MEDYADA YAPIM

Geleneksel medya araçlarından gazete, dergi ve basılı malzemeler, halkla ilişkiler ve reklamcılık faaliyetlerinde; dağıtımı yapılan bölgede evlere girmesi, bir reklam aracı olarak kişi başı maliyeti düşük olması, tekrar görülme olasılığı yüksek olması, hitap ettiği okur kitlesi ile reklamı yapılacak ürünün bağdaşması, eğitim düzeyi yüksek bir hedef kitleye hitap eden bir ürün için bir fikir gazetesinin tercih edilebilmesi, özel ilgi alanlarına seslenilebilmesi, ulusal çapta yayın yapan gazetelerin bölgeye özel eklerinde ya da yerel gazetelerde, o bölgeye özgü markalar için etkili bir ortam olarak değerlendirilmesi gibi nedenlerle etkin olarak kullanılmaktadır. Radyo ve televizyonun gelişimi ile tiraj kaybeden basın, yeni medyanın gelişimi ile birlikte âdeta ölüm kalım savaşı vermekte, baskı giderlerini karşılayamamakta, bu nedenle bazı gazeteler sadece dijital mecrada yayın hayatını sürdürmektedir. Basın ticari reklamlar dışında kamu ilanlarından da reklam geliri elde etmektedir. Kamu ilanları ülkemizde Basın İlan Kurumu tarafından yapılmakta ve pek çok yerel ve ulusal gazete kamu ilanlarından elde ettiği gelirle yaşamını sürdürmektedir. Açık hava reklamlarına yönelik billboard, raket, totem, silindir kule gibi formlarda yer alan afişler de reklam amaçlı basılı ürünlerdir.

Basılı araçlar, halkla ilişkiler, reklam ve medya sektörünün gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Basılı araçlar gazeteden dergiye, broşürlerden el ilanlarına afişten kitapçığa, bültenden kataloğa kadar çok çeşitli basılı materyaller akla gelmekte ve basımı yapılan ürünler de yapım endüstrisi ürünleri olarak değerlendirilmektedir. Gazetelere verilen reklamlar, yer aldığı sayfaya, sayfadaki kaplama ala[1]nına (sütün x cm) göre belirlenmektedir. Genellikle haftalık veya aylık olarak yayımlanan dergiler ise özel ilgi alanlarına göre çok çeşitlidir, kâğıt ve baskı kalitesi yüksek, görsel açıdan zengin, estetik tasarımları ile çekici bir medya ürünüdür. Dergiler belirli hedef kitlelere seslenmesi ve gazeteye göre daha kalıcı olması nedeniyle reklamverenler tarafından daha çok tercih edilmektedir.

Etkileşimli olmaları basılı araçların özelliklerinden biri değildir.

Bir ürün veya hizmeti ayrıntılı olarak tanıtmaya, ürünün nasıl kullanılacağına ilişkin açıklama ve talimatların olduğu ve ürünün satışını artırmaya yönelik, genellikle ikna amaçlı olarak hazırlanan, çoğunlukla 4-16 sayfa olan ve A4 boyutunda basılan broşürler, görsel ögelerle desteklenen en önemli basılı malzemelerden birisidir (Peltekoğlu, 2014:273). Broşürlerde görseller ön planda olmakla birlikte kurum ya da kuruluşu tanıtması yönüyle de metin dikkatle hazırlanmalıdır. Genellikle renkli hazırlanan ve yazıdan çok resimlerin yer aldığı basılı materyallerdir.

Röportaj, medya ilişkilerinde kullanılan yaygın bir yöntemdir. Röportaj, belirli bir konu çerçevesinde gazeteci ile haberin kaynağının yüz yüze ya da yazılı ve video olarak yaptıkları görüşmeden yola çıkarak kaleme alınmış metinlerdir. Röportajda, muhabirin herhangi bir olayı, kendi gözlem ve anlayışına göre değerlendirerek yazması çok önemlidir. Röportajda kurum sözcüsü iletmek istediği tüm mesajları ayrıntıları ile iletme fırsatı bulmaktadır. Röportaj hazırlanırken, verilecek mesajların önceden belirlenmiş olmasına, gelebilecek olası sorular için iyi hazırlık yapılmasına, röportajı yapacak gazeteci ve yayın kuruluşu hakkında bilgi toplanmış olmasına, kurum ya da kuruluş ile ilgili güncel ve temel konulara hakim olunmasına, mesajın açık ve net olarak verilmesine, kısa cümleler seçilmesine, zamanın iyi kullanılmasına, sorulmasa bile önemli noktaların vurgulanmasına, soruyu anlamak için soru sormaktan kaçınılmamasına, ilgi ve yetki sahibi olunmayan konularda konuşulmamasına, varsayımlara dayalı fikirler yürütülmemesine ve rakipler hakkında olumsuz konuşulmamasına dikkat edilmesi gerekir.

