MENKUL KIYMET YATIRIMLARI - Deneme Sınavı - 12

Kotasyon Emirleri: Limit fiyatlı alış ve satış emrinden oluşan ve sadece piyasa yapıcı/
likidite sağlayıcı üyeler tarafından sisteme girilebilen bir emir tipidir. Kotasyonu oluşturan
alış ve satış emrine kotasyon emri denir. Kotasyon emri bir bütün olarak iptal edilebileceği
gibi sadece alış veya satış tarafı da iptal edilebilir.

Online yatırım platformları genellikle
internet tabanlı olup aracı kurumlarda bulunmakta ve sermaye piyasalarından
kazanç elde etmek isteyen herkesin kullanımına açıktır.

Online aracı kurumların müşterilerine sundukları hizmetlerden
biri de türev araç işlemleridir. Online aracı kurumlar pay piyasası işlemlerinde olduğu
gibi müşterilerine tezgahüstünde gerçekleştirilenler de dahil olmak üzere türev araçlarla
ilgili gerçekleştirdikleri işlemlere ilişkin günlük bildirimlerde bulunmakta ve aylık olarak
hesap ekstresi göndermektedir.

Yatırım kulüplerinin amacı makul risk düzeyindeki yatırım araçlarını
tespit edip yatırım yaparak, uzun vadede kabul edilebilir bir kazanç elde edilmesidir

Leasing kavramının karşılığı olan icara yöntemi, temel olarak kiraya verme olarak ifade edilmektedir. İcara, faizsiz finansmanda genellikle sanayi işletmeleri tarafından sıklıkla kullanılmaktadır ve murabahadan sonra katılım bankalarının en önemli fon sağlama yöntemlerinden biridir. Söz konusu yöntemde banka, orta ve uzun vadede müşterisine fon kullandırmaktadır. Ayrıca esnek finansman, enflasyona karşı korunma, vergi, verimlilik vb. konularda avantaj sağlamaktadır.

Likidite ihtiyacını karşılamak üzere bir malın satıcıdan vadeli olarak alınması ve bu satıcıdan başka bir alıcıya peşin olarak satılmasını ifade etmektedir .Teverruk yöntemi ,nakit ve ödeme güçlüğü çeken müşterilerin borçlarını yeniden yapılandırmak üzere de kullanılmaktadır .Uygulamada ise genellikle birden fazla bankanın altın ,gümüş vb .emtialar üzerine sözleşme yapması şeklinde gerçekleşmektedir .Bu nedenle teverruk işlemlerin önemli bir kısmı uluslararası emtia piyasalarında yapılmaktadır.

En basit tanımıyla ihtiyaç sahibi kişi ya da kurumlara verilen faizsiz borç olarak tanımlanmaktadır. Sosyal kredi olarak da adlandırılan karz-ı hasen, insani yardım amacıyla finansal sıkıntı yaşayan kişilere karşılıklı anlaşılan dönemlere bağlı olarak verilmektedir. Yöntemin temel prensibi, paranın geri ödenmesi konusunda alıcıyı finansal açıdan zora sokmayacak şekilde vadelerin belirlenmesidir. Ayrıca kâr payı içermeyen bu işlemin sonunda banka getiri elde etmez. Üretim dışı bir kredi olarak değerlendirilen söz konusu işlem hastalık, evlilik, çocukların eğitimi ve olağanüstü hâller gibi durumlarda verilmektedir. Diğer yandan uygulamada özellikle küçük işletmelerin kuruluş aşaması finansmanında da kullanılmaktadır.

Tekafül sisteminin belirli şartları bulunmaktadır. Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir;
• Tekafül işleminde faiz ve belirsizlik yasaktır .Bu nedenle sözleşmede ilgili unsurlar açıkça belirtilmeli ,belirsiz ya da netleştirilmemiş unsurlar bulunmamalıdır.
• İşlemde spekülasyon yasaktır ve aşırı risk alınmamalıdır.
• Kâr ve zararın paylaşılması ilkesi esas alınmalıdır.
• İşleyiş sürecinde finansmanın somut bir varlığa dayandırılması gerekmektedir. Ayrıca toplanan fon ,şeriat prensiplerine uymayan hiçbir alanda ya da finansal araçta kullanılmamalıdır.

Sukuk, bilançoya dayalı olarak da ihraç edilebilmektedir. Bilanço bazlı sukuklarda temel amaç, birden fazla projenin finansmanı sağlanmaktadır. Banka, müşterilerinin farklı projelerine fon sağlayabilmek için sukuk ihraç edebilir ve finansmanı da uluslararası sermaye piyasalarından temin edebilir. Üye ülkelerin farklı projelerini finanse etmek üzere İslam Kalkınma Bankası tarafından ihraç edilen sukuklar, söz konusu sukuk türüne örnek olarak verilebilir.

