METAFİZİK

Kavramcılık, tümellerin zihnin dışında bulunmayıp ancak zihnin içinde kavram olarak varolduğunu ileri süren görüş olup, bu görüşü savunan kuramlara kavramcı tümel kuramları denir. Bu kuramların temel kategorileri tikel olan somut nesne, zihin ve küme kategorileri ile tümel olan kavram kategorisi, türetilmiş kategorisi ise durum (ve olgu) kategorisidir.

Kavramcı kuramlardaki kavramlar, gerçekçi kuramlarda zihinden bağımsız tümellerin metafizik işlevlerini yerine getirir. Ama gerçekçi kuramlardaki tümellerden farklı olarak zihin dışında değil yalnızca zihin içinde bulunurlar. Yani kavramcı kuramlarda zihin dışı tümellerin varlığı kabul edilmemektedir. Zihin içinde bulunan tümellerin (kavramların) bilgisi, bunların akılla kavranmasına dayanır. Bu ise olanaklı sayılabilir.

Adcı kuramlar, tümellerin varlığını kabul etmeyen kuramlardır. Bu kuramların bir kısmında tümellere yer verilmediği gibi onların işlevini görecek türetilmiş bir kategoriye de yer verilmez.

Sıkı adcılık kuramı’nda kabul edilen tek temel ontolojik kategori, “somut nesne” kategorisi olup, temel ontolojik ilişki yoktur.

Bu kuramda, “Ahmet insandır”, “Ahmet kumraldır”, “Ahmet koşuyor” ve “Bu karanfil pembedir” gibi yalın sağduyusal bilgi ileten özne-yüklem önermeleri temel önermelerdir. Genel olarak, öznesi somut nesne gösteren, yüklemi ise yalnız somut nesnelere uygulanabilen özne-yüklem önermelerine temel önerme diyoruz. Sıkı adcılıkta, doğru olan temel önermelerin metafizik açıklamaya gereksinmesi olmadığı için, bu önermelerin kendileri metafizikçe temel önermelerdir. Öte yandan, sıkı adcılar, “Çalışkanlık bir erdemdir” ve “Kırmızı bir renktir” gibi temel önerme olmayan önermeleri, metafizikçe temel saydıkları önermelere, yani temel önermelere, dönüştürmek zorundadırlar.

Yüklem adcılığı kuramı’nda, sıkı adcılık kuramı’nda olduğu gibi, tek temel ontolojik kategori nesne kategorisidir. Öte yandan bu kuramda, sıkı adcılıktan farklı olarak, bir temel ontolojik ilişkinin işlevini gören, dilin yüklemleri ile somut nesneler arasında uygulama ilişkisi vardır. Bu ilişki temel olduğundan tanımlanamaz.

Doğal Küme Adcılığı kuramının temel kategorileri, somut nesne, (soyut) küme ile doğal küme kategorileridir. Bu kuramda tümellerin işlevini gören, bu tümellerin kaplamlarıdır. Eğer tümel bir nesne türü ise, o tümelin kaplamı o nesne türünün örnekleyenleri olan somut nesnelerin kümesi demektir.

Doğal Küme Adcılığı kuramının temel kategorileri, somut nesne, (soyut) küme ile doğal küme kategorileridir.

Benzerlik adcılığı kuramı’nın temel kategorileri somut nesne kategorisi ile küme kategorisi, temel ontolojik ilişkisi ise, somut nesneler arasındaki benzerlik ilişkisidir. Bu kuramda tümellerin işlevini gören, öğeleri benzerlik ilişkisi’ne dayanarak tanımlanmaya çalışılan benzer somut nesne kümeleridir. Bu kümelerin bütün öğelerinin en az bir ortak özelliği olması beklenir. Bunlara benzerlik kümeleri diyeceğiz. Benzerlik kümeleri tümellerin işlevini gördüğüne göre, her özne-yüklem
önermesinin yükleminin gösterdiği şey bir benzerlik kümesi olur.

Sıkı adcılığın temel savı, indirgenemez özne-yüklem
önermelerinin bulunmadığıdır. Ancak “Çalışkanlık bir erdemdir” gibi öznesi soyut tekil terim olan (ve dolayısıyla) temel olmayan özne-yüklem önermelerinin salt somut nesnelerden söz eden temel önermelere dönüştürme çabasının
başarısız olduğunu görmüştük. Bu ise bazı indirgenemez önermelerin bulunduğu
anlamına gelir.

Benzerlik kümelerinin tanımlanamamış olması

Tümellerin varlığını kabul etmemeleri

Aynı kavramın nasıl birden çok zihinde olabildiğini açıklayamaması

Sıkı adcılık

{Ali, Ayşe, Behçet}

Kavramların tümel olması

Bir somut nesnenin belli bir özellikte olmasını, o nesnenin o özellikte olan şeylerin kümesinin öğesi olarak açıklamasının geçersiz olması

Tüm zümrütlerden oluşan benzerlik kümesi, tüm yeşil nesnelerden oluşan benzerlik kümesinin alt kümesidir

Platon filozof kavramını örnekler

“Filozof ” yükleminin Platon’a uygulanır olması