METEOROLOJİ I - Deneme Sınavı - 7

Güneş ışınlarının yeryüzeyindeki noktanın düşeyi ile yaptığı açıya zenit açısı, χ, denir. Zenit açısı bulunulan enleme, günün saatine ve yılın gününe göre değişir.Güneş ışınları ne kadar dik ise zenit açısı o kadar küçüktür. Gün içerisinde güneş ışınları herhangi bir enleme yerel öğle vaktinde tam dik gelir. Bu durumda zenit açısı sıfırdır.Zenit açısının 90o olması ise güneş ışınlarının o noktaya en eğik geldiği zamanı, yani gün doğumu ile gün batımını gösterir.

Sabit bir nokta üzerinde yükseldikçe basınç eksponansiyel olarak azalır.

Bazen yeryüzeyindeki alçak basınç alanları yukarı seviyelerdeki inici hareketlerin yere ulaşmasına izin vermez. Bu durumda alçak basınç merkezinin hemen üzerinde yüksek basınç merkezi olur ve sıcaklık alçak basınç merkezinin hemen üzerinde bu yüksek basınç merkezi nedeni ile artar. Normalde sıcaklık yukarı çıkıldıkça düştüğü için bu anormal durum Enverziyon olarak adlandırılır.

Mutlak nem, herhangi bir hava parseli içerisindeki su buharı miktarının parsel içerisindeki havanın hacmine oranı şeklinde ifade edilir.

Havadaki nem miktarı üç farklı alet tarafından ölçülebilir.Bunlar:

• Psikrometre

• Saç higrometresi

• Elektrik higrometresi

Bunlar içinde en yaygın kullanılan nem ölçüm aleti psikrometredir.

Çiy noktası sıcaklığı havadaki gerçek su buharı miktarını veya kısaca gerçek nem miktarını gösteren çok iyi bir göstergedir. Çiy noktası sıcaklığı, bağıl nem ve hava sıcaklığı kullanılarak hesaplanır ve çiy, don, sis ve hatta minimum sıcaklığın oluşumunu tahmin etmek için kullanılır.

Dünyayı saran atmosferin yapısı, hareketleri ve içerisinde gelişen olaylar ile küresel iklim sisteminin evrimi ve süreçlerini tüm yönleriyle inceleyen uygulamalı bir bilim dalına atmosfer bilimi denir.

Dinamik meteoroloji: Hava ve iklimle ilgili atmosfer hareketlerinin incelenmesidir.

Sinoptik meteoroloji: Gerçekleştiği anda hava durumunu haritalar üzerinde gösteren ve bu haritalardan yararlanarak gelecekteki hava durumunu tahmin eden bir meteoroloji dalıdır.

Havacılık meteoroloji ofisi: Hava seyrüseferi için meteorolojik hizmet sağlamak üzere atanan ve oluşturulan çoğunlukla bir havalimanında bulunan meteoroloji ünitesidir. Havacılık meteoroloji ofisleri havalimanlarındaki uçuşlara destek sağlamak amacıyla aşağıdaki görevleri yerine getirir:

- Bulunduğu havalimanlarındaki uçuşlarda kullanması için gerekli tahminleri hazırlar.

- Diğer havaalimanlarının rasat ve tahminlerini alır.

- Anlık hava gözlemi ve ölçümleri yapar.

- Uçucu personel ve uçuşlar ile ilgili diğer personel için doküman hazırlar, sağlar ve brifing verir.

- Mevcut meteorolojik bilgi ve ürünleri gösterime hazır tutar. Örneğin; prognostik kartlar, raporlar, hava tahminleri gibi.

Brifing: Mevcut ve/veya beklenen meteorolojik şartların sözlü olarak anlatımıdır.

SIGMET (SIGnificant METeorological information: önemli meteorolojik bilgi) bilgisi: Meteoroloji gözlem ofisleri tarafından yayınlanan, uçuş operasyonlarının emniyetini etkileyebilecek ve belirli bir rotada hava olaylarının meydana gelmesi veya meydana gelmesinin beklenmesiyle ilgili olan bilgilerdir.

VOLMET: Uçuştaki uçaklara verilen meteorolojik bilgidir. Bu bilgi ya veri linki ya da sesli telsiz yayını ile uçaklara bildirilir. VOLMET kısaltması “vol metéorologique” (uçuş meteorolojisi) kavramından türetilmiştir. Fransızca bir kalıptır.

Tropikal siklon tavsiye merkezi (TCAC: Tropical Cyclone Advisory Center): Bölgesel hava seyrüsefer anlaşmaları ile meteoroloji gözlem ofislerine, Dünya Saha Tahmin Merkezlerine (WAFC: World Area Forecast Center) ve uluslararası OPMET (Operational Meteorology in the Arctic Expert Group) bilgi bankalarına tropikal siklonların pozisyonu, hareket yönü, hızı, merkez basıncı ve maksimum yer rüzgârı hakkında tavsiye bilgisi sağlamak üzere görevlendirilmiş olan meteoroloji merkezidir.

19. yüzyılda meteorolojik cihazların gelişmesi devam etmiştir. Bunlara bağlı olarak
1806 yılında Francis Beauford rüzgâr hızlarını sınıflandırmış, 1835 yılında Gaspard Coriolis dünyanın dönüşünün atmosferik hareketlere olan etkisini göstermiştir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk meteorolojik gözlemler 1847-1858 yılları arasında yapılmıştır. 11 yılı kapsayan bu gözlemler sonucunda çıkan raporlar 1851’de Fransa Meteoroloji Yıllığı’nda yayınlanmıştır. 1867 yılında ise İstanbul’da Kandilli Rasathanesi kurulmuştur.

Hava limanına yakın yerlerde,çevre yolları üzerinde rüzgar yönünü göstermek için turuncu renkte rüzgar çorabı kullanılır.Doğru Cevap C'dir.

Coriolis kuvveti kendi ekseni etrafında dönen gezegenlerde ortaya çıkan bir kuvvettir. İlk defa 19. yüzyılda Fransız bilim adamı Gaspard Coriolis tarafından matematiksel olarak gösterildiği için Coriolis kuvveti denmektedir. Dönen koordinat sisteminde var olan bir kuvvettir. Gezegen ne kadar hızlı dönerse etkisi o kadar artar.Doğru cevap A'dır.

Isınma kaynaklı basınç farklılıklarının neden olduğu bu küresel ölçekteki hava hareketi küresel bir sirkülasyona neden olur ve atmosferin genel sirkülasyonu olarak bilinir. Isınmadan kaynaklandığı için bu genel sirkülasyona Termal Sirkülasyon veya Hadley Sirkülasyonu da denilir. Ekvatordan yükselen, kutuplarda çöken havanın oluşturduğu tek hücreli bu genel sirkülasyon atmosferin tek- hücreli sirkülasyon modelini veya Hadley sirkülasyon modelini oluşturur.Doğru cevap C'dir.

Alçak basınç merkezleri 60 derece enlemleri ile ekvator enlemlerinde bulunurken,yüksek basınç enlemleri 30 derece enlemleri ile kutup enlemleridir.Doğru cevap B'dir.