Haber Reklamlar (Advertorial): Gazete ya da dergilerin haber sayfaları içerisine yer alan, belirli bir marka ve ürünün tanıtımının haber diliyle hazırlanmış ve ilan köşesinde ‘Advertorial’, “bu bir ilandır” ya da “reklam” ibaresi yer alan ilanlardır. Haber reklam, haber yazısı biçiminde hazırlanan, sayfa düzeni, yazı karakteri ve yazı diliyle kimi zaman içinde yer aldığı süreli yayını andıran, haber yazısı ya da makale olarak anılan ve bedel karşılığında yayımlanan reklam türüdür (Göksel, 2009: 127).

Etiket: Gazetelerin ya da gazete eklerinin 1. sayfa logo yanlarına yapıştırılmış ilanlardır.

Sinema, televizyonun bulunuşuna kadarki süre içinde halkın en büyük eğlence araçlarından biri olmuştur. Bu özellikler, reklamcılar için sinemayı reklam aracı olarak kabul etmede etkili bulunmuş, tarihsel süreç içerisinde sinema halkla ilişkiler, reklam ve pazarlama sektöründe, sürekli yükselen izleyici sayısı ve gösterime giren film sayısının artışı yanında, farklı reklam uygulamaları ve promosyonlar ile yaygın kullanım aracı olarak tercih edilirliğini artırmıştır. Derin Etki: Geniş ekran boyutu ile sinema, izleyiciye kaliteli ses ve görüntü sunumuyla izleyicileri etkileyebilmektedir. Bununla birlikte değişen sinema salonları ve koltuk yapısıyla izleyici ev konforunda film izleyebilmektedir. Son dönemlerde dijital platformlara izleyiciyi kaptırmak istemeyen sinema firmaları, yataklı salonlar hazırlayarak farklılık oluşturmaya başlamıştır. İzleyiciler kendilerine sunulan konforla birlikte daha keyifli film izlemektedirler. Sinemada görsel boyutların büyüklüğü ve ses kalitesiyle birlikte, tutsak izleyici kitlesi dikkatini perdeye vermektedir.

Radyo için yapılan reklamların süresi mesajı verebilecek kısalıkta olmalı, gereksiz uzatmalarla mesajın etkisi azaltılmamalıdır. Radyo reklamlarının süresi mesaja ve yapım biçimine göre 5-60 saniye olmalıdır. Saniyede iki sözcüğün anlaşılır biçimde verilmesi nedeniyle, izleyiciyi en etkileyecek sözcüklerin sayısı buna göre seçilmesi gerekir. Radyo reklamları fiyatlandırması saniye birim ücretine göre hesaplanmakta ve ayın ücretleri radyo kanalı tarafından belirlenmektedir.

Geriye Dönüş Olmaması: Radyoda mesajların sunulduğu an dinleyiciye ulaşması gerekmektedir. Dinleyici o anda mesajı duymadığında veya anlamadığında geriye dönme ihtimali olmamaktadır. Bir gazete, dergi veya internette haberin okunması ve anlaşılması için yeterli süre olmaktadır. Ancak radyo ve benzer şekilde televizyonda dinleyiciye ulaşmak için o anın kullanılması gerekmektedir. Bu sebeple radyoda önemli mesajlar tekrar edilerek dinleyicinin duymama ihtimali azaltılmaya çalışılmaktadır.

Ürün Yerleştirme: “Ürün yerleştirme uygulaması, bir bedel karşılığında bir eğlence medyası içeriğine bir markanın/kurumun gösterenlerinin fark edilecek bi[1]çimde, bedeli ödenmek şartıyla görsel işitsel ya da hem görsel hem işitsel olarak yerleştirilmesini ifade eden bir ticari iletişim türüdür” (Çakır ve Kınıt, 2014: 21). Ürün yerleştirme, bir ürün, hizmet veya ticari markanın, ücret veya benzeri bir karşılıkla program içine dahil edilerek veya bunlara atıf yapılarak, program içinde verildiği her tür ticari iletişim olarak tanımlanmaktadır (Resmî Gazete, 2011). 1980’lerden itibaren yoğun olarak kullanılmaya başlayan ürün yerleştirme, marka farkındalığının yaratılıp artırılmasında ve marka imajının şekillenmesinde yardımcı olmaktadır (Peltekoğlu, 2014: 417). Ürün yerleştirme uygulamaları, diziler başta olmak üzere, televizyon programları ve filmlerde yaygın olarak yer almaktadır. İzleyici, ürünü ve dolayısıyla markayı, doğal kullanım alanına uygun şekilde görmekte, ürün kullanım şekliyle ve ortamında gösterilmektedir. İzleyici hem ürünün özelliklerini görmekte hem de marka farkındalığı oluşmaktadır.