Türev ürünlerin İslam hukuku açısından uygun olabilmesi aşağıdaki koşulları sağlaması gerekmektedir;
Tanımlanabilir bir varlık veya girişim üzerinde taraflarca planlanmış etkin sahipliğe ilişkin gerçek bir korunma talebine işaret etmelidir.
Özellikleri açıkça tanımlanmış olan varlıklar üzerindeki koşullu alacaklardan doğan ödeme yükümlülüklerinin kesinliğini garanti etmelidir.
Olağanüstü durumlar dışında, fiziki bir varlığın fiilî ve doğrudan transferine ilişkin
sözleşmeden doğan yükümlülüklerin ertelenmesini reddetmelidir.
Sözleşme riskten korunmanın kullanımı için teminatlandırılmış ödeme içermelidir,
ancak fiyat taraflar arasındaki risk paylaşımının ötesinde dayanak varlığın geçici fiyat değişimlerinden tek taraflı kazanç yaratmayı amaçlayan hükümler çıkarılmalıdır.
İslam hukukunda yasaklanmış olan faaliyetleri içermemeli, özellikle faiz (riba), kumar(maysir) ve belirsizliğe bağlı spekülasyondan kaçınılmalı, dayanak varlığın özellikleri ve teslim koşulları açıkça belirlenmeli ve bilgisizlikten kaynaklanan istismarı önlemelidir.

Yatırım Fonu Katılma Payları ve Pay Sahiplerinin Hakları
Yatırım fonları, bireysel yatırımcıların ve kurumların karmaşık ve değişken piyasa koşullarında tasarruflarını arzuladıkları risk-getiri kombinasyonunda değerlendirebilmelerini sağlamaktadır. Yatırım fonlarının amacı, tasarruf sahiplerine bu optimal risk getiri kombinasyonunu sunmaktır.

YATIRIM FONU TANIMI
Küçük tasarruf sahipleri tasarruflarını sermaye piyasasında çeşitli araçlara yatırarak değerlendirebilirler. Ancak tasarrufların sermaye piyasasında değerlendirilebilmesi yeterli bilgi ve uzmanlığı gerektirmektedir. Ayrıca özellikle küçük tasarruflarla oluşturulabilecek portföylerde risk çeşitlendirmesi yapmak da zorlaşmaktadır ve bu portföyler ölçek ekonomisinden sınırlı bir şekilde yararlanmaktadırlar. Bu nedenle sermaye piyasasında kolektif yatırım kuruluşları olarak adlandırılan yatırım fonları oluşturulmuştur. Sermaye Piyasası Kanunu’nun 25’inci maddesi uyarınca, “tasarruf sahiplerinden fon katılma payı karşılığında toplanan para ya da diğer varlıklarla, tasarruf sahipleri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına göre Kurulca belirlenen varlık ve haklardan oluşan portföy veya portföy leri işletmek amacıyla portföy yönetim şirketleri tarafından fon iç tüzüğü ile kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığına yatırım fonu adı verilir”. Yatırım fonları halktan topladıkları paralar karşılığı, ortaklık payı, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Her bir yatırımcı fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını alarak fon portföyüne ortak olurlar. Üç yoldan fon yatırımından para kazanılabilir. İlk olarak fon sahip olduğu menkul kıymetlerden kâr payı ve/veya faiz geliri elde eder. Fon elde ettiği bütün gelirini fon portföy değerine yansıtır. İkinci olarak, fonun sahip olduğu menkul kıymetlerin fiyatı artabilir. Eğer fon fiyatı yükselen bu menkul kıymeti satarsa sermaye kazancı elde eder. Fon elde ettiği bu sermaye kazancını veya zararını fon portföy değerine yansıtır. Üçüncü ve son olarak eğer yatırım fonu fiyatı yükselen menkul kıymeti satmıyor elinde tutuyorsa katılma paylarının fiyatı artar. Yüksek fon toplam değeri yatırımın yüksek değerli olduğunu gösterir. Böylece yatırımcılar katılma paylarını sattıklarında, yatırım fonlarının portföyünde o ana kadar gerçekleşen değer artışlarından/azalışlarından paylarını alırlar.

Pay Sayısına Göre Yatırım Fonları
Pay sayısına göre yatırım fonları açık uçlu fonlar ve kapalı uçlu fonlar olmak üzere iki farklı sınıfa ayrılmaktadır.

TÜRKİYE’DE YATIRIM FONLARINA YATIRIM
Yatırım fonları Türk hukuk sistemine 1982 yılında yürürlüğe giren 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile girmiştir.

Piyasa etkin olarak çalışıyorsa “sürekli denge” olarak nitelenen bir durum da olacaktır. Bu sürekli denge statik bir denge olmayıp sürekli değişmektedir. İşletmenin değerini etkileyebilecek en son haber elde edildiğinde menkul kıymetlerin gerçek değerleri değişmekte ve piyasa fiyatları yeni değerlere uyum sağlamaktadır. Sürekli denge kavramını geliştiren Paul Samuelson, sürekli dengenin zaman geçerken menkul kıymetin fiyatı ve değerinin sürekli eşit olduğu ve rastgele birlikte dalgalanması durumunda mevcut olduğunu söylemektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Online yatırım, en genel tanımıyla, sermaye piyasası araçlarına, internet, telefon ve bankamatik gibi elektronik iletişim araçlarının kullanılarak yatırım yapılmasını ifade etmektedir.

Doğru cevap A' dır.

Sermaye piyasası işlemlerini, internet üzerinden direkt olarak ve kendi başına yapan yatırımcı türü online yatırımcı, geleneksel yöntemlerle yatırım işlemlerini yürüten, diğer bir deyişle, emirlerini direkt bir aracı kurumdan veya telefon aracılığıyla veren yatırımcı türü ise offline yatırımcı olarak ifade edilebilir.

Doğru cevap B' dir.

Online ve offline yatırımcılar arasındaki farklar şöyle özetlenmektedir:

Online yatırımcıların, bilgi seviyesi diğer yatırımcılardan daha yüksektir. Bu du- rum, onlara bir rekabet avantajı sağlamaktadır.

Online yatırımcılar, elektronik ve bilgi teknolojileri hakkında daha çok bilgiye sahiptir ve bunların kullanımına hakim kişilerdir.

Bilgi ve elektronik araçlara sahip online yatırımcılar, yüksek getiri düşük risk mantığına göre, daha iyi yatırım kararları alabilmektedir.

Online yatırımcılar, internet üzerinden kendi işlemlerini online yapabilme imkânına sahiptir.

Online yatırımcılar, internet üzerindeki kaynakları daha iyi kullanmakta ve daha disiplinli hareket etmektedirler.

Doğru cevap C' dir.

Online yatırım işlemlerinin avantajları kısaca şu şekilde özetlenebilir:

Yatırım işlemlerinin online yapılması yatırımcılara maliyet ve zaman tasarrufu sağlamaktadır. Seçilen online aracı kurumun işlem maliyetlerine ve minimum hesap bakiyesine göre değişkenlik arz edebilmekle birlikte online yatırımlar yatırımcılara önemli maliyet avantajları sağlamaktadır. Örneğin, ABD’de sermaye piyasası işlemlerinin internet üzerinden yapılmaya başlanılmasıyla birlikte komisyon oranları, yaklaşık 30 dolar seviyesinden 5-6 dolar seviyesine kadar gerilemiştir. Ayrıca online yatırımlar, yatırımcıların, hesaplarına istedikleri zaman ulaşabilmelerine, verdikleri emirlerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ve hesap bakiyelerinin durumunu günün 24 saati istedikleri an öğrenebilmelerine imkan vermektedir. Online yatırımlarda yatırımcılar günün her saatinde emir verebilmektedir. Bu sayede yatırımcı isterse gece yarısında emir verebilmekte ve verdiği emrin sabahleyin otomatik olarak işleme gireceğini bilerek rahatlıkla uyuyabilmektedir.

Online yatırım işlemleri sayesinde yatırımcılar, online araştırma raporlarından vebirçok veriden yararlanabilmektedir. Birçok aracı kurum, yaptıkları araştırmaları, raporları web sitelerinde yayınlamaktadır. Yatırımcılar, doğru emri verebilmek açısından bunlardan yararlanabilmektedir. Ayrıca aracı kurumların dışında, ulusal ve uluslararası piyasalar ile ilgili yatırımcıların yararlanabilecekleri bilgiler sunan birçok internet sitesi de bulunmaktadır.

Online yatırım işlemlerinde kontrol yatırımcının elindedir. Doğru yatırım aracı- nın seçilmesinden, emrin verilmesine kadar bütün süreçleri yatırımcı tarafından gerçekleştirilmektedir. Böylece yatırımcılar, kimsenin tavsiyelerine ve önerilerine bağlı kalmadan ve brokerle temas kurmadan emir verilebilmektedir.

Online yatırım işlemleri yatırımcıların sahip oldukları online hesaplar vasıtasıylayatırımcılara verilere daha hızlı ulaşma imkanı sağlamaktadır. Piyasayı iyi bir şekilde analiz eden ve yakından takip eden yatırımcılar için, özellikle piyasanın çok aktif ve değişken olduğu dönemlerde, gerçek zamanlı verilere ulaşılması oldukça önemlidir. Yatırımcı aynı bilgiyi, bir brokeri arayarak da öğrenebilir fakat online hesap, yatırımcının söz konusu bilgiye çok daha hızlı ulaşmasını sağlamaktadır. Çoğu online aracı kurum, gerçek zamanlı fiyatları kendi müşterilerine ücretsiz olarak sunmaktadır. Bazı aracı kurumlar, bu hizmet için ek ücret almaktadır.

Doğru cevap D' dir.

Online sermaye piyasası işlemlerinin ilk uygulamaları 1990’lı yılların başlarına dayanmaktadır. Bu anlamda online yatırım işlemlerinin öncülüğünü Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde faaliyet gösteren aracı kurumlar yapmıştır. Menkul kıymet işlemleri için elektronik altyapının oluşturulduğu ilk borsa ise Nasdaq tezgahüstü hisse senedi piyasasıdır.

Doğru cevap E' dir.