MENKUL KIYMET YATIRIMLARI - Deneme Sınavı - 11

Türkiye’de de online sermaye piyasası işlemleri oldukça yeni bir uygulamadır. Türkiye’de online işlemler 1998 yılından sonra ve tüm dünyada olduğu gibi telefon vasıtasıyla gerçekleşmeye başlamıştır. Daha sonra ülkede internet kullanımının yaygınlaşmasına paralel olarak 2000’li yılların başlarından itibaren aracı kurumlar internet üzerinden online işlem hizmeti sunmaya başlamışlardır.

Doğru cevap A' dır.

Piyasa endekslerinin belli başlı kullanım alanları şu şekilde birkaç maddeyle özetlenebilir:

Endeksler hisse senedi fiyatlarında zaman içerisinde meydana gelen toplu değişimi ortaya koymaktadır.

Piyasa portföyü getiri oranının hesaplanmasında endekslerden yararlanılır. Dolayısıyla endeksler bireysel ve kurumsal yatırımcılara, sahip oldukları hisse senetlerinin ya da portföylerin belirli bir dönem boyunca gösterdiği performansı, piyasanın genel performansıyla karşılaştırma imkanı sağlamaktadırlar.

Endeksler, hisse senedi piyasasındaki gelişmeler ile genel ekonomik konjonktürdeki değişiklikler arasında karşılaştırma yapma imkanı sağlamaktadırlar.

Sermaye piyasası analizlerinde, beta katsayılarının hesaplanmasında bir diğer ifadeyle sistematik riskin ölçülmesinde piyasa endekslerinden yararlanılmaktadır.

Endekslerden yararlanarak endekse dayalı opsiyon ve vadeli işlem sözleşmeleri ile yatırım fonları gibi yatırım araçları geliştirilebilmektedir.

Alternatif yatırım araçlarının getirilerinin karşılaştırılmasında piyasa endeksleri yatırımcılara faydalı bilgiler sağlamaktadır.

Doğru cevap B' dir.

Dow Jones Ortalamaları: Dow Jones Company tarafından hesaplanan ortalamalardır. En popüleri Dow Jones Sanayi Ortalaması (DJIA) olmakla birlikte, Dow Jones Ulaştırma Ortalaması (DJTA), Dow Jones Hizmetler Ortalaması (DJUA) ve Dow Jones Bileşik Ortalama (DJCA) olmak üzere değişik şekillerde hesaplanabilmektedir.

Doğru cevap C' dir.

S&P Sanayi Endeksi (SPI): 400 adet sanayi işletmesinin hisse senetleri kullanılarakhesaplanan endekstir.

S&P Ulaştırma Endeksi (SPT): 20 adet ulaştırma işletmesinin hisse senetleri kullanılarak hesaplanan endekstir.

S&P Hizmetler Endeksi (SPU): Kamuya ait 40 adet hizmet işletmesinin hisse senetleri kullanılarak hesaplanan endekstir.

S&P Finans Endeksi (SPF): Finans sektöründe faaliyette bulunan 40 adet işletmenin hisse senetleri kullanılarak hesaplanan endekstir.

S&P Bileşik Endeks (SP500): Sanayi, ulaştırma, hizmet ve finans sektörlerinde faa- liyette bulunan toplam 500 adet işletmenin hisse senetleri kullanılarak hesaplanan endekstir.

S&P Orta Büyüklükteki İşletmeler Endeksi: Orta büyüklükteki 400 adet işletmenin hisse senetleri kullanılarak hesaplanan endekstir.

S&P Küçük İşletmeler Endeksi: 400 adet küçük işletmenin hisse senetleri kullanılarak hesaplanan endekstir.

S&P 1500 Endeksi (SP1500): Bileşik endeks, orta büyüklükteki işletmeler endeksive küçük işletmeler endeksinde yer alan toplam 1500 adet işletmenin hisse senetleri kullanılarak hesaplanan endekstir.

Doğru cevap D' dir.

Türkiye’de hisse senedi piyasa endeksi ilk kez İstanbul Menkul Kıymetle Borsası (İMKB)’nın kurulmasıyla hesaplanmaya başlamıştır. Söz konusu bu ilk endeks bileşik endeks adıyla hisse sentlerinin kapanış fiyatları kullanılarak baz dönemi Ocak 1986 ve baz değeri 100 kabul edilerek hesaplanmıştır. Endeks 26 Ekim 1987 tarihine kadar haftalık olarak hesaplanmaya devam etmiş bu tarihten sonra ise günlük olarak hesaplanmaya başlamıştır.

