METEOROLOJİ I - Deneme Sınavı - 5

Sıcak bir hava kütlesi önünde hareket eden soğuk hava kütlesi üzerinde hareket eder. Bu hareket sonucunda sıcak hava kütlesi ile soğuk hava kütlesi arasında bir sınır oluşur. Bu sınıra sıcak cephe adı verilir.
Sıcak cephenin özellikleri;
• Yağış: Yağışlar cephe önünde ve gerisinde meydana gelirler. Havanın kararlı bir yapıya sahip olması nedeniyle yağışlar kar, yağmur ve çisenti şeklindedir ve yağışlar çoğu kez Altostratus (As) bulutları ile başlar.
• Bulutluluk: Cephe önünde yaklaşık 900-1000 mil önünde görülen Cirrus (Ci) bulutları cephe gelişinin habercisidir. Ci bulutlarını Cirrostraus (Cs), Altostratus (As), Altocumulus (Ac), Nimbostratus (Ns) ve Stratus (St) bulutları takip eder.
• Sıcaklık: Cephe önünde düşük, cephe gerisinde ise yüksektir.
• Rüzgârlar: Cephe önünde güneydoğulu, cephe gerisinde ise batılıdır.
• Görüş: Cephe önünde yağıştan, cephe gerisinde ise sisten dolayı düşüktür.

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yüksek basınç merkezinin genel hava durumu;
• Bulutluluk: Havanın yukarı seviyelerden yer seviyesine doğru çökmesi sonucunda ortaya çıkan ısınma bulut oluşumunu engeller.
• Yağış: Yoktur.
• Görüş: Yazın puslu kışın ise sisli şartlar nedeniyle görüş kısıtlıdır.
• Rüzgâr: Hafif şiddetlidir.

Doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

Uçağın gövdesi üzerinde gerçekleşen buzlanma kanatları üzerinden düzgün akan havayı engeller ve uçağın, havada emniyetli bir şekilde tutunabileceği hızın artmasına sebep olur. Kanatlar üzerinde gerçekleşen buzlanma taşıma kuvvetini %30 azaltmakta, sürüklemeyi %40 arttırmaktadır. Bu durum uçağın kontrolünü zorlaştırmakta ve özellikle iniş ve kalkış aşamasında uçuş emniyetini tehlikeye sokmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Serbest hâlde havada hareketsiz duran veya atmosferden aşağı doğru düşen, rüzgâr tarafından yeryüzünden yukarıya doğru kaldırılan, yeryüzünde cisimler üzerinde toplanan katı ve sulu parçacıklara sahip meteorlara hidrometeorlar denmektedir. Uçak yüzeyinde meydana gelen buzlanma ise özellikle iniş ve kalkış esnasında, operasyonun emniyetli şekilde gerçekleşmesini engellemektedir. Doğru cevap A’dır.

Halk arasında hava boşluğu olarak bilinen türbülans kabaca hava akımlarının düzensizliği olarak açıklanabilir. Türbülansın sebebi ani, küçük ölçekli rüzgârın hızı ve yönündeki değişmelerdir. Öndeki uçağın ardında kalan düzensiz hava akımı veya sert yüksek bir yamacın iki yanında bulunan havanın alçak ve yüksek basınç etkisi ile düzensiz akım sebebiyle oluşan düzensiz hava akımı yani türbülans ortaya çıkmaktadır. Türbülans, uçuş sırasında az miktarda ani irtifa kayıpları veya sarsıntı olarak hissedilir. Doğru cevap E’dir.

Lithometeorlar sulu olmayan katı parçacıkların toplanmasından meydana gelen bir meteor grubudur. Duman, toz, kum fırtınası gibi olaylar bu sınıf içerisinde yer almaktadır. Doğru cevap D’dir.

Bir objenin diğeri üzerindeki hareketi sırasında sürtünme meydana gelir, aynı durum iki hava kütlesi diğer bir obje arasında da geçerlidir ve bu sürtünme hava kütleleri arasında girdaplardan oluşan karışıklık alanı oluşturarak windsheara sebep olur. Alçak irtifalarda meydana gelen windshear uçuş emniyetini olumsuz şekilde etkilemektedir. Aynı durum kalkış hareketi için de geçerlidir. Kalkışın ardından windsheara kapılan uçağın hızının düşmesi ile burnu aşağı yönelir ve havada tutunamayan uçak düşer. Doğru cevap C’dir.

Güneş ve Ay ışıklarının yansıması, kırılması ve tekrar yansıması sonucunda meydana gelen olaylara photometeorlar denir. Gökkuşağı gibi olaylar bu sınıf içerisinde yer almaktadır. Photometeorlar uçuş operasyonlarına büyük olumsuz etkisi olmayan meteorolojik hadiselerdir. Doğru cevap B’dir.

