MEMUR HUKUKU

Devlet Memurları Kanunu, yıllık izin süresini memurların hizmet sürelerine göre düzenlemiştir. Hizmet süreleri on yıla kadar olanlara (on yıl dâhil) yirmi gün, on yıldan çok olanlara otuz gün yıllık izin verilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kadın memura, çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde birbuçuk saat süt izni verilir. Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı hususunda, kadın memurun tercihi esastır. Doğru cevap A seçeneğidir.

memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hâllerinde bu hâllerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verilir. Gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Görev aylığı, memurun fiilen almakta olduğu aylıktır. Kazanılmış hak aylık derecesi, DMK md.36’da belirtilen sınıflara, öğrenim durumlarına göre giriş derecesi ve kademesi, kazanılmış hak aylık derecesidir. Emekli kazanılmış hak aylık derecesi, memurun emekli keseneğine esas alınan aylık derecesidir. Vekâlet aylığı ise; bu aylığın ödenebilmesi için görevin fiilen yapılması şarttır. Memurların kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden veya diğer kurumlardan veya açıktan vekil atanabilir. Bir görevin memurlar eliyle vekâleten yürütülmesi hâlinde aylıksız vekâlet asıldır. Yolluk,yurt içinde veya yurt dışında geçici olarak görevlendirilen veya görev yerleri değiştirilen memurlara yol ve taşınma giderlerini karşılamak üzere ödenen paradır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Aşağıdaki hâllerde çocuklar için aile yardımı ödeneği verilmez; 1. Evlenen çocuklar, 

2. 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği hâlde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.), 

3. Kendileri hesabına ticaret yapan veya gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç), 

4. Burs alan veya devletçe okutulan çocuklar.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Hizmet içi eğitim; üretim ve hizmette etkililiğin, verimin, kalitenin yükseltilmesi, ürünün üretimi ve tüketimi sürecinde meydana gelebilecek hataların ve kazaların azaltılması, maliyetlerin düşürülmesi, satış ve hizmet sunumunda nitel ve nicel yönden gelişmenin sağlanması, kârın artırılması, vergi gelirlerinin ve tasarruflarının artırılması amacıyla iş gücüne verilen temel meslek eğitimi yanında verim düzeyini yükseltici planlı eğitim etkinlikleridir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bilgilendirme ve örgün eğitim yöntemleri; seminerler, kurs ve konferanslar, resim gösterme, okuma listesi verme, interaktif multimedia (CDROM, video) gösterimi, kapalı devre televizyonla eğitim, sistemli gözlemleme, duyarlılık eğitimi, laboratuvar, grup eğitimi, örgüt geliştirme (örgütsel verilerin analizi) eğitimidir. İşbaşında eğitim yöntemleri; çıraklık eğitimi, eşik eğitimi, işbaşında uygulama eğitimi, oryantasyon eğitimi, dönerli iş değiştirerek çalışma, staj görme, kilit görevlere hazırlama, mesleki yol gösterme-yetiştirmedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Benzetim yöntemleri; örnek olaylara göre eğitim, eksik bilgilerle tahmine dayalı sorun çözme eğitimi, rol alma eğitimi, programlı grup alıştırmaları, görevlendirme modelleri eğitimi, yönetim stratejisi ve taktik (oyunları) eğitimi, değerlendirme merkezi eğitimi, davranış modelleme eğitimidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Mesleki faaliyetlere yönelik hizmet içi eğitimlerde amaç, mesleki bilgiyi ön plana çıkarmak ve personelin, teknolojinin bütün alanlara yansıması ve diğer sosyolojik, siyasi etkenlere, değişen mesleki bilgilere uyumu olup, personelin kişisel gelişimi ön plandadır. Örneğin, Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde yer alan Küçükleri Koruma Şubelerinde, çalışan elemanların çocukların hakları, özellikleri ve ihtiyaçları konularında bilgilendirilmesi hizmet içi eğitim kapsamına alınmıştır. Yine idareci, öğretmen, memur ve teknisyenlere bilgisayar kursu; rehber öğretmenlere rehberlik semineri; okulların proje ekiplerineyse Avrupa Birliği proje hazırlık ve yaygınlaştırma faaliyet seminerleri bu tür eğitime örnek gösterilebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Görevde yükselme veya unvan değişikliği suretiyle atanacakların yazılı ve sözlü sınavda başarılı olmaları gerekir (Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik md. 8). Yazılı sınav kurum ve kuruluşlarca yapılabileceği gibi, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığına, Millî Eğitim Bakanlığına veya yükseköğretim kurumlarından birine yaptırılabilir. Yazılı sınav, yüz tam puan üzerinden değerlendirilir. Yazılı sınavda en az altmış puan alanlar başarılı sayılırlar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hâllerinde bu hâllerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verilir. Gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılır (DMK md. 105/son).

