Medya ve Yapım Endüstrisi

Dilimize İngilizce “media” sözcüğünden geçen medya kavramı “araç”, “ortam” anlamına gelen “medium” sözcüğünün çoğuludur. 

Medya kavramı; gazete, dergi, sinema, radyo ve televizyon gibi geleneksel kitle iletişim araçları ile internetin ortaya çıkmasıyla yaygınlaşan web siteleri, mobil uygulamalar, sosyal medya ağları gibi çok geniş dijital medya araçlarını kapsamaktadır. Medya kavramı ayrıca, geleneksel ve dijital kitle iletişim araçlarındaki  içerikleri oluşturan ve aktaran, yayınlayan bütün kurum ve kuruluşları da kapsayan büyük bir sektörü ifade eder.

Yapım kavramı ise geleneksel (sinema, radyo ve televizyon) ve dijital medyada(internet, web siteleri, sosyal ağlar, video paylaşım sitelerini, podcast, internet gazeteleri, müzik kayıtları, mobil, internet, e-posta, bilgisayar oyunları, sanal gerçeklikler, her türlü ses ve görüntü paylaşım uygulamaları vb. ) bir içeriğin hazırlanması için gerekli tüm çalışmaları açıklayan bir kavramdır. Yani yapım her türlü radyo ve TV programlarını, reklam ve sinema filmlerini, dijital medya için üretilen ses ve video içeriklerini ifade eder. 

Yapım öncesi, yapım ve yapım sonrası süreçten oluşur. Yapım öncesi (preproduction) süreçte, bir programın çekimine başlanmadan önce tüm hazırlıklar tamamlanır, daha sonra yapım (production) yani çekim aşamasına geçilir. Planlanan tasarımın çekimi yani, senaryodaki sıraya bağlı kalmadan görüntü ve ses kaydı yapılır. Yapım sonrası (post-production) aşamada ise çekilen görüntü ve ses materyalleri senaryodaki sıraya göre birleştirilerek kurgusu yapılır; müzik, animasyon, grafik, yazı, ses vb. unsurlar eklenir ve program yayına hazır hâle getirilir.

Bir fikrin ortaya çıkmasından yayınlanmasına kadar olan süreçte gerekli bütün unsurları planlayan, finans kaynaklarını bir araya getiren, yazar, yönetmen, oyuncular ve teknik ekiple sözleşmeler yapan, çekimi organize eden ve yöneten kişidir. Yapımın dağıtım ve pazarlama aşamaları boyunca tüm yönetsel ve parasal sorumluluğunu da taşımakta, programın sanatsal yönüne de katkı vermektedir. Yapım, halkla ilişkiler ve reklam faaliyetleri için gerçekleştiriliyorsa, yönetmenle ajansı arasındaki iletişimin sağlanması, tahmini maliyetin belirlenmesi, yönetmenin ve teknik ekibin kimlerden oluşacağına karar verilmesi gibi görevleri de bulunmaktadır. Müzik eserlerinin ürüne dönüşmesinde, sinema filminin ortaya çıkmasında, radyo ve televizyon programlarının üretilmesinde, dijital medya için ses ve görsel içerik üretilmesinde de bütün süreçlerden sorumlu kişi yapımcıdır. 

Yapım sektörü konusunda deneyimli, bilgili ve iyi bir iletişimci olması, yaratıcı bir fikri hedef kitleye aktarabilme becerisine sahip olması, ayrıntılı yapım bütçesi hazırlayabilmesi, entelektüel ve iyi bir araştırmacı olması, müzik, ekonomi, edebiyat, kültür ve sanatla ilgili olması, gündemi takip etmesi, alanı ile ilgili ulusal ve uluslararası yasal mevzuata hakim olması, izleyici ölçümlerini takip etmesi, tarafsız davranabilmesi, ön yargılardan arınmış ve kendini ifade edebilme yeteneğine sahip olması, her kesime eşit mesafede durmayı bilmesi gerekir. Yapımcının liderlik niteliğine sahip olması da beklenir çünkü bir yapım kameramandan ışıkçıya, makyözden dekoratöre kadar uzmanlaşmış çok sayıda kişilerin yönetimini gerektirir. Bir yapımın başarısı, yapım sürecinde yapımcının farklı deneyim ve yetenekli kişilerin yeteneklerinin en üst düzeyde ortaya çıkarmasını sağlayacak ortamın sağlanmasında saklıdır. 