Haleler atmosferde bulunan buz sisi ve buz kristallerinden ışığın yansıması ve kırılması neticesinde ortaya çıkan ışık saçan sütunlar, kavisler ve daireler şeklinde görünmektedir. Güneş ışıklarının kırılması ile meydana gelen hale farklı renklerde olabilirken Ay ışığından meydana gelen hale olayının hepsi beyazdır. Doğru cevap A’dır.

Orajlar uçuş için tehlikeli hava hadiseleridir. Uygun meteorolojik koşullar oluştuğu durumda kış ya da yaz mevsiminde oraj oluşabilmektedir. Bazı tropikal bölgelerde tüm yıl boyunca oraj gerçekleşmektedir. Oraj oluşumu için gereken temel faktörler nem, kararsız hava ve bazı kaldırma hareketleridir. Yeryüzündeki ısınan hava yukarı çıkar ve rüzgârlarla hava sirkülasyonu gerçekleşir. Doğru cevap D’dir.

Aurora yüksek atmosferde yay, şerit veya perde şeklinde görülen bir ışık olayıdır. Kutup aurorası Güneşte meydana gelen manyetik fırtınaların dünyaya ulaşması ile yüksek atmosferdeki nadir gazlar üzerinde yansımasıyla oluşur. Bu parçacıklar Dünya’nın manyetik alanı sebebiyle bir düzene girer bu sebeple daha çok kutuplara yakın bölgelerde görülürler. Güneş yüzeyindeki manyetik patlamalar çok yüksek elektromanyetik dalgalara sebep olurlarsa auroraların görülmesi daha güneylere inebilir. Doğru cevap A’dır.

Hale, serap, gökkuşağı gibi uçuş operasyonlarına büyük olumsuz etkisi olmayan meteorolojik hadiselerdir. Ancak, oraj uçuş operasyonlarına önemli derecede olumsuz etkisi olabilmektedir. Doğru cevap E’dir.

Bulutlar, su damlacıkları, buz kristalleri, aşırı soğumuş su damlacıkları veya tüm bu yapıların birleşiminden meydana gelmektedir. Bulut içindeki su damlacığının yapısı sıcaklığa bağlı olarak değişmektedir. Bulutlar, eğer sıcaklık 0°C ile -10°C arasında ise büyük miktardaki aşırı soğumuş su damlacığı ve buz kristallerinden, -10°C le -40°C arasında ise büyük miktarda buz kristalleri ve az miktarda ki aşırı soğumuş su damlacığından, -40°C’nin altında ise tamamen buz kristallerinden oluşmaktadır.

Bulutlar, havadaki su buharının yoğunlaşması ya da süblimleşmesi sonucunda meydana gelmektedir. Havadaki su buharı %100’lük nispi neme ulaştığında hava doyma noktasına ulaşır. Bundan sonrasında ilave edilecek su buharının bir kısmı ise sıvı hâle dönüşür. Belirli bir sıcaklıkta, havanın içindeki su buharı miktarının havanın taşıyabileceği maksimum su buharı nispi nemi ifade eder.

Bulut taban yükseklikleri bulunulan enleme göre değişmektedir. Orta enlemlerde yüksek seviye bulutları ise 16000 ile 43000 feet irtifasında ortaya çıkabilmektedir.

Sıcak cephesi hareket hâlindeki sıcak hava kütlesinin etrafını saran soğuk hava kütlesi üzerindeki hareketi sonucunda oluşur ve Nimbostratus bulutlarının getirdiği bir havadır. Bu durumda sıcak hava kütlesi ile soğuk hava kütlesi arasında meydana gelen hatta sıcak cephe denir.

Yassılaşmış kürevi bulutlar olup, gruplar, hatlar veya dalgalar şeklinde bir görünümleri vardır. Bazen bulutların kenarları birbiriyle birleşmiş olabilir. Altocumulusler su damlacıkları ve buz kristallerinden oluşmuşlardır.

Gökyüzü sekiz eşit parçaya bölündükten sonra bu ölçümlerden elde edilen sonuçlar meteorolojik raporlara üç harfli kısaltma terimleri kullanılarak ilave edilir. SKC ise sky clear yani gökyüzü açık anlamına gelmektedir.

Meteorolojik raporlarda BKN broken anlamındadır ve gökyüzünün 5/8–7/8 arası kapalı olduğunu ifade etmektedir.

Oldukça muntazam yapıda çapları 0,2 ile 0,5 mm arasında değişen küçük su damlacıklarının oluşturduğu yağış şeklidir. Yağış içinde görüş 500 ile 3.000 metre arasındadır. Genellikle alçak stratus bulutlarından düşer ve özellikle dağlık yerlerde ve kıyılarda bıraktığı su bazen önemli boyutlara ulaşabilir.