Memura, eşinin doğum yapması hâlinde isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hâllerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir (DMK md. 104 B).

Memurların gerek yurt içinde gerekse yurt dışında geçici olarak görevlendirilmeleri veya görev yerlerinin değiştirilmesi durumunda, aylıklarından başka Harcırah Kanunu ve Bütçe Kanunu uyarınca yolluk ödenir (md.177).

Devlet Memurları Kanununun 6. kısmı sosyal haklar ve yardımlara ilişkindir. Emeklilik hakları, hastalık ve analık sigortası, memurların sosyal tesis ihtiyaçları, devlet memurları için konut kredisi, devlet memurları için konut, öğrenim bursları ve yurtlar, aile yardımı ödeneği, ölüm yardımı ödeneği, cenaze giderleri, giyecek ve yiyecek yardımı bu kısımda yer almaktadır.

Şikayet ve dava hakkı ise devlet memurlarına tanınan haklardandır.

DMK md. 202’de, “Evli bulunan devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir. Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72. ay dâhil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. 

Aşağıdaki hâllerde çocuklar için aile yardımı ödeneği verilmez (DMK m. 206);
1. Evlenen çocuklar,
2. 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği hâlde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.),olursa olsun menfaat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç),
4. Burs alan veya devletçe okutulan çocuklar.

İşbaşında eğitim yöntemleri; çıraklık eğitimi, eşik eğitimi, işbaşında uygulama eğitimi, oryantasyon eğitimi, dönerli iş değiştirerek çalışma, staj görme, kilit görevlere hazırlama, mesleki yol gösterme-yetiştirmedir.

Örnek olaylara göre eğitim  ve yönetim stratejisi ve taktik (oyunları) eğitimi benzetim yöntemleri kapsamındadır.

Kurs ve konferanslar ve sistemli gözlemleme de bilgilendirme ve örgün eğitim yöntemleri kapsamındadır.

Hizmet içi eğitim faaliyetleri; mesleki faaliyetlere yönelik eğitim, görevde yükselme eğitimleri, idarecilerin eğitilmesi, eğitimcilerin eğitilmesi şeklinde sınıflandırılabilir. Mesleki faaliyetlere yönelik eğitim de  amaç mesleki bilgiyi ön plana çıkarmak ve personelin, teknolojinin bütün alanlara yansıması ve diğer sosyolojik, siyasi etkenlere, değişen mesleki bilgilere uyumu olup, personelin kişisel gelişimi ön plandadır. Örneğin, Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde yer alan Küçükleri Koruma Şubelerinde, çalışan elemanların çocukların hakları, özellikleri ve ihtiyaçları konularında bilgilendirilmesi hizmet içi eğitim kapsamına alınmıştır.

Mesleki faaliyetlere yönelik eğitim, idareci, öğretmen, memur ve teknisyenlere bilgisayar kursu; rehber öğretmenlere rehberlik semineri; okulların proje ekiplerineyse Avrupa Birliği proje hazırlık ve yaygınlaştırma faaliyet seminerleri bu tür eğitime örnek gösterilebilir.

DMK md.192’de “Devlet memurlarından T.C. Emekli Sandığına tabi hizmeti 10 yıl ve daha fazla olanlara, istekleri üzerine Toplu Konut Fonundan özel şartlarla ve öncelikle konut kredisi verilebilir. Bu krediden faydalanma şartları ile kredi borcunun memurlardan tahsili ve her yıl ödenecek toplam kredi tutarı gibi diğer hususlar Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığınca hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir” hükmü yer almaktadır.

Devlet memurları hakkındaki ihbar ve şikâyetler, garaz veya mücerret hakaret için, uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı ve soruşturma veya yargılamanın tabi olduğu kanuni işlem sonucunda bu isnat sabit olmadığı takdirde, merkezde bu memurun en büyük amiri, illerde valiler, isnatta bulunanlar hakkında kamu davası açılmasını Cumhuriyet Savcılığından isterler (DMK md.25).