Haberlerden, reklam filmlerine, sinema filmlerinden müzik programlarına, dizilere, tartışma programlarından belgesellere, yarışmalardan, sanat, kültür ve spora, internete dayalı web sitesi oluşturmaktan çeşitli aplikasyonlara, işitsel ve görsel içeriklerin üretimine kadar çok çeşitli yaratıcı ve ekonomik değeri olan faaliyetler medya sektörünü oluşturmaktadır. 

Yöndeşme/yakınsama (convergence): Sayısallaşma ile bilişim, telekomünikasyon ve geleneksel medya alanlarının, ekonomik, teknik ve sektörel düzeyde yeni medya ile iç içe geçmesi, televizyon, bilgisayar, telefon gibi araçların bir araya gelerek yeni ürünler ve hizmetler meydana getirmesini ifade eder. 

En önemli gelir kaynağı reklamlardır. Reklamlar, radyo ve televizyon yayınlarını ve dijital medyanın eğlenceli ve eğitici içeriklerini ücretsiz olarak izlemenin bedelidir. En çok okunan/izlenen/tıklanan ya da ziyaret edilen medya ortamları, en çok reklam alarak gelir elde etmektedir. Ayrıca medya, ürettiği içeriklerin başka ülkelere format satışından, aboneliklerden, içerikle ilgili oyuncak, giysi gibi üretilen ürünlerin satışından, sponsorluklardan, ürün yerleştirme gibi çeşitli faaliyetlerden de kazanç sağlamaktadır. 

Halk için yapılan, halk tarafından finanse edilen ve kontrol edilen, toplumdaki tüm bireylerin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yapılan kamu yayıncılığının amacı hedef kitleleri bilgilendirmek, haber vermek, eğitmek ve eğlendirmektir. Öncelik daha fazla reklam almak değil, toplumun ilgi ve ihtiyaçlarına cevap vermektir. Kamu hizmeti yayıncılığı, toplumun her kesimine erişebilen ve her kesiminin erişim olanağı bulduğu, izleyiciyi odak alan, azınlıklara seslenen, halkın kendi yeteneklerini keşfetmesine yardımcı olan, yaratıcı, kaliteli, çeşitli ve özgün programlar üreten, kendini finanse ederek kamuya hesap veren, bilgi, eğitim ve eğlenceyi dengeli ve çeşitli bir programcılık anlayışıyla izleyicisine aktaran, ulusal ve yerel kültürlerin yaşatılması ve yansıtılmasına aracılık eden, katılımcılığı teşvik eden bir yayıncılık anlayışıdır.

Özel yayıncılık yapan kuruluşlar kâr amacı ile yayınlarını sürdürebilmek için reklam almakta, bu nedenle yayınlarını reklamverenlerin taleplerine göre şekillendirmektedir. İzleyicilerinin eğlenme, hoşça vakit geçirme gibi öncelikli gereksinimlerini karşılayan, “prime-time” da izlenme oranı ve izlenme payını en üst seviyede tutarak reklam gelirleriyle kâr elde etmeyi hedefleyen ticari yayıncılık, en fazla sayıda izleyiciyi ortak paydada buluşturmak, dolayısıyla daha fazla reklam geliri elde etmek amacıyla çeşitlilikten ödün vermekte, bu da özel yayıncılıktan beklenen çeşitliliği ve çoğulculuğu sağlayamamakta, aksine bütün içerikler giderek benzeşmeye başlamaktadır. 

İzlenme payı: Bir televizyon kanalının ve programın belli bir zaman diliminde açık olan televizyon izlemelerinden aldığı paydır.

Prime time: Televizyon yayınlarının en çok izlendiği zaman dilimidir.

İzlenme oranı (reyting): Bir zaman diliminde her dakikaya düşen ortalama izleyici yüzdesidir. 

Yatay birleşme: Bir medya kuruluşunun radyo ve televizyon gibi alanlarda farklı tematik kanallar kurması ya da satın alma yoluyla sektörde büyümeye çalışması gibi bütünleşme türünü anlatır. Yatay birleşme, medya kuruluşunun belirli bir alt sektörde birden fazla kuruluşla o sektördeki farklı hedef kitlelere içerik üretip, yayınlayıp pazarlaması ve piyasayı kontrol etmeye çalışmasıdır.

Dikey birleşme: Medyada içerik üretimi, yayını ve dağıtımının tek elden yapması, medya sahibinin kontrolü elinde tutması ve yayın politikaları üzerinde etkili olması, siyasi gücünü arttırması ve kontrol altında tutulan tüm medyada yayın içeriğinin tektipleşmesidir.

