MENKUL KIYMET YATIRIMLARI

Etkin bir piyasanın başlıca koşulları şunlardır:
i. Piyasa, hiçbiri tek başına piyasayı etkileyebilecek güçte olmayan çok sayıda katılımcıdan oluşmalıdır.
ii. Piyasadaki menkul kıymetlerle ilgili bilgiler tam ve doğru olarak, kolaylıkla ve
düşük maliyetle sağlanabilmeli; ekonomik, politik ve sosyal yapıdaki değişiklikler
derhal piyasaya yansımalıdır.
iii. Piyasaya katılanların davranışları rasyonel olmalı ve yatırımcılar elde ettikleri bilgiyi doğru değerlendirmelidirler.
iv. İşlem maliyetleri düşük ve likidite yüksek olmalıdır.
v. Piyasanın kurumsal yapısı gelişmiş olmalıdır ve düzenleyici mevzuat piyasaların istikrarlı çalışmasını sağlamalıdır

Sabit Baz Kuramı, her bir hisse senedinin, mevcut koşulların ve geleceğe ilişkin beklentilerin dikkatli bir analizi ile belirlenebilen bir gerçek değerinin olduğunu varsayar. Piyasa fiyatı belirlenen bu gerçek değerin altına düştüğünde alım, üstüne çıktığında ise satım fırsatı doğar. Bu durumda yatırım, bir hisse senedinin piyasa fiyatı ile gerçek değerinin sabit bazının doğrudan karşılaştırılması sorunu olmaktadır.

Yarı Güçlü Formda Piyasa Etkinliği
Etkin piyasa kuramının bu şekline göre cari piyasa fiyatlarının kamuya açıklanan tüm bilgileri yansıttığı kabul edilir. Eğer bu doğru ise hisse senedi analiz edilerek anormal getiriler elde edilemez. Yarı güçlü etkinlik varsa bilgi, rapor ve verileri incelemenin anlamı yoktur. Çünkü piyasa fiyatları kendilerini hemen bu türlü raporlarda belirtilen iyi veya kötü durumlara göre düzenleyeceklerdir. Ancak “içeriden öğrenenler (insiders)”, yarı güçlü etkinlikte anormal bir getiri elde edebilirler. Yarı güçlü formda etkin bir piyasada teknik analizin yanı sıra temel analiz yapmanın da bir anlamı yoktur.

Davranışsal finans iki temel üzerinde durarak etkin piyasa teorisine karşı
çıkar:
i. Arbitraj imkânları sınırlıdır.
ii. Yatırımcı psikolojisi fiyat oluşumunu etkiler.
Yanlış olduğu düşünülen fiyatlamadan faydalanmak üzere kurulan arbitraj stratejileri riskli ve maliyetli olabilir. Arbitraj yapmayı planlayan rasyonel yatırımcının karşı karşıya olduğu bazı riskler şunlardır:
i. Temel Risk: X hissesinin pahalı olduğunu düşünen bir yatırımcı aynı sektördeki
Y hissesini alıp X hissesini satarak risksiz bir getiri elde etmek isteyebilir. X, Y’yi
temsil etmeyebilir.
ii. Gürültücü Yatırımcı (Noise Trader) Riski: Fiyatları gerçek değerden farklılaştıran irrasyonel yatırımcı arbitraj yapan rasyonel yatırımcıya göre daha güçlü olabilir.
iii. Uygulama Maliyetleri: Kısa pozisyon (menkul kıymeti ödünç alarak satmak) için ödenecek faizin yüksekliği ve ödünç verme sürelerinin kısalığı arbitraj imkânını ortadan kaldırabilir

Çapa: Yatırımcılar, tahminlerine doğal olarak bir ilk değerle başlarlar ve sonrasında farklı sinyaller gelse de bu tahminin etrafında dolaşmayı tercih ederler.

Fiyatları bozan ve anomalilere zemin teşkil eden başlıca yatırımcı inanışlardan biri Temsil/Genellemedir.

