâlinde iken komşu durumda bulunan ve etrafını saran sıcak hava kütlesini yukarı kaldırır ve onun yerini alır. Bu durumda soğuk hava kütlesi ile sıcak hava kütlesi arasında bir sınır meydana gelir. Bu sınıra soğuk cephe adı verilir.

Sıcak Cephe: Sıcak bir hava kütlesi önünde hareket eden soğuk hava kütlesi üzerinde hareket eder. Bu hareket sonucunda sıcak hava kütlesi ile soğuk hava kütlesi arasında bir sınır oluşur. Bu sınıra sıcak cephe adı verilir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.