METAFİZİK

Aynı türü örnekleyen bireylerin doğal olarak birbirinden ayrı olmaları Bireylerin Girişmezliği İlkesi’nden kaynaklanır. Bireylerin Girişmezliği İlkesi'ne göre; aynı türden bireyler aynı zamanda aynı yeri (yani uzay bölgesini) kaplayamaz.

Somut nesnelerin yapısı ve taşıdığı özellikler bu nesnelerin ait oldukları türe göre değişebilir. Dolayısıyla somut nesnelerin ontolojik yapısını ortaya koyabilmek için somut nesne türlerini göz önünde tutmak gerekir. Gündelik dilde somut nesne türlerinden söz etmek için, “insan”, “gezegen”, “tunç”, “su”, “hava” gibi tür adları kullanılır. Bu tür adlarından “insan” ve “gezegen” sayılabilir birey türü adları, tunç”, “su”, ve “hava” ise (sayılamayan) kitle türü adlarıdır.

Kitle türlerine örnek olarak tunç, su ve hava verilebilir. Bu gibi kitle türlerini insan, gezegen gibi birey türlerinden ayıran şudur: Kitle türlerinin örnekleyenleri, bireylerin tersine, doğal olarak birbirinden ayrı değildir, bir değildir, dolayısıyla da sayılamazlar.

Kitleler, homojen ve heterojen olmak üzere iki çeşide ayrılır. Homojen kitle hem kendisi hem de bütün parçaları aynı türden olan kitle, heterojen kitle ise homojen olmayan kitle demektir. Örneğin tunç, su ve hava kitleleri homojen kitleler, zeytinyağı ile karıştırılmış bir su-zeytinyağı karışımı bir heterojen kitledir.

Bir somut nesnenin kimliği, o nesnenin (i) belli bir türden bir nesne olmasını sağlayan ve (ii) nesneyi o nesne yapan şey demektir. Dikkat edilirse bu durumda hem (i) hem de (ii) koşulunu yerine getirdiğinden bireylerin kimliği vardır. Öte yandan gerek elektron gibi bazı atom-altı parçacıkların gerekse kitlenin kimliği yoktur. Elektron gibi bir atom-altı parçacığın kimliği yoktur, çünkü sayılabilir olduğu için (i) koşulunu yerine getirmesine karşın, elektronu o elektron yapan bir şey olmadığından, (ii) koşulunu yerine getirmez. Nitekim bir Helyum atomunun birinci enerji seviyesinde bulunan iki elektronun, üst-üste-gelme (superposition) durumundan dolayı, hangisinin hangi elektron olduğunu belirleyebilecek bir olgu yoktur. Kitlelerin ise kimliğinin olmaması, (ii) koşulunu yerine getirmelerine karşın (i) koşulunu yerine getirmemeleridir. Nitekim bir kitleyi o kitle yapan şey belli olmasına karşın, sayılamaz bir şeydir. Örneğin, bir su kitlesini su yapan şey, H2O moleküllerinden oluşuyor olmasıdır. Ancak su sayılamaz; 1 litre sudan söz edebiliriz, ancak, örneğin, 5 tane sudan söz edemeyiz. Başka bir deyimle, yukarıda da açıklandığı gibi, “Ne miktar su var ?” sorusu anlamlı olmasına karşın, “Kaç tane su
var?” sorusu anlamlı bir soru değildir.

"x ile y, B türüne ait şeyler olduğunda, x ile y özdeştir ancak ve ancak x ile y, K gibi bir koşulu yerine getirirse"

Bu ölçütün çeşitli metafizik kuramlarında kullanılan en yaygın biçimi Leibniz Özdeşlik Ölçütü olup, bu ölçütün Zayıf Leibniz Özdeşlik Ölçütü (ZLÖ) ve Kuvvetli Leibniz Özdeşlik Ölçütü (KLÖ) olmak üzere iki biçimi olup sırasıyla şöyle dile getirilebilir:

(ZLÖ) x ile y özdeştir ancak ve ancak x ile y’nin tüm özellikleri aynı ise.
(KLÖ) x ile y özdeştir ancak ve ancak x ile y’nin tüm içkin özellikleri aynı ise.

Leibniz Yasası,mantıkça geçerli bir önermedir. Öte yandan Leibniz İlkesi’nin iki biçimi olan, (ZLİ) ile (KLİ) mantıkça geçerli olmamakla birlikte, tartışmaya açık olan birer metafizik önermedir.

Dört-boyutlu Somut Nesne Kuramı’na, kısaca dört-boyutluluk’a göre gerçek anlamda bir somut nesnenin zamanlar-arası özdeşliğinden söz edemeyiz. Bu durumda, t₁'deki A sandalyesi ile t₂'deki A sandalyesi özdeş değildir; bunlar, A somut nesnesinin, evreleri ya da zamansal parçalarıdır. Dolayısıyla aslında bir somut nesne zamansal parçalarının toplamından oluşur.

