MENKUL KIYMET YATIRIMLARI

Fonların korunması veya gelir elde etmesi amacıyla sermayenin bir değer ya da varlığa tahsis edilmesi yatırım olarak tanımlanır.

Yatırımlar temel olarak sabit varlık yatırımları ve finansal varlık yatırımları olarak iki temel grupta ele alınmaktadır. Sabit varlık yatırımları reel varlıklara yapılan yatırımları ifade ederken finansal varlık yatırımları fiziksel olmayan, sahibine alacaklılık veya ortaklık hakkı sağlayan varlıklara yapılan yatırımları ifade etmektedir. Finansal varlık kapsamında değerlendirilen menkul kıymet kavramı ise ortaklık veya alacaklılık sağlayan, belli bir meblağı temsil eden, yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel gelir getiren, misli nitelikte, seri hâlinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve şartları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen kıymetli evraklar olarak tanımlanmaktadır. Şıklarda verilen diğer yatırımlar sabit varlık yatırımlarıdır.

Yatırımcıların, yatırım kararlarını etkileyen ve farklılaştıran kişisel faktörler; yatırımcının bilgi düzeyi, yatırım için ayırdığı zaman, eğitim durumu, yaşı, sağlık durumu, geliri, mesleği, kişiliği, yaşam şekli, beklentisi ve psikolojik karakteri olarak özetlenebilir.

Yatırımcının ekonomik faktörler arasında öncelikle ele alması gereken konu, güvenlik ve istikrar, finans ve altyapı, işgücü piyasası ile düzenleyici otoriteler ve vergilendirme bileşenlerinden oluşan yatırım ortamıdır. Yatırım araçlarının sahip olduğu finansal faktörlerde yatırım tercihlerinin değişmesinde önemli rol oynamaktadır. Başta risk faktörü olmak üzere, finansal aracın türü, sağladığı getiri ve oranı, vadesi, likiditesi gibi faktörler yatırım politikasını doğrudan etkilemektedir.

Yatırım ortamının dört temel bileşeni bulunmaktadır; güvenlik ve istikrar, finans ve altyapı, işgücü piyasası ile düzenleyici otoriteler ve vergilendirme.

Para piyasaları kısa vadeli fon ihtiyacı olan ekonomik birimlerle, fonlarını kısa vadeli yatırımlara yönlendirmek isteyen ekonomik birimlerin karşılaştıkları piyasalardır. Para piyasalarında işlemler genellikle 1 yıldan kısa sürelidir. Dolayısıyla bu piyasalarda yapılan işlemlerde finansal risk düşük, likidite yüksektir. Başlıca para piyasası araçları; hazine bonoları, finansman bonoları, repo (geri satın alma anlaşmaları) ve banka bonolarıdır.

Türkiye’de, Kapalıçarşı efektif piyasası, serbest altın piyasası, Bankalararası TL piyasası ve döviz piyasaları tezgâhüstü piyasalara örnek olarak verilebilir. Organize piyasalar alıcı ile satıcıyı belirli bir fiziksel mekanda bir araya getiren ve işlemleri belirli kural ve düzenlemeler çerçevesinde gerçekleştiği piyasalar olarak tanımlanmaktadır. Organize piyasalara Borsa İstanbul örnek olarak verilebilir.

Finansal piyasalar ödeme ve menkul kıymet takasının gerçekleştiği gün sayısına göre spot ve vadeli piyasalar olarak ikiye ayrılmaktadır. Ödemelerin peşin, teslimatın ise en geç iki gün içerisinde yapıldığı piyasalara spot piyasalar denilmektedir.

Kambiyo (döviz) piyasaları: Bir ülkenin yerli parası dışındaki tüm paralar o ülkede içerisinde döviz olarak isimlendirilmektedir. Dövizlerin, diğer bir ifadeyle yabancı paraların alınıp satıldığı piyasalara ise döviz piyasası adı verilmektedir. Döviz piyasaları ulus- lararası ticaret ve sermaye akımlarının gerçekleştirilmesine olanak tanımaktadır. Döviz piyasalarının bulunmaması durumunda uluslararası finansal işlemlerin gerçekleştirilmesi olanaksızdır. Bu bağlamda döviz piyasaları dünyadaki en büyük finansal piyasalar olarak kabul edilmektedir.