Advergame: Advergamelerin en bilinen şekli, reklamın oyun içinde sanal nesneler üzerinde yer almasıdır. Örneğin posterler, otobüs durakları gibi oyun içindeki mekâna uygun yerlere reklamlar yerleştirilmektedir. Bu reklamların doğal görünmesi için gerçek hayatta reklamların bulunduğu mekânlar, oyun içinde de reklam yeri olarak seçilmektedir. Dinamik oyun içi reklamlar olarak adlandırılan bu yöntemde, kampanyanın başlama ve bitiş tarihlerine göre oyuna yerleştirme yapmak mümkün olabilmektedir. Bir diğer oyun içi reklam türü statik oyun içi reklamlardır. Konsol, PC ve mobil video oyunlarının içine ürün yerleştirme biçimini almaktadır. Reklamlar, oyunun tasarım ve geliştirme aşamasında planlanmakta ve video oyununa entegre edilmektedir. Örneğin, reklamlar tipik olarak bir oyunun hikâyesine entegre edilmekte ve oyuncuların marka ile etkileşime girmesine izin vermektedir. Ancak statik oyun içi reklamlar, uzun süre bir video oyununun içinde kaldığından, zamana duyarlı bir kampanyayı tanıtmak isteyen markalar için ideal olmamaktadır (https://www.rapidfire.com). Advergame, pazarlama içeriğine sahip çevrimiçi oyunlar olarak tanımlanabilmektedir. Başlangıçta birçok şirket, markalarını veya logolarını, bilgisayar oyunlarının sanal ortamına yerleştirmişti ancak oyuncu, oyunun gerektirdiği göreve konsantre olduğundan ve arka planda yer alan marka görsellerini kabul etmeyeceğinden, bu reklam biçimi yerini farklı arayışlara itmiştir. Bu sınırlama, firmaları doğrudan ürünleri veya markaları ile ilgili bir tema veya karakter etrafında geliştirilen kendi advergamelerini yaratmaya teşvik etmiştir. Ayrıca bu oyunların geniş yayılımını sağlamak için internette ücretsiz erişim kolaylığı sağlanmaktadır. İnternetin sağladığı imkânlarla oyunun interaktifliği artırılarak viral pazarlama boyutu eklenmiştir (Calin, 2010: 726). Advergamelerin önemli yararlarından biri, bir markanın tüketicilerle eğlenceli bir ortamda buluşmasıdır. Genellikle uluslararası markaların fark yaratmak için kullandığı uygulamalardır.

Kullanılacak araçların seçiminde, içerikleri, dağıtım alanları, yayın sıklıkları, boyutları, tasarım ve baskı teknikleri ve hedef kitle özellikleri belirleyici rol oynamaktadır.

Affiliate Pazarlama: Bir marka, ürünlerini kendi sitesi dışındaki web siteleri üzerinden tanıtması sonrasında tüketicilerin ürünü satın alması veya markanın kendi sitesine yönlendirilmesi durumunda markanın site sahiplerine ödeme yapma sistemi olarak görülmektedir. Bir diğer adıyla satış ortaklığıdır.

Reklam ve halkla ilişkilerde kullanılan yazılı ve basılı araçlar; gazete ve dergilerde yer alan reklamlar, haber bültenleri, röportaj, haber reklam, afiş, broşür, bülten ve kitapçıktır

Bir ürün ya da hizmeti ayrıntılı olarak tanıtan, ikna amaçlı, genellikle 14-16 sayfalık, A4 boyutunda basılan ve görsel ağırlıklı basılı malzeme broşürdür.

l tanıtım ve kurum içi iletişimde kullanılan ve ilgili kişilerin güncel karar ve ilginç bilgilerden haberdar olmasını sağlayan sade ve anlaşılır bil dille yazılan basılı malzeme bültendir.

Gazeteler günlük olarak okunup atılırken, öteki basılı malzemelerin kullanım süreleri sınırlıyken,  dergiler yıllarca saklanabilmektedir.

Radyo özgün, yayınlarının kapsama alanı bakımından yaygın ve kullanım kolaylığına sahip olma vb. özellikleri nedeniyle reklam ve halkla ilişkilerde kullanılan önemli bir kitle iletişim aracıdır.

Özellikle prime-time’da reklam vermek yüksek bütçe gerektirmektedir. Buna reklam yapım maliyetinin de eklenmesi televizyon reklamlarının maliyetinin yüksek olmasına neden olmaktadır.

Yayın ve yazılı medyanın tersin; internet, reklamların tam olarak kimlerin görmesi gerektiğini kolaylıkla sınırlandırabilmektedir.

Kullanıcının gezintisi sırasında aniden karşısına çıkan ve reklam mesajının küçük bir web sayfası şeklinde görüntülenmesini sağlayan reklamlara pop-up reklam denilmektedir.