Doğru cevap E' dir.

DÜNYA’DA YATIRIM FONLARINA YATIRIM
Yatırımcıların yatırım amacıyla bir araya gelip, fonlarını birleştirdikleri bir havuz yoluyla yatırımlarını gerçekleştirmeleri fikri Avrupa’da 1800’lü yıllarda ortaya çıkmıştır. İlk yatırım fonunun kuruluşu 1868 yılında Londra’da gerçekleşmiştir. Yatırım fonlarının
Amerika’da gelişimi ise 1920’lerin başına rastlamıştır. 1924 yılında kurulan Massachusetts Investors Trust Fonu Amerika’nın ilk resmî yatırım fonu olmuştur. Sadece pay senetlerine yatırım yapan ilk yatırım fonları 1920’li yıllarda finans dünyasında önemli bir yere sahip olmalarına karşın, borsalarda önemli bir etkiye sahip olamamışlardır. Ancak günümüzde yatırım fonları gelişmiş sermaye piyasalarında oldukça önemli bir yere sahiptirler. Örneğin, 1992’nin ilk yarısında ABD pay senedi piyasasına yapılan toplam yatırımın %96’sı yatırım fonları tarafından gerçekleşmiştir. 1999 sonu itibariyle ABD’de 6,8 trilyon $, dünya çapında ise 11 trilyon $ düzeyinde aktif büyüklüğüne ulaşmıştır. 2015 yılında 18 trilyon $’a yaklaşan fon büyüklüğü ile ABD, dünyada yatırım fonları arasında ilk sırada yer almakta olup; aynı zamanda bu rakam dünya genelindeki toplam yatırım fonu büyüklüğünün yarısına tekabül etmektedir

TEFAS tek bir yatırım hesabıyla özel şartlara tabi olan yatırım fonları hariç olmak üzere, Sermaye Piyasası Kurulu’nun izniyle kurulmuş olan ve sermaye piyasamızda faaliyette olan tüm yatırım fonlarına erişim imkanı sağlayan elektronik bir platformdur.

Operatör Üye Yetkilendirmesi ve Sorumluluklar: Platformda işlem gören fona ilişkin tüm iş ve işlemlerin Kurucu tarafından yerine getirilmesi esastır. Bununla birlikte, Kurucu söz konusu iş ve işlemleri gerçekleştirmek üzere bir “Operatör Üye” tayin edebilir. Kurucunun operatör üye olarak yetkilendireceği kurumun Platform üyesi olması zorunludur. Platformda işlem görmek üzere tanımlanan her fon için Takasbank Saklama Sistemi’nde tanımlı olan fon operatör üyesi, Platform için de operatör üye olarak kabul edilir. Operatör üye, Kurucu tarafından istenildiğinde değiştirilebilir. Değişiklik ertesi iş gününden itibaren geçerli olur. Platform işlemlerinin tamamını kendisi yapmak isteyen Kurucunun, sistemde otomatik olarak atanan operatör üye tanımını değiştirmesi gerekir. Operatör üye tayin edilmesi hâlinde Kurucunun yapması gereken tüm işlemler operatör üye tarafından
gerçekleştirilir ve operatör üye tarafından gerçekleştirilen işlemlerden doğan tüm sorumluluk müteselsilen Kurucuya da aittir. Platformda işlem gören her fon için yalnızca bir operatör üye yetkilendirilebilir.

Yatırım fonu katılımcılarının fon portföyüne ortak olmaları nedeniyle edindikleri belgeye katılma payı denir.

Kotasyon, borsalarda sürekli olarak işlem görmesi amaçlanan sermaye piyasası araçlarının, gerekli şartları yani “kotasyon” şartlarını sağlamaları durumunda, ilgili sermaye
piyasasının ilgili pazarında işlem görmesinin onaylanmasıdır. Sınırlar arası kotasyon ise bir sermaye piyasası aracının birden fazla ülkedeki borsalarda kote olmasıdır.

Fiyatlamaya İlişkin Örnekler: Yatırımcı bugün satın almak veya satmak isteyeceği yatırım fonu katılma payı adetini belirtir. Ancak yatırım fonunun alım fiyatını bilmez, bu nedenle dünkü fon fiyatına en fazla %20 marj ekleyerek (bu marj kurucu tarafından içtüzük/izahname ile belirlenir ve tüm yatırımcılara aynı uygulanır) alım talebini kurucuya iletir.Alım talebinin pay sayısı olarak değil de tutar olarak verilmesi hâlinde Resmî hesabımızda bulunan para ile nemasına karşılık gelen para tutarına karşılık gelen pay sayısı ile alım yapılır. Satış yapılmak istendiğinde de ise nemalandırma dışında durum aynıdır. Satışta nemalandırma
yapılmaz. Takas süresi ve fonun nakit yapısı dikkate alınarak fonun içtüzük/izahname ile belirlediği günde, işlem günündeki satış fiyatı baz alınarak belirlenen tutar yatırımcıya ödenir.

Yatırım Fonlarına Hakim Olan Temel İlkeler
Yatırım fonlarına hakim olan temel ilkeler riskin dağıtılması ilkesi, profesyonel yönetim ilkesi, menkul kıymet portföyü işletme ilkesi, inançlı mülkiyet ilkesi ve mal varlığının korunması ilkesidir.

Çifte kotasyon bir sermaye piyasası aracının bir borsada işlem görürken ikinci bir borsada daha işlem görmesini ifade etmektedir. Çifte kotasyon, “İkincil Kotasyon” olarak da adlandırılmaktadır.

Doğrudan Satım İşlemleri: Piyasada kalıcı olarak likidite fazlası varsa Merkez Bankası fazla olan likidite tutarınca borçlanma aracı satarak piyasadaki likidite fazlasını çeker.
Bu işlem sonucunda, bankalardaki fazla likidite kalıcı olarak azaltılmış, faizlerin enflasyon hedefi ile tutarlı düzeylerde kalması sağlanmış olur.

Düzenlenmiş olduğu para biriminin resmi para olarak kullanıldığı ülkelerin dışına ihraç edilen tahvillere Euro Tahvil (Eurobond) denir. Euro tahviller, çok uluslu bir kredi  sendikasyonu aracılığıyla çok sayıda ülke piyasasında satışa sunulmak, dolayısıyla çok sayıda ülkede yerleşik kişilere satılmak üzere çıkartılan uluslararası tahvillerdir.

İnançlı Mülkiyet Esası: Tasarruf sahiplerinin fonla ilgili muameleleri yapma yetkisini kurucuya fon içtüzüğü vasıtasıyla devretmesi ve kurucunun, fonu bu sözleşme (içtüzük) çerçevesinde ve tasarruf sahiplerinin haklarını koruyarak yönetmek/yönettirmek zorunda olmasıdır. Yatırım fonları inançlı mülkiyet esasına dayanır. İnançlı mülkiyet esasında fona inançlı olarak fon kurucusu sahiptir. Tasarruf sahipleri ise fonla ilgili işlemleri yapma yetkisini kurucuya verirler. Bu yetki devri fon içtüzüğü ile olur. Kurucu, fonu bu sözleşme (içtüzük) çerçevesinde ve tasarruf sahiplerinin haklarını koruyarak yönetmek/yönettirmek zorundadır.

Birinci seviye “hiçbir etkinlik seviyesinin olmadığı seviyedir.” Bu seviyede asimetrik bilginin etkileri yatırımcılar için en yüksek seviyede olmaktadır.

Depo Sertifikası: Belirli bir miktar pay senedini temsilen çıkarılan, satışı halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin yapılabilen ve depo edilen pay senedinin sahip olduğu bütün haklara sahip ve bunlara özdeş menkul kıymetlerdir.

Sistematik Risk: Bir işletmenin denetimi dışında olan güçlerden etkilenen ve bu nedenle yalnızca o şirkete özgü olmayan risklerdir. Enflasyon riski, Faiz Oranı riski, Politik risk, Piyasa riski ve Döviz Kuru riski bu gruba giren risklerdir.

İş ve endüstri riski, bir veya birkaç iş kolundaki işletmeleri etkisini altına alan, diğer iş kollarına etkide bulunmayan risk türüdür. Bu tür riskler de farklı iş kollarındaki işletmelerin finansal varlıklarından oluşturulan bir portföy ile giderilebilir risklerdir.