Yatırım amaçların belirlenmesi, Portföy stratejisinin belirlenmesi, Temel değerleme, Piyasa durumu analizi, Portföy dizaynı, Yatırım performansının ölçülmesi ve geliştirilmesi şeklinde 6 aşamadan oluşmaktadır.

Toplam riske göre performans ölçen modeller Sharpe oranı, M2 performans ölçü- tü ve Sortino oranıdır. Sistematik riske göre performans ölçen yöntemler Treynor oranı, ölçütü, Jensen ölçütü ve değerleme oranı olarak sıralanabilir. Potansiyel maksimum kayba göre performans ölçen yöntemler ise Fama ölçütü, kuadratik regresyon modeli ve kukla değişkenli regresyon modelidir.

Bir mal, döviz veya menkul değerin gelecekteki fiyatları konusunda tahminlerde bulunarak, bu tahminler doğrultusunda ilgili varlığı alıp/satmak spekülasyon olarak tanımlanmaktadır. Bu işlemi gerçekleştiren kişiye ise spekülatör adı verilmektedir.

Arbitrajcılar aynı varlığın, farklı yerlerdeki fiyat farklılıklarından getiri elde etmeyi hedeflerler.

Hisse senetleri; anonim şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler tarafından ihraç edilebilen, sermayenin belirli bir oranını temsil eden ve sahibine belirtilen oranda ortaklık hakkı yanında mali ve idari haklar sağlayan menkul kıymetler olarak tanımlanmaktadır.

Finansman bonosu, genellikle büyük şirketlerin veya kamu sektörünün kısa vadeli finansman ihtiyacını karşılamak üzere, aracı kurumlar vasıtasıyla ya da doğrudan yatırımcılara sunduğu borçlanma aracıdır.

Hisse senetleri, tedavül açısından, sermaye artışına göre, sahiplerine sağladığı çıkara göre , ihraç değerine göre, oydan yoksun olmalarına göre ve katılma intifa senetleri şeklinde hisse senetleri şeklinde sınıflandırılır. Primli-iskontolu- başaba tahvilllerin sınıflandırılmasında kulanılır.

Nominal değer: Tahvilin üzerinde yazılı olan değerdir. Diğer bir ifadeyle tahvilin vadesinde yatırımcının eline geçecek olan para miktarını gösterir. Kupon oranı: Nominal değer üzerinden yüzde olarak belirtilir ve tahvil sahibinin alacağı faiz miktarını gösterir. Vade: Anaparanın ve son faiz ödemesinin yapılacağı tarihtir. Tahvilin vadesi 1 yıldan az olmamak üzere ihraç eden tarafından serbestçe belirlenebilir. Ayrıca tahvillerin anaparası, vade sonunda bir defada veya vade içinde taksitler hâlinde de ödenebilir. İtfa: Tahvil ihraç edenler tarafından borcun bir defada veya belirli dönemlerde yapılan ödemeler ile ortadan kaldırılması işlemini ifade eder.

sabit varlık yatırımları şu şekilde sınıflandırılmaktadır;
• Komple yeni yatırımlar
• Yenileme yatırımları
• Tevsii yatırımlar
• Tamamlama yatırımları
• Modernizasyon yatırımları
• Darboğaz giderme yatırımları
• Kalite düzeltme yatırımları
• Entegrasyon yatırımları
• Finansal Kiralama yatırımları
• Nakil yatırımları

Tesislerin doğrudan mal ve hizmet kalitesinin yükseltilmesine veya değiştirilmesine yönelik olarak yapılan sabit varlık yatırım türü kalite düzeltme yatırımlarıdır.

Yatırımcıların, yatırım kararlarını etkileyen ve farklılaştıran kişisel faktörler; yatırımcının bilgi düzeyi, yatırım için ayırdığı zaman, eğitim durumu, yaşı, sağlık durumu, geliri, mesleği, kişiliği, yaşam şekli, beklentisi ve psikolojik karakteri olarak özetlenebilir.

Fiziksel güvenlik yatırımların ve işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için temel gereksinimlerden biridir. Fiziksel güvenliğin yetersiz olduğu durumlarda işlemler aksayabilmekte ve dolayısıyla oluşan güven kaybı nedeniyle yatırımların miktarı düşebilmektedir.