METAFİZİK

Platon’un idealar kuramı’nda iki kategori ile ilkel olan bir temel ontolojik ilişki vardır. Kategorilerden biri çıplak gözle gözlemlenebilen tam somut nesnelerin oluşturduğu tikel kategorisi, kısaca duyumsanan kategorisi, öbürü de tümellerden oluşan, dil dışı, zihin dışı ve tikellerden ayrı ve bağımsız olarak varolan İdea (eidos) kategorisidir. Doğru cevap D'dir.

Platon’a göre duyumsanan kategorisine ait olan şeyler gerçek olmayıp görünüş dünyasını oluştururlar. İdealar ise gerçek dünyayı oluşturur. Duyumsanan şeyler genellikle zaman içinde değişirler, dolayısıyla da farklı zamanlarda karşıt özellikler taşırlar. Örneğin, küçük olan sonra büyük, sıcak olan sonra soğuk olabilir. Karşıt özellikleri olamayan şeylere saf, olabilen şeylere ise saf-olmayan şeyler denir. Bu durumda duyumsananlar hep saf-olmayan şeylerdir. Öte yandan idealar değişmez şeylerdir. Dolayısıyla karşıt özellikler taşıyamayıp saf şeylerdir. Doğru cevap E'dir.

Teklik Aksiyomu, Ayırma Aksiyomu, Metafizik Neden Aksiyomu, Metafizik Açıklama Aksiyomu, Çoğun-Üzerinde-Bir Aksiyomu (Çokluğa İlişkin Metafizik Neden Aksiyomu), Çoğun-Üzerinde-Bir Aksiyomu (Çokluğa İlişkin Metafizik Açıklama Aksiyomu), Kendine-Uygulama Aksiyomu, Saflık Aksiyomu, Birlik Aksiyomu. Doğru cevap A'dır.

Aksiyomlarla belirlenen Platon’un İdealar Kuramı, Platon’un kendisinin de Parmenides diyalogunda tartıştığı gibi çeşitli güçlüklere yol açar. Bunlardan biri sonsuz gerilemeye yol açan ve daha sonraları Aristoteles tarafından “Üçüncü Adam Çıkarımı” olarak adlandırılmış olan güçlüktür. Doğru cevap C'dir.

Aristoteles’in Kategoriler adlı yapıtındaki metafizik kuramı, söyleme (ya da evriği olan ait olma) ile içinde olma (ya da evriği olan sahip olma) denilen iki temel ilişkiye dayanır. Bu iki ilişki yardımıyla nesne, nesne türü, tikel özellik ve özellik türü diye adlandırılan dört ontolojik kategori tanımlamıştır. Doğru cevap A'dır.

Aristoteles on kategoriye dağıtılmış olan tümelleri de Topika adlı kitabında dört çeşide ayırmıştır: 1) Tözsel tümeller, yani ikincil tözler; 2) Ayırıcı özellikler; 3) Türe özgü özellikler ve 4) İlineksel özellikler. Doğru cevap B'dir.

Gerçekçi Tümel Kuramlarının Ortak Aksiyomları: Teklik Aksiyomu, Ayırma Aksiyomu, Metafizik Neden Aksiyomu, Metafizik Açıklama Aksiyomu, Çoğun-Üzerinde-Bir Aksiyomu (Çokluğa İlişkin Metafizik Neden Aksiyomu), Çoğun-Üzerinde-Bir Aksiyomu (Çokluğa İlişkin Metafizik Açıklama Aksiyomu). Doğru cevap E'dir.

Temel ontolojik ilişkiye ise pay alma (katılma, bulunma, taklit etme) ilişkisi denir. Bu ilişki herhangi sayıda şey ile bir İdea arasında bir ilişkidir. Örneğin Ayşe ile Belgin Güzellik ve İnsanlık İdeası’ndan, Ayşe, Belgin, Ahmet ve Behçet ise İyilik ve İnsanlık İdeası’ndan pay alırlar. Doğru cevap D'dir.

Tümellerin varlığı konusunda Gerçekçi (realist), kavramcı (konseptüalist) ve adcı (nominalist) denilen üç ana görüş ortaya konmuştur. Doğru cevap C'dir.

Bir özne-yüklem önermesi, özne, yüklem ve bunlardan bir önerme oluşturmaya yarayan bağ (ya da koşaç) denilen “dır”,”idi” vb. gibi ek fiil işlevinde bir sonek’ten oluştuğu gibi yalnız bir özne ve bir yüklem’den de oluşur. Doğru cevap D'dir.