Çapraz tekelleşme : Bu birleşme türünde medyanın bir türünde faaliyet gösteren bir kuruluşun diğer medya alanlarında da faaliyete başlamasıdır. Örneğin televizyon kanalının hem yapımcı şirket kurması, hem kitap yayıncılığına girmesi gibi farklı alanlarda faaliyet göstermesi çapraz tekelleşmeye işaret etmektedir. 

Yazılı metin ve sabit görsel materyallerin (fotoğraf, resim, çizim vb.) yer aldığı medya türüne basılı medya adı verilir. Günlük yayın yapan gazete ve değişik periyotlarla yayımlanan dergi basılı medyanın en temel iki aracıdır. 

Radyo; müzik, söz ve her ikisinin birlikte uyumlu bir şekilde kullanıldığı etkili bir kitle iletişim aracıdır. Sadece kulağa hitap eden yayıncılık olarak bilinen radyo, ortaya çıktığından beri geniş kitlelere ucuz bir şekilde her türlü mesajların iletilmesinde, hedef kitleyi eğlendirmek, eğitim vermek, haber ve bilgi vermek, ikna etmek, ürün ve hizmetleri tanıtmak ve satışına katkı vermek için çok kullanılan bir kitle iletişim aracıdır.

Sinema; sözü, sesi, müziği ve görüntüyü kısaca bütün sanat dallarının olanaklarını ve dijital teknolojiyi kullanarak kendine özgü farklı bir anlatım dili yaratan sinema, televizyonun yaygınlaşmasına rağmen kitleleri etkileyen bir kitle iletişim aracı olmaya devam etmektedir. 

Televizyon; 1940’lı yıllardan itibaren hem göze hem de kulağa hitap etmesi, aynı anda çok geniş kitlelere ekonomik bir biçimde ulaşması nedeniyle televizyon medya sektörünün en gözde araçlarından birisisidir. 

Lisans haklarını kiralama adı verilen sistemde, dünya çapındaki ana dağıtım şirketleri bölge dağıtım şirketlerine belli sözleşmelerle haklarını devretmekte, bölge dağıtım şirketleri ülkelerdeki temsilcisine dağıtımı yapmakta, ülke dağıtım şirketi de ülkedeki televizyon kuruluşlarına yapılan sözleşmeye göre tek ya da paketler hâlinde ve yine anlaşmaya göre tek seferlik ya da iki seferlik gösterim hakkını satmaktadır. 

Örneğin Walt Disney, Universal Pictures, Warner Bros, 20th Century Fox.

Yabancı film sektörünü ülkeye çekmek için kimi teşvik programları uygulayan ülkeler. Uluslararası sinema sektörünü ülkelerine çekip, bir yandan ülke tanıtımlarını yapmayı amaçlarken diğer yandan, büyük yapımların çekim kültürünün yerli üreticilere aktarımının olacağını düşünmektedirler. Film çekimlerinin ülkede gerçekleşmesini sağlamak üzere de büyük yapım şirketlerine kimi kolaylıklar sağlamaktadırlar. 

Drama türü ve drama dışı olmak üzere iki farklı türde hazırlanır. Drama türü televizyon dizileri ya da kurmaca özelliği olan belgeseller; drama dışı olgusal programlar ise her türlü gerçeğe dayalı eğitim, kültür programları, bilim programları, dinî içerikli programlar, haber ve haber programları gibi türlerdir. 

Son yıllarda yerli yapım dizilerin büyük ilgi görmesi nedeniyle genel hedef kitleye seslenen televizyon kanallarında “prime time” zaman diliminde televizyon dizileri yayınlanmakta, dizi reytingleri haber kanallarının toplam reytinginin 10 katı kadar reyting alabilmektedir. Türkiye, “prime time”da dizi yayınlayan ülkeler arasında İsrail’den sonra ikinci sıradadır. Yapım endüstrisi açısından Türkiye, dizi ihracatında da ABD’den sonra ikinci sıraya yükselmiştir. 

Program öneri formu, varsa sponsorluk sözleşmeleri, yasal izinler, varsa telif hakları devri gibi belgeler olmalıdır. Projenin kabulünden önce ya da sonra ticari sicil gazetesi, imza sirküleri, oyuncuların, senaristin haklarını yapımcı şirkete devrettiklerine dair noter tasdikli muvafakatnameler de yapım dosyasına eklenir. Televizyon için hazırlanan bir yapım dosyasında olmazsa olmaz olan ise program önerisidir. Drama dışındaki türlerde program önerisi, programın adı, hedef kitlesi, içeriği, yapım biçimi, bütçesi gibi bilgilerden oluşurken drama türü yapımlarda, en az bir bölüm senaryo, bütün bölümlerin sinopsisi (her bölümün kısa özetleri) ve planlanan bölümün tümünün genel hikâyesi (treatman), kesinleşmiş oyuncularla yapılan sözleşmeler ya da alternatifli cast (oyuncu listesi), mekânlar, kullanılacak çekim teknikleri ve çekim malzemeleri, bütün harcama kalemlerini gösteren ayrıntılı bütçe ve ajans payını gösteren ayrıntılı bütçenin yer aldığı kapsamlı bir yapım dosyası hazırlanır. 

Büyük markalar sosyal medyadan müşterileri ile ilişkilerini geliştirmek için yararlanmakta, Facebook, Twitter gibi sitelerde kampanyalar düzenlemekte, etkileyicilerle (“influencer”lar) anlaşmalar yaparak kullanıcılara erişmektedir. Sosyal medyada, bloglar, mikrobloglar, Wikiler, sosyal ağ siteleri, içerik paylaşma siteleri ve vloglar günümüzde etkili bir reklam aracı olarak kullanılmaktadır.

Sosyal medya reklamlarının maliyetinin düşük olması, şirketin kullanıcıyla iletişimine imkân vermesi, kullanıcıdan kullanıcıya ayrıca tanıtımın yapılması, etkileşimlilik özelliği, sürekli güncellenebilmesi, sınırsız yorum yapma olanağı sağlaması, ölçümün anlık yapılabilmesi (tıklanma ve izlenme rakamları), çoklu medya özelliği, paylaşım ve katılımı desteklemesi gibi üstünlükleri ve ağızdan ağıza reklamın yayılmasını da sağlama gibi üstünlükleri nedeniyle reklam yatırımlarından giderek daha fazla pay almaktadır. 

Henüz sosyal medyaya özgü ayrı yasal bir düzenlemenin olmaması, tüketicilerin firma ile ilgili görüşlerini hızla yayma olasılığı gibi risklerin beraberinde, yeni medyanın (dijital medya) kontrolsüz ortam yaratma, kötüye kullanım, online dedikodu kültürünü yaygınlaştırması, sosyal medya linci, zorbalık, siber takip, trolleme ve algı operasyonları, siber soygun, terörizme varan güvenlik sorunları gibi olumsuz yönleri de bulunmaktadır. 

İnternet gazeteciliği, dijital platformlar, sosyal medya, aplikasyonlar, sanal gerçeklik ve dijital oyunlardır. 

Bilgisayar oyunlarının ilk örneklerine 1950’lerde rastlansa da 1958 yılında oluşturulan Tennis for Two (İki Kişilik Tenis) ilk bilgisayar oyunu olarak kabul edilir. 

Bir ürünün ya da kuruluşun tanıtımı için tasarlanan reklam amaçlı bilgisayar oyunlarıdır. 

Bir kurumun faaliyetlerini, politikalarını ve geleceğe dönük hedeflerini çok farklı hedef kitlelerle paylaşmak için planlı, dürüst, doğru, yasal ve stratejik olarak yapılan halkla ilişkiler faaliyetlerinin hangi kurum ya da kimler tarafından yürütüleceğinin belirlenmesi, etkili, yaratıcı, doğru ve yasal mesajların ve uygulamaların uygun zamanda ve bütçe ile hazırlanıp üretilmesi ve yayınlanması açısından çok önemlidir. Bir kampanya planı dâhilinde stratejik bir iletişim yönetim süreci olarak tasarlanıp, uygulanması ve örgütlenmesi gerekir. Günümüzde kuruluşlar halkla ilişkiler faaliyetlerini ya kendi örgüt yapısı içinde oluşturulan halkla ilişkiler birimi ya da bağımsız çalışan, objektif bakış açısı ve profesyonel bir anlayışla hizmet üreten halkla ilişkiler ajanslarından hizmet satın alarak gerçekleştirmektedirler. Bazen de her iki uygulamadan da aynı anda yararlanılmaktadır. Bu faaliyetlerin nasıl yürütüleceğinin kararını üst yönetim vermektedir ancak bu kararının verilmesinde, kurumun büyüklüğü, örgütsel yapısı, coğrafi konumu, yönetimin halkla ilişkilere verdiği önem, kurumun halka ilişkilere duyduğu gereksinim, faaliyet gösterdiği sektörün yapısı, faaliyetlerinin içeