MEDYADA YAPIM

Senaryo, yapımın nasıl görüneceğini gösteren, reklam verenden onay alınmasını sağlayan, yapımın süresini gösteren ve bütçe çıkarılmasına yardımcı olan metindir. Senaryonun zaman aracı olarak işlevi, sözcük sayılarına göre yapımın süresinin belirlenmesinde yol göstericidir. Görüldüğü gibi bu tanımda A şıkkına ait bir şey yoktur. A şıkkı yapımcının bütçe hazırlarken göz önüne aldığı faktörlerden biridir.

Her bir çekim bir çevirimdir, kameranın bir kez çalıştırılmasıyla elde edilen görüntüdür. Aynı oyuna ait ek çekimler aynı dekorda (teknik ya da dramatik hatalardan ötürü) kaydedildiğinde, birbirlerini izleyen çekimlere tekrar çekim denir. Eğer dekor herhangi bir biçimde değiştirilirse, kamera yer değiştirebilir mercekler değişebilir ya da farklı bir hareket kaydedilebilir. Bu artık tekrar çekim değil, yeni bir çekimdir.

Senaryo yazım süreci dört evreden oluşmaktadır. Bunlar; taslak öykü (Synopsis), geliştirim senaryosu (Treatment), ayrımlama senaryosu ve çekim senaryosu şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Senaryoyu zenginleştiren pek çok unsur vardır. Senaryo bir karakterin yolculuğu olarak ilerlerken öykünün içeriğinden, mekândan, zamandan, diyaloglardan ve müzikten beslenerek kendini derinleştirir. Bu önemli unsurların nitelikli birleşimleri başarılı yapımları ortaya çıkartır.

Yapım öncesi süreçte yapılması gereken işlemler Özalp tarafından aşağıdaki şekilde açıklanmıştır (2008: 46):
• Senaryo dökümleri ve yapım dosyasının hazırlanması
• Çalışma ya da iş programının çıkarılması
• Oyuncu seçimi
• Çekim mekânlarının bulunması ve izinlerinin alınması
• Teknik ekibin oluşturulması
• Teknik ekipmanın belirlenip seçilmesi
• Stüdyo işlemleri
• Tüm taraflarla sözleşmelerin yapılması
• Sigorta işlemleri
• Mekânların ve kostümlerin hazırlanması
• Kamera, ışık ve çekim malzemesi testleri
• Çekim planları ve taslaklarının hazırlanması
• Konaklama, ulaşım ve yemek organizasyonlarının yapılması
• Oyuncu varsa, senaryo ezberleri ve provalar

Storyboard: Resimli senaryo taslağı. Yapımda yer alması planlanan ve senaryoda yer alan çekimleri, tasarlanan sırası içinde gösteren, altında sözlerle, müzik ve efektlere ilişkin açıklamaların yer aldığı bir dizi çizim. Yapımların planlanmasında kullanılır. Çizim yerine fotoğraf kullanılan resimli senaryoya fotoboard (photoboard) denilmektedir.

Bir yapım dosyasında olması gerekenleri Özgür (2013) aşağıdaki şekilde açıklamaktadır:
• Senaryo dökümü, özet senaryo ve sahne sıralaması listesi,
• Mekân listesi (iç-dış) ve mekân özellikleri,
• Çekim takvimi,
• Çekim ekibi listesi,
• Oyuncu ve figürasyon listesi,
• Kostüm ve aksesuar listesi,
• Teknik malzeme ve özel araç gereç listesi,
• Oyuncuların ve ekibin adları ve iletişim bilgileri,
• Storyboard oluşturma,
• Ulaşım, konaklama, iletişim yemek ve lojistik planı ve
• Bütçeden oluşur.

Yapım öncesi süreçte, başarılı bir planlama yapılabilmesi için ilk yapılması gereken senaryo dökümünün çıkarılmasıdır. Senaryo dökümü özet senaryo ve sahnelerin sıralama listesi, mekânların iç ya da dış mekân olarak tanımlanması, sahnelerin zamanı (gündüz-gece olduğu) ve sahnede yer alan oyuncuların listesi yapılır.

Mekân Listesi ve Mekân Özellikleri: Bir yapımda mekânın belirlenmesinde senaryo, oyuncular, maliyet, konumu, büyüklüğü ve teknik yeterlilikleri, ulaşım imkânları, elektrik olup olmadığı, güvenliği, çalışma saatleri, imkânları ve yapım olanaklarının (konaklama, ulaşım, yeme) kolaylığı gibi özellikler dikkate alınmaktadır. Herhangi bir yapımda sahneler stüdyo yani iç mekânlar ya da dış mekânlardan oluşmakta, mekânlar listelenirken senaryodaki sırasına, sahnenin uzunluğuna, zamanına göre listelenir ve bu listeye göre çekim yapılacak gün ve gece sayısı belirlenir. Senaryoda yer alan sahnelerin uzunlukları birbirinden farklılıklar göstermektedir. Yönetmen yapım sürecinde çekimlerini senaryodaki sahne sırasına göre yapmayacağı için, bir mekânda yer alacak tüm sahnelerin çekiminin yapılması, teknik ekipmanın, kamera ve ışık malzemelerinin, jeneratör ve tüm ekibin taşınması ve yerleştirilmesi zamanın ve bütçenin verimli kullanılması açısından çok önemlidir.