Temsil/Genelleme: Herhangi bir değişkenin tanımlama yöntemi, değişken hakkında yapılacak çıkarımları etkiler. Yatırımcılar, küçük örneklemden elde edilen sonuçların geneli temsil edeceğini düşünebilir.

Sürpriz Kazanç Etkisi: Firmaların gerçekleşen kazançlarının beklenenden yüksek olması halinde hisse senetlerinin fiyatlarının ciddi bir biçimde arttığı belirlenmiştir.

2002 yılı Ekonomi Nobel’i Davranısçı Finans’ın öncülerinden sayılan bir bilim adamına verilmiştir. Daniel Kahneman, insan davranışı, beklentileri ve karar alma mekanizmaları üzerine yazdıkları ve sunduğu kanıtlarla finansın piyasa mekanizmasını anlamaya çalışan bu yeni dalı için bir çıkış noktası oluşturmuştur. Ekonomi Nobel’ini alması kendi deyimiyle davranışçı finansın akademi tarafından resmi olarak tanınması anlamına gelmektedir. Ödül bu yönü ile bu alanda çalışarak bir anlamda aykırı olmayı göze alan birçok akademisyeni ve piyasa profesyonelini cesaretlendirilmiştir.

Yanlış tahminin kaynaklarından biri olan bilişsel kısayol kullanımına bireyler şu durumlarda başvurmaktadırlar:
• aşırı bilgi yüklendiklerinde,
• bilgiyi tamamen işlemeleri güçleştiğinde,
• bir sorun hakkında dikkatlice düşünmeye vakitleri yoksa,
• şansa bağlı ve önemli olmayan olayları akışına bırakmak istediklerinde ve
• karar alma aşamasında gerekli olan bilgilerin çoğuna sahip olmadıklarında.

Temsil Kısayolu
Temsil kısayolu, bir şeyin olasılığının belirgin bir stereotipi ne kadar karşıladığına ya da temsil ettiğine göre değerleme yöntemidir. Bu anlamda temsil kısayolu, bir kişinin başka ilişkili bir bilgiyi reddetmesine yol açmaktadır. Yani bir karar aşamasında bazı bilgiler başka bazı bilgilerin gölgesi altında kalabilmektedir. Temsil kısayolu yatırımcıların karara varırken en son, en fazla göze batan ve sıradışı görünen unsurlara (verilere) aşırı ağırlık vermesi dağılımın istatistiksel özelliklerini göz ardı etmesi eğilimidir.

Gökyüzündeki Kaleler Kuramı  hisse senedi fiyatlarının tahminine yönelik iki geleneksel yaklaşımdan biridir.

İşlem maliyetleri düşük ve likidite yüksek olmalıdır.

I. Bilgisel etkinlik

II. İşlemsel etkinlik

III. Dağıtımsal etkinlik menkul kıymet piyasalarında etkinliğin boyutları arasında yer almaktadır

Finansal piyasalarda “kaynak aktarımını en az maliyetle gerçekleştirmek” olarak
açıklanan işlemsel etkinliktir.

Etkin piyasa varsayımının zayıf şekline göre, geçmişteki fiyat hareketleri ile ilgili tüm bilgiler cari piyasa fiyatlarına tamamen yansımıştır.

Gürültücü Yatırımcı (Noise Trader) Riski: Fiyatları gerçek değerden farklılaştıran
irrasyonel yatırımcı arbitraj yapan rasyonel yatırımcıya göre daha güçlü olabilir.

Ay İçi Anomalisi: Ayın ilk yarısının ortalama getirisinin, ikinci yarıdan daha yüksek olduğu da çeşitli çalışmalarla ileri sürülmüştür.

2002 yılı Ekonomi Nobel’i Davranısçı Finans’ın öncülerinden sayılan bir bilim adamı olan Daniel Kahneman’a verilmiştir.

Bir sorun hakkında dikkatlice düşünmeye vakitleri yoksa

İhmal Edilmiş Firma Anomalisi: Yatırımcıların popüler olmayan hisse senetlerine yatırım yaparak normal üstü getiri sağladığı çeşitli ampirik çalışmada ortaya konulmuştur.