MENKUL KIYMET YATIRIMLARI

Ekonomik dalgalanma ya da konjonktürel dalgalanma, üretimin potansiyel (trend) düzeyi çerçevesinde ortaya çıkan genişleme ve daralmalardır.

Eğer bir daralma döneminde ekonominin reel hasıla düzeyi çok aşağılara düşerse bu durum depresyon olarak adlandırılır. Büyük Buhran olarak tarihe geçen dönem böylesi bir depresyon dönemidir.

Büyük Buhran dönemi 1929-1933 arasında yaşanmıştır.

Hisse senedi fiyat hareketlerindeki ortak yön trend olarak adlandırılmaktadır.

Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışlardır. Alım gücünün düşmesi ise enflasyonun bir sonucudur.

Reel gelir, gelirimizin satın alma gücüdür.

Düşük faizle borçlanan ev sahipleri ve borçlu firmalar böyle bir durumdan kazançlı çıkarlar.

Fisher hipotezine göre, reel oranlar ve enflasyon birbirinden bağımsız hareket etmektedir.

Temel makroekonomik değişkenler enflasyon, döviz kuru, faiz oranı ve reel ekonomik faaliyetlerdir.

Finansal sistemde sermaye piyasası aracılığı ile tek başına ekonomiye yararlı olamayan küçük tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak büyük yatırımların finansmanı sağlanabilmektedir. Aynı zamanda az gelişmiş ekonomilerde yurtiçi tasarruf açığının kapanmasına yardımcı olmaktadır.

Gelişmiş ekonomilerde borsa endeksi makroekonomik gösterge olarak kullanılmaktadır. Bu ekonomilerde ekonomik konjonktürde iyiye gidişin habercisi borsa endeksidir. Borsanın makroekonomik dalgalanmanın göstergesi olabilmesi, tamamıyla borsanın reel ekonomi ile bütünleşme derecesine bağlıdır. Bir borsanın makroekonomik gelişmelerin göstergesi olabilmesi için likiditesinin yüksek olması ve şirketler tarafından sermaye ihtiyaçlarının önemli bölümünün borsadan karşılanması gerekmektedir.

Ekonomik dalgalanma, üretimin alışılagelen trendi çerçevesinde ortaya çıkan genişleme ve daralmadır.

Bir daralma döneminde ekonominin reel hasıla düzeyi çok aşağılara düşerse bu durum depresyon olarak adlandırılır. Büyük Buhran olarak tarihe geçen dönem böylesi bir depresyon dönemidir.

Trend eğrisi, reel GSYH’nin üretim faktörlerinin tam kullanımı hâlinde beklenen gelişimini sergiler. Ancak fiili üretim trendle tam çakışmayabilir. Bir ekonomik dalgalanma devresinde reel GSyh’nin ulaştığı en yüksek noktaya zirve, en düşük noktaya ise dip denir.

Makroekonomik değişkenler ile hisse senedi getirileri arasında ilişki olduğu ve olmadığı yönünde
farklı görüşler bulunmaktadır. Bu zamana kadar yapılan çalışmalar göstermiştir ki bazı
çalışmalar bu ilişkinin varlığı yönünde, bazı çalışmalar ise böyle bir ilişkinin olmadığı yönünde
sonuçlanmıştır. Bazı çalışmalar ise elde edilen ilişkilerin pozitif veya negatif olmak üzere yönü
konusunda farklı sonuçlar ortaya koymuştur. Bu farklılıkların olma nedenlerinden bazıları, araştırmaların farklı ülkeler, farklı dönemler ve farklı yöntemler kullanılarak yapılmış olmasıdır.

Temel makroekonomik değişkenler enflasyon, döviz kuru, faiz oranı ve reel ekonomik faaliyetlerdir.

Enflasyon; fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışlardır. Fiyatlar genel düzeyi; ekonomideki
tüm fiyatların ağırlıklı ortalamasıdır.

Reel gelir, gelirimizin satın alma gücüdür. Diğer bir ifadeyle, gelirimizin satın alabileceği mal ve hizmet miktarıdır. 

Döviz kuru, bir ülke parasının diğer bir başka ülke parası cinsinden ifadesidir.

Hisse senetleri, sahiplerine ortaklık hakları sağladığı için şirketin aktiflerinin enflasyon nedeni ile artan değerleri de ortaklara bir koruma sağlamaktadır. Bu bağlamda hisse senedi getirileri ile enflasyon arasındaki söz konusu ilişki genel olarak Fisher Hipotezi ile açıklanmaya çalışılmıştır. Fisher hipotezine göre, reel oranlar ve enflasyon birbirinden bağımsız hareket etmektedir. Çünkü ekonominin reel ve parasal sektörleri birbirinden bağımsızdır. Ancak Fisher ekonomide nominal oranların enflasyon ile bire bir ilişkili olduğunu da ifade etmektedir. Bu nedenle hisse senetleri getirileri ile enflasyon aynı yönlü hareket etmelidir. Bu sayede hisse senedi getirileri enflasyondaki değişmeleri karşılayacağından enflasyon, yatırımcıların satın alma gücünü etkileyemeyecektir.

Döviz kurunun değerinin belirlenmesi farklı döviz kuru sistemleri içerisinde farklı
şekillerde olabilmektedir. Tam esnek ya da serbest döviz kuru sistemi ve sabit döviz kur
sistemi temel ve birbirinin tam tersi iki farklı kur sistemi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu iki kur rejimi ilgili otorite tarafından kredibilite ve esneklik arasındaki tercihleri yansıtacak
şekilde değerlendirmeye alınır. Serbest ya da tam esnek döviz kuru sistemi, ülke
parasının değerinin döviz arz ve talebi koşulları altında serbest bir şekilde piyasada belirlenmesine bir kur rejimidir. Bu sistemde döviz kurları üzerinde ilgili otorite
tarafından bazen müdahaleler gerçekleşebilmektedir. Ancak bu müdahaleler piyasada
oluşacak aşırı dalgalanmaları önleyici niteliktedir. Sabit döviz kur sistemi ise bir ülke
parasının değerinin yabancı bir ülke parasına veya yabancı ülke paralarından oluşan bir
sepete sabitlenmesi durumudur. Sabit döviz kur sistemi, döviz piyasasındaki esnekliği
azaltmaktadır. Bu iki uç kur rejimi arasında farklı kur rejimi tanımlamaları mevcuttur.
Ancak burada bu iki sistemin bilinmesi yeterlidir. Döviz kuru kavramından bahsederken
bu kavrama ilişkin sıklıkla karşılaşabilecek iki önemli kavram vardır. Bu kavramlar devalüasyon
ve revalüasyon kavramlarıdır. Bu kavramlar, sabit döviz kuru sisteminin geçerli
olduğu durumlarda ortaya çıkar. Devalüasyon, ulusal paranın yabancı para birimleri karşısındaki
değer kaybıdır. Bu değer kaybı resmi makamlar tarafından gerçekleştirilir. Revalüasyon
ise resmi makamlar tarafından ulusal paranın yabancı paralar karşısındaki değer
kazanımıdır.

Döviz ve hisse senedi piyasalarında ortaya çıkan finansal krizler, hem ülke ekonomileri üzerindeki
etkiler bakımından hem de uluslararası finansal sistemde yol açtığı belirsizlikler bakımından ilgi konusu olmaktadır. Bu nedenledir ki döviz kuru ve hisse senedi fiyatları veya hisse senedi getirileri arasındaki ilişki, tasarruf sahipleri, yatırımcılar, finansal piyasalardaki diğer katılımcılar ve politika yapıcıların ilgisini çekmektedir.