Yapım öncesi süreçte yapılması gereken işlemler Özalp tarafından aşağıdaki şekilde açıklanmıştır (2008: 46):

• Senaryo dökümleri ve yapım dosyasının hazırlanması
• Çalışma ya da iş programının çıkarılması
• Oyuncu seçimi
• Çekim mekânlarının bulunması ve izinlerinin alınması
• Teknik ekibin oluşturulması
• Teknik ekipmanın belirlenip seçilmesi
• Stüdyo işlemleri
• Tüm taraflarla sözleşmelerin yapılması
• Sigorta işlemleri
• Mekânların ve kostümlerin hazırlanması
• Kamera, ışık ve çekim malzemesi testleri
• Çekim planları ve taslaklarının hazırlanması
• Konaklama, ulaşım ve yemek organizasyonlarının yapılması
• Oyuncu varsa, senaryo ezberleri ve provalar

Senaryo, bir yapımdaki fikri görsel, işitsel ögelerle sunan yazılı bir metindir. Yapımın kaynağı ve yatırım planı gibi işlev görür.

Senaryonun zaman aracı olarak işlevi, sözcük sayılarına göre yapımın
süresinin belirlenmesinde yol göstericidir. Saniyede iki sözcüğün anlaşılır olması nedeniyle, senaryodaki sözcük sayılarına bakarak yapımın toplam süresi konusunda bir tahmin yürütülebilir. Örneğin bir dakikalık bir sahnede oyuncuların diyaloglarındaki sözcük sayıları 120’yi geçmemelidir.

Kameranın bir kez çalıştırılmasıyla kaydedilen görüntüye çekim denir

Sahne, zaman, mekân, olay, tema ve karakterlerin yer aldığı, tek ve kesintisiz bir aksiyon içeren ve çekimlerden oluşan bir birimdir.

Birbirleriyle ilişkili olan sahnelerin bir araya gelmesiyle oluşan sekans, kendi
başına bir bütünlük taşıyan sahne ya da çekim dizisidir. Bir tek sahne ve bir çekiminden oluşabileceği gibi çeşitli sahne ve çekimlerden de oluşabilir.

Kameranın bir kez çalıştırılmasıyla kaydedilen görüntüye çekim denir. Tüm yapımlar çekimlerin senaryodaki sıraya göre arka arkaya gelmesiyle oluşur. Çekim bir yapımdaki görsel işitsel ögeleri yani mekânı, ışığı, zamanı, oyuncuların konumlarını ve hareketlerini, kamera hareketlerini ve bakış açısını içerir. Her bir çekim bir çevirimdir, kameranın bir kez çalıştırılmasıyla elde edilen görüntüdür.

Aynı oyuna ait ek çekimler aynı dekorda (teknik ya da dramatik hatalardan ötürü) kaydedildiğinde, birbirlerini izleyen çekimlere tekrar çekim denir.

Tema, yaşamla, onun anlamıyla insanlığın durumu ile ilgili bir düşüncedir. Yapımın temelini oluşturan tema, evrensel, her zaman geçerli, önemli, anlamlı ve etkileyici bir gerçek olmalıdır. Tema yazarın sunduğu bir tez ya da iletmek istediği bir mesajdır.

Senaryo yazarı senaryosunu yazarken senaryonun temasını, amacını, hedeflediği izleyiciyi göz önünde bulundurmak zorundadır.

Ayrımlama senaryosu, geliştirim ve çekim senaryosu arasında yer alan; senaryo yazarının bireysel çalışmasının bittiği, her şeyin sonuçlandığı üçüncü aşamadır. 

Yazarın öngördüğü, belli bir sonuca giden olaylar dizisinin en küçük ayrıntıları, tüm kişiler, kişilerin kişilik özelliklerini gösteren iç ve dış devinimleri, kişilerin birbirleri ile ilişkileri, konuşma örgüsü ve sesler ile kısaca her şeyi ile içerik ortaya
konularak geliştirilen metin sahnelere, sahneler de çeşitli açılardan, çeşitli ölçeklerden, farklı kamera devinimleri ile alınacak bir dizi çekimden oluşan
birimlere bölünür.

Fransız yani piyes tipi senaryoda betimlemeler oldukça azdır. Devinimler ve sesin senaryo sayfasının sağı ve solu olarak ikiye bölündüğü senaryo yazım biçimidir. Bu biçimde oyuncu, nesne, doğa gibi her türlü devinim sol tarafta, konuşma örgüsü, ses efektleri, dış sesler ve müzik de sağ tarafta yer alır. Senaryo sayfası herhangi bir çizgi ile bölünmez ancak ses ve devinim birbirinin sınırını aşmaz

Senaryonun unsurları; öykü, zaman, mekan, diyalog, ses ve müzik şeklinde sıralanır.

DIT (Dijital Görüntüleme Teknisyeni) Operatörü: Kamera ayarlarını istenilen formatta yapan, çekilen ya da kaydedilen görüntülerin teknik kalitesini kontrol eden, aktaran, depolayan ve eksiksiz bir şekilde kurgu ekibine ulaştırılmasını
sağlayan kişidir.