MEMUR HUKUKU - Deneme Sınavı - 10

Memurun kadrosunun bulunduğu yerin bölge hizmetinden sayılacak süreler aşağıda gösterilmiştir. a) 657 sayılı Kanun’ un 102., 103. ve 104. maddelerinde öngörülen izinlerin tamamı ile 105. maddesi gereğince verilen izinlerin toplamının altı ayı geçmeyen kısmı. b) Görevden uzaklaştırılan ve görevleri ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınan memurların 657 sayılı Kanun’ un 143. maddesinde sayılan durumların gerçekleşmesi hâlinde bu sürelerin tamamı. c) Yılda toplam 90 günü geçmeyen geçici görev süreleri. d) Hizmet içi eğitimde başarılı geçen sürelerin tamamı.

Sözlük anlamıyla sicil iki anlama gelir. İlki, memurların durumu için tutulan dosya, ikincisi resmi vesikaların kaydedildiği kütüktür. Son yasal düzenlemelerle Devlet Memurları Kanununda değişiklik yapılmış ve sicil uygulaması kaldırılmıştır. Ancak yine de bu kavram hakkında kısa bilgi verilmesi yararlı olacaktır. Sicil tutulmasında amaç, personelin yeteneklerini kullanabileceği ve geliştirebileceği bir istihdam ortamı yaratmak, personelin kurumuna katkısını ve örgüt içi iletişimini artırmaktır. Yöneticiler, başında bulundukları örgütü en verimli şekilde çalıştırmak isterler. İdarenin verimli çalışması nitelikli eleman sağlanması, elemanların iyi yetiştirilmesi ve iyi çalışanların önemli mevkilere getirilmeleri ile mümkündür. İyi eleman sağlanması, iyi çalışanların işbaşına getirilmesi herkesin yeterliliğine göre hakkının verilmesi için memurların ne durumda olduklarını, başarı ve başarısızlıklarını gösteren kayıt ve belgeler gerekir.

Üstün başarı belgesi verilenlere, merkezde bağlı veya ilgili bakan ve illerde valiler tarafından uygun görülmesi hâlinde en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) % 200’üne kadar ödül verilebilir.

Disiplinin amacının ne olması gerektiğinin tesbiti önemlidir. Disiplin, yaptırım mı yoksa bir eğitim aracı olarak mı görülmelidir? Disipline yapıcı (consructive) ve bastırıcı (repressive) olmak üzere iki farklı işlev yüklenebilir. Bu bağlamda  bastırıcılığı esas alan otokratik disiplin çalışma hayatında en geniş ölçüde hakim olan disiplin anlayışı olup bu tür disiplinde yaptırımlar sert, şiddetli olmakta ve
empoze edilmektedir.

Disiplin Kavramı
“Disciple” kökünden gelen disiplin terimi günlük dilde birçok anlama gelmekle birlikte, hukuksal olarak istenilmeyen bir fiilin sonucu olarak uygulanan yaptırımı ifade eder. Disipline ilişkin kurallar sadece memurlara özgü uygulama alanı bulmaz. Bunlar kamu otoriteleri kadar, yarı kamusal ya da tamamen özel nitelikli teşekküllerde de etkili ve geçerlidir.

Disiplin yaptırımı, kurum düzenini ve idareye duyulan güven ve saygıyı sağlamak amacıyla disipline aykırı davranışların bastırılması (disipliner ihlalin bastırılmasını temin) için uygulanan bireysel yaptırımlardır. Disiplin yaptırımının hukuki niteliğini açıklamakta kullanılan teorik yaklaşımlardan biri, sözleşme görüşüdür. Bu görüş, devletin kamu görevlileri üzerinde sahip olduğu disiplin yaptırımı yetkisini sözleşmeye dayandırmaktadır. Diğer bir görüşe göre ise disiplin yaptırımı uygulama yetkisi sözleşmeden çok kurumsal kurallardan kaynaklanır.

Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Soruşturmayı yapanın veya yetkili disiplin kurulunun yedi günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapmayan memur, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır (DMK md.130). İnsan haklarına saygılı olma kaygısının özel olarak ortaya çıktığı alanlardan birisi de disiplin alanıdır. Disiplin usulünde de memurun korunması gerekir.

Kınama
Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.

Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
Uyarma cezasını gerektiren fiil ve hâller şunlardır;
a) Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallînde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmî belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak,

b) Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelmek, erken ayrılmak, görev mahallîni terk etmek,

c) Kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine riayet etmemek, d) Usulsüz müracaat veya şikâyette bulunmak,

e) Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak,

f) Görevine veya iş sahiplerine karşı kayıtsızlık göstermek veya ilgisiz kalmak, g) Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak,

h) Görevin iş birliği içinde yapılması ilkesine aykırı davranışlarda bulunmak

Kademe İlerlemesinin Durdurulması
Fiilin ağırlık derecesine göre memurun; bulunduğu kademede ilerlemesinin 1-3 yıl durdurulmasıdır. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve hâller şunlardır: a) Göreve sarhoş gelmek; görev yerinde alkollü içki içmek; b) Özürsüz ve kesintisiz 3-9 gün göreve gelmemek; c) Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak; d) Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak; e)Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı; tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak; f) Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek; g) Ticaret yapmak veya devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde
bulunmak; h) Görevin yerine getirilmesinde dil; ırk; cinsiyet; siyasi düşünce; felsefi inanç; din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak, ı) Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak; j) Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak;

Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren nihayet iki yıl
içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar (DMK md.127). Disiplin hukukunda da iki tür zamanaşımı vardır. Bunlardan ilki disiplin soruşturması açma zamanaşımı; ikincisi ise disiplin yaptırımına karar verme zamanaşımıdır. Disiplin yaptırımını gerektiren fiil ve hâlleri öğrenmeden itibaren bir veya altı ay içerisinde disiplin soruşturmasına başlanmalıdır. Buna kısaca soruşturma zamanaşımı denilebilir.

Disiplin cezasını gerektiren fiil ve durumların öğrenildiği tarihten itibaren belli bir
sure içinde disiplin soruşturmasına başlanmasını gerektiren, aksi hâlde disiplin
soruşturması açılmasını engelleyen zamanaşımı türü.

Karar Süresi ve Kararda Bulunması Gereken Hususlar
Disiplin amirleri uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarını soruşturmanın tamamlandığı günden itibaren on beş gün içinde vermek zorundadırlar. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren hâllerde soruşturma dosyası, kararını bildirmek üzere yetkili disiplin kuruluna onbeş gün içinde tevdi edilir. Disiplin kurulu, dosyayı aldığı tarihten itibaren otuz gün içinde soruşturma evrakına göre kararını bildirir. Memurluktan çıkarma cezası için disiplin amirleri tarafından yaptırılan soruşturmaya ait dosya, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kuruluna tevdiinden itibaren azami altı ay içinde bu kurulca karara bağlanır.

Görevden Uzaklaştırmada Yetkili Makam
DMK md. 138’de görevden uzaklaştırma yetkisine sahip olanlar belirtilmiştir. Özel düzenlemelerde de görevden uzaklaştırma yetkisine yer verilebilir. Nitekim Anayasa md. 127/4’e uygun olarak Belediye Kanununda, görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında soruşturma veya kovuşturma açılan belediye organları veya bu organların üyelerinin kesin hükme kadar İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabileceği düzenlenmiştir (5393 sayılı Kanun md. 47/1). Bu çerçevede görevden uzaklaştırmada yetkili makam konusu öncelikle DMK’daki durum, ardından Belediye örneği dikkate alınarak özel düzenlemelerdeki durum başlıkları altında incelenmektedir.

Disipline bastırıcı bir işlev yükleyen, sert ve şiddetli yaptırımlar öngören disiplin anlayışına otokratik disiplin adı verilir. Doğru cevap A'dır.

Tasfiye edici, memurun memuriyet sıfatını sona erdirici yaptırım devlet memurluğundan çıkarmadır. Doğru cevap E'dir.

Devlet Memurları Kanunu’na göre savunmanın usulüne uygun olabilmesi için sanığa tebligatın yapıldığı tarihten itibaren yedi günden az olmamak üzere süre verilmesi gerekir (DMK md. 130/2). Doğru cevap D'dir.

Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Soruşturmayı yapanın veya yetkili disiplin kurulunun yedi günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapmayan memur, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır (DMK md.130). Doğru cevap A'dır.

Fiilin teşebbüs aşamasında kalmış olması soruşturma yapılmasını engellemez. Fail belli değilse de disiplin soruşturması açılabilir. Soruşturma emri verilmesine ilişkin iç işlem yargı yoluna götürülemez.Disiplin cezası verme yetkisi niteliği itibarıyla devredilemez. Devlet memurluğundan çıkarma cezası, amirlerin bu yoldaki isteği üzerine, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir. Doğru cevap E'dir.

Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak uyarma cezasını gerektirir. Doğru cevap A'dır.

Kademe ilerlemesinin durdurulması, fiilin ağırlık derecesine göre memurun; bulunduğu kademede ilerlemesinin 1-3 yıl durdurulmasıdır. Doğru cevap C'dir.