Üç-boyutlu Somut Nesne Kuramı’na, kısaca üç-boyutluluk’a göre bir somut nesnenin zaman süresince özdeşliğini koruması, tümüyle her zaman anında aynı nesne olması demektir. Bu görüş bir somut nesnenin zamansal parçaları olduğunu yadsır. Dolayısıyla somut nesneler üç-boyutlu uzayda yer alan nesnelerdir. Ayrıca dördüncü boyut olan zaman boyutu, somut nesnenin bir boyutu değildir; yani somut nesne, üç-boyutlu bir nesnedir.

Üç-boyutluluk, şimdicilik denilen bir zaman anlayışını benimser. Bu zaman anlayışına göre, yalnız şimdi olan gerçekten vardır; geçmişte olmuş bitmiş olan ya da gelecekte olacak olan bir şey var olan bir şey değildir.

Aynı bir belirlenebilirin altında birden çok sayıda belirlenmiş olan tropun bulunamadığı uzay bölgelerine bölgecik denir.

Belli bir zaman anında belli bir bölgeciği kaplayan trop bileşimlerine yalın somut nesne adı verilir

Bir somut nesnenin t zaman anında kapladığı uzay bölgesi, o nesneyi oluşturan yalın somut nesnelerin kapladığı bölgeciklerin toplamı nasıl adlandırılır ?

Bireylerin Bağımsız Olarak Varolabilme ilkesi: Her birey kendisi dışında
herhangi bir şeyden bağımsız olarak varolabilir

Kitle türlerini insan, Gezegen gibi birey türlerinden ayıran şudur: Kitle türlerinin örnekleyenleri, bireylerin tersine, doğal olarak birbirinden ayrı değildir, bir değildir, dolayısıyla da sayılamazlar

Bir bireyin kimliği, onu oluşturan madde, yani kitledir: Bu görüşü gene boşluktaki
tüm içkin özellikleri ayn› olan iki küre örneğine uygulayalım. Kimlik, küreyi
bir yapan şey olduğuna göre, küreyi oluşturan maddelerin (kitlelerin) her biri
onu oluşturan küreyi bir kılmalıydı. Buradaki varsayım aynı maddenin iki ayrı yerde
birden olamayacağıdır. Oysa bir küreyi oluşturan madde, birçok başka küreyi
ya da küre biçiminde olmayan baflka bir şeyi de oluşturabilir, hatta evrenin çeşitli
yerlerinde salt madde (kitle) olarak bulunabilirdi. Bu nedenle bireyin kimliğinin
madde olmadığı söylemek durumundayız

Bir bireyin kimliği, o bireyin kendilik’idir: Burada “kendilik” ifadesini Ortaçağ-
da ilk kez John Duns Scotus (1266 - 1308) tarafından ortaya konulan Latince “haecceitas” sözcücünün karşlığı olarak kullanıyoruz. Scotus’a göre kendilik, çıplak taşıyıcı (substratum)’dan farklı olarak, bireyin özelliklerinin taşıyıcısı olan özelliksiz bir taşıyıcı değil, o bireyi o yapan ve yalnızca o bireyde olan özelliksiz bir özelliktir. Bu durumda, her bireyin kendilik’i olan özellik, diğer bireylerin kendilikleri olan özelliklerden farklı olacağından, söz konusu bireyin kendiliki’nin o bireyin kimliğini oluşturduğuu söylenebilir. Örneğin bu durumda tam-benzer Küre 1 ile Küre 2’nin kendilikleri farklı olacağından bu iki küreyi birbirinden ayırabileceğiz

Bir somut nesnenin kimliği, o nesnenin belli bir türden bir nesne olmasını sağlayan ve nesneyi o nesne yapan şeydir.

Üç-boyutlu somut nesne ile dört-boyutlu somut nesne anlayışlarınana koşut olarak bu görüşlerin savundukları iki ayrı zaman görüşünden söz edilir. Buna göre üç-boyutluluk, şimdicilik denilen bir zaman anlayışını benimser.

Dört-boyutluluk’u benimsemenin nedeninin daimicilik olduğu söylenebilir. Nitekim somut nesnenin zamansal parçalarının kabul edilmesi, tüm zamanların ve zamanlardaki şeylerin aynı oranda gerçek olduğunu varsayar. Öte yandan Daimicilik zaman anlayışından kalkarak somut nesnelerin zamansal parçalarının toplamından oluştuğu sonucuna varılabilir. Bu ise dört-boyutlu somut nesne anlayışını benimsemek demektir

Birey türlerinin örnekleyenleri olan ve doğal olarak birbirinden ayrı olan veya ayrılabilen tek tek somut nesnelere birey denilir. Doğru seçenek A'dır.