MENKUL KIYMET YATIRIMLARI

Tasarruf sahiplerinden fon katılma payı karşılığında toplanan para ya da diğer varlıkarla, tasarruf sahipleri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına göre Kurulca belirlenen varlık ve haklardan oluşan portföy veya portföyleri işletmek amacıyla portföy yönetim şirketleri tarafından fon iç tüzüğü ile kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığına yatırım fonu denir.

Üç yoldan fon yatırımından para kazanılabilir. İlk olarak fon sahip olduğu menkul kıymetlerden kâr payı ve/veya faiz geliri elde eder. Fon elde ettiği bütün gelirini fon portföy değerine yansıtır. İkinci olarak, fonun sahip olduğu menkul kıymetlerin fiyatı artabilir. Eğer fon fiyatı yükselen bu menkul kıymeti satarsa sermaye kazancı elde eder. Fon elde ettiği bu sermaye kazancını veya zararını fon portföy değerine yansıtır. Üçüncü ve son olarak eğer yatırım fonu fiyatı yükselen menkul kıymeti satmıyor elinde tutuyorsa katılma paylarının fiyatı artar.

Katılma payı sahiplerinin fon yönetimine katılma hakları yoktur.

İnançlı mülkiyet ilkesine göre kurucu, fonu bu sözleşme (içtüzük) çerçevesinde ve tasarruf sahiplerinin haklarını koruyarak yönetmek/yönettirmek zorundadır.

Verilenlerin hepsi de yatırım fonu avantajları arasındadır.

Pay sayısına göre yatırım fonları açık uçlu fonlar ve kapalı uçlu fonlar olmak üzere iki farklı sınıfa ayrılmaktadır.

Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

Ülkemizde yatırım fonlarının başlangıç tarihi 1987 olarak kabul edilmektedir.

Dünyadaki yatırım fonu portföylerinin %43’ünü pay senetleri oluştururmaktadır.

TEFAS’ ta yatırımcılar emir türleri olarak “Kalanı İptal Et”, “Kalanı Beklet” ya da “Tamamını Al” seçeneklerinden birini tercih edebilir.

Yatırım fonlarına hakim olan temel ilkeler riskin dağıtılması ilkesi, profesyonel yönetim ilkesi, menkul kıymet portföyü işletme ilkesi, inançlı mülkiyet ilkesi ve mal varlığının korunması ilkesidir.

Mal Varlığının Korunması İlkesi: Fon tüzel kişilik sahibi olmamakla beraber fonun mal varlığı kurucudan ayrıdır. Ayrıca Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca, fon malvarlığı rehnedilemez, teminat gösterilemez ve üçüncü kişiler tarafından haczedilemez. Yani fon malvarlığının korunması kanun ile güvence altına alınmıştır.

Yatırım fonlarına yatırım kararı verirken risk düzeyi, geçmiş performans, gider oranları ve yatırım fonu ile ilgili diğer unsurlara14 (Yatırım fonu katılma payına yatırım yapmayı planlayan tasarruf sahipleri fonun kurucusu ve bu kurucunun yönettiği fonların türü, fonun portföyünü yöneten portföy yöneticisi, fonun en yakın tarihli portföy bileşimi ve stratejisi, fonun yönetim ücreti oranı ve fon toplam gider oranı, kurucunun fonlarının geçmiş dönemlerdeki performansı ve diğer fonlara göre başarı durumu, fon katılma paylarının alınıp satılabileceği yerler, işlem saatleri ve alım satım şartları, giriş–çıkış komisyonu olup olmadığı) dikkat edilmelidir.

Pay sayısına göre yatırım fonları açık uçlu fonlar ve kapalı uçlu fonlar olmak üzere iki farklı sınıfa ayrılmaktadır.

Kapalı Uçlu Fonlar: Yatırımcılar tarafından talep edildiğinde pay sayısı anında artırılamayan, yatırımcılar tarafından fona iade edilemeyen dolayısıyla pay sayısı azaltılamayan fonlar kapalı uçlu fonlar olarak tanımlanır.

Para Piyasası Şemsiye Fonu: Portföyünün tamamı devamlı olarak, vadesine en fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonları kapsayan şemsiye fonlara verilen addır.

Ülkemizde yatırım fonlarının başlangıç tarihi 1987 olarak kabul edilmektedir. Başlangıç tarihinin 1979 değil de 1987 olmasının nedeni, bankaların, bankerler aracılığıyla mevduat sertifikası alış ve satışının yasaklanmasıdır.

Yatırımcıların yatırım amacıyla bir araya gelip, fonlarını birleştirdikleri bir havuz yoluyla yatırımlarını gerçekleştirmeleri fikri Avrupa’da 1800’lü yıllarda ortaya çıkmıştır. İlk yatırım fonunun kuruluşu 1868 yılında Londra’da gerçekleşmiştir.

TEFAS'ta talimat kabulü işlem saatleri aynı gün valörlü işlemler için 08:45-13:30 arasında, ileri valörlü işlemler için 08:45-17:30 arasında işlem yapılabilmektedir.

2015 yılında 18 trilyon $’a yaklaşan fon büyüklüğü ile ABD, dünyada yatırım fonları arasında ilk sırada yer almakta olup; aynı zamanda bu rakam dünya genelindeki toplam yatırım fonu büyüklüğünün yarısına tekabül etmektedir.