METAFİZİK

Bir anlayışa göre durumlar, soyut tikeller olup uzay ve zaman dışında zorunlu olarak varolur ve yapı taşları arasında somut şeyler bulunmaz. Bu soyut durumlar ya gerçektir ya da salt olanaklıdır. Bu anlayışa göre olgular gerçek olan durumlardır. Bu görüşe
soyutçu durum anlayışı denilmiştir

Somutçu durum anlayışının, olanakçı (possibilist) ile varolancı (actualist) durum anlayışları olmak üzere iki çeşidi vardır.

Varolancı durum anlayışı ise, durumların salt olanaklı yapıtaşlarının olamayacağını, bütün yapıtaşlarının birer varlık olması gerektiğini savunan görüştür.
Bu anlayışın ise, ılımlı varolancı durum anlayışı (soft actualism) ile sıkı varolancı
(hard actualism) durum anlayışı olmak üzere iki çeşidinden söz edilir.

Çıplak Taşıyıcının Yadsınması İlkesi: Hiçbir olgunun yapıtaşı olmayan somut nesne bulunmaz.

Çıplak taşıyıcı paradoksuna bir çözüm geliştirebilmek için Armstrong ince somut nesne / kalın somut nesne ayrımına başvurmaktadır.

Bu tanımın verdiği duruma Tropların Aktarılmazlığı İlkesi denilir.

Aynı zamanda, elmanın kabuğunun kırmızı özelliğini taşıması durumu ile elmanın kabuğunun yeşil özelliğini taşıması durumu gerçek olamaz. Bu iki durum bağdaşmaz durumlardır.

Tüm öncüller doğrudur.

Armstrong, önce gerek ince somut nesne-trop kuramının gerekse trop demeti kuramının da ayrıca Olgu kategorisine gereksinimi olduğunu, daha sonra da bir çıplak
taşıyıcılı trop kuramı savunucusu olan C. B. Martin’in bir görüşüne dayanarak,
trop kuramlarının Durum ve Olgu kategorilerine gereksinimi olmadığını ileri sürüyor

Durum ve olgu anlayışları soyutçu durum anlayışı ile somutçu durum anlayışı olmak üzere ikiye ayrılabilir. Somutçu durum anlayışının, olanakçı (possibilist) ile varolancı (actualist) durum anlayışları olmak üzere iki çeşidi vardır. Durum ve olgular, başka ayrımlar dışında, bir de zorunlu veya olumsal önermelerin karşılığı olmaları bakımından sınıflanır. Öte yandan özellikle soyutçu durum anlayışı ile somutçu olanakçı görüşleri dikkate aldığımızda, salt olanaklı nesneler ve/veya durumlar karşımıza çıkar. Bunların incelenmesi de birer kiplik olan zorunluluk ve olanaklılık kavramlarına dayanır. Doğru cevap C’ dir.

Durumlar somut nesnelere ilişkin olabildiği gibi troplar ve olaylar gibi somut tikellere ya da soyut nesneler ile tümellere de ilişkin olabilir. Doğru cevap E’dir.

Durumların genel biçimi, A şeyinin t anında ve u yerinde B olma durumu olarak dile getirilir. Yani, Havanın t anında ve u yerinde yağmurlu olduğu durum gibi. Bu örnekle dile getirilen durum, bir kitle olan hava somut nesnesine ilişkin bir durumdur. Ahmet’in kumral olma durumu (olgusu), bir birey olan Ahmet somut nesnesine ilişkin bir durumdur. Benzer şekilde, otobüsün kalabalık olma durumu, uzayda yer kaplayan otobüs somut nesnesine ilişkin bir durumdur. Doğru cevap A’dır.

Durum ve olguları yalın ve yalın-olmayanlara ayırabiliriz. Yalın durum (olgu), yalın özne-yüklem önermesinin karşılığı olan durumdur. Dolayısıyla yalın durumu, A’nın B olması durumu (olgusu), kısaca, A’nın B olması biçiminde dile getireceğiz. Öte yandan başlıca yalın-olmayan durumlar, yalın olmayan önermelerin karşılığı olan önermeler, bu önerme çeşitlerine göre adlandırırlar. Bu durumda Ahmet’in kumral olmaması, bir değilleme durumu, Ahmet’in kumral ve Ayşe’nin sarışın olması, bir tümel-evetleme durumu, Ahmet’in İstanbul’a ya da Mersin’e gitmesi, bir tikel-evetleme durumu, Yangın çıkarsa, itfaiyenin gelmesi, bir koşullu durumdur. Benzer şekilde, (b) değilleme, (c) tümel evetleme, (d) tikel evetleme ve (e) koşullu durumlardır. Doğru cevap A’dır.

Olanakçı durum anlayışında şu çeşit durumlar kabul edilir: 1. Tüm yapıtaşları birer varlık olan gerçek durumlar, yani olgular. 2. Tüm yapıtaşları birer varlık olup gerçek olmayan salt olanaklı durumlar. 3. En az bir yapıtaşı varlık olmayan salt olanaklı durumlar. Varolancı durum anlayışı ise, durumların salt olanaklı yapıtaşlarının olamayacağını, bütün yapıtaşlarının birer varlık olması gerektiğini savunan görüştür. Bu anlayışın ise, ılımlı varolancı durum anlayışı (soft actualism) ile sıkı varolancı (hard actualism) durum anlayışı olmak üzere iki çeşidinden söz edilir. Ilımlı varolancı durum anlayışında, durumların bütün yapıtaşları birer varlık olması koşuluyla, hem gerçek durumlar, yani olgular, hem de bu koşulu sağlayan salt olanaklı durumlar kabul edilir. Sıkı varolancı durum anlayışında ise, yalnızca gerçek olan durumlar, yani olgular kabul edilir. Genel olarak, bu görüşte yalnız doğru önermelerin karşılığı olan durumların, yani olguların kabul edildiğini söyleyebiliriz.

Sıkı varolancı durum anlayışında, yalnızca gerçek olan durumlar, yani olgular kabul edilir. Genel olarak, bu görüşte yalnız doğru önermelerin karşılığı olan durumların, yani olguların kabul edildiğini söyleye­ biliriz. Bu görüşün en önemli temsilcilerinden biri D. M. Armstrong’dur. Doğru cevap C’dir.

Armstrong’un kuramının temel kategorileri Somut Nesne, Özellik ve Olgu kate­gorileri temel ontolojik ilişkisi ise Taşıma İlişkisi’dir. Doğru cevap C’dir.

Aralarında hiçbir metafizik ilişki bulunmamasından ötürü birbirinden bağımsız olan bazı durumlar vardır. Örneğin, elimde yuvarlak kırmızı bir top olsun. Elimdeki topun yuvarlak-olma özelliğini taşıma’sının bir olgu olması, bu topun kırmızı-olma özelliğini taşıma’sının bir olgu olmasını gerektirmez. Bu ge rektirmezlik ters yönde de geçerlidir, yani, elimdeki topun kırmızı-olma özelliğini taşıma’sının bir olgu olması, elimdeki topun yuvarlak-olma özelliğini taşıma’sının bir olgu olmasını gerektirmez. Demek ki bu iki durum arasında metafizik gerektirme ilişkisi yoktur. Aynı iki durum arasında bir metafizik bağdaşmazlık ilişkisi de yoktur. Nitekim elimdeki topun yuvarlak-olma özelliğini taşıması ile bu topun kırmızı-olma özelliğini taşıması durumlarının her ikisi birden birer olgu olabilir. Sonuç olarak, bu iki durum birbirini gerektirmediğinden ve bağdaşmaz durumlar olmadıklarından ötürü birbirinden bağımsız durumlar olduğunu söyleyebiliriz. Verilen örnekte de kitabın dikdörtgen olması ile kalın olması birbirini gerektirmez ve bağdaşıklık ilişkisi taşımaz. Bu yüzden bağımsız durumlardır. Doğru cevap E’dir.

Olanaklı dünyaları, mantıkça olanaklı, metafizikçe olanaklı ve fizikçe olanaklı olmak üzere üç çeşide ayırabiliriz. Olanaklı dünya tanımının (i) koşulunda yalnız “mantıksal bağdaşmazlık”, (ii) koşulunda ise yalnız “mantıksal gerektirme” yer alırsa, olanaklı dünyaya mantıkça olanaklı dünya denir. Olanaklı dünya tanımının (i) koşulunda yalnız “mantıksal bağdaşmazlık” ile “metafiziksel bağdaşmazlık”, (ii) koşulunda ise yalnız “mantıksal gereklilik” ile “metafiziksel gerektirme” yer alırsa, olanaklı dünyaya metafizikçe olanaklı dünya denir. Son olarak, olanaklı dünya tanımının (i) koşulunda “mantıksal bağdaşmazlık”, “metafiziksel bağdaşmazlık” ve “fiziksel bağdaşmazlık”ın üçü birden, (ii) koşulunda ise “mantıksal gerektirme”, “metafiziksel gerektirme” ve “fiziksel gerektirme”nin üçü birden yer alırsa, olanaklı dünyaya fizikçe olanaklı dünya denir. Doğru cevap A’dır.

Üç çeşit olanaklı dünya yardımıyla önermelerin olanaklılığını, olanaksızlığını, zorunluluğunu ve olumsallığı aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır:

Doğru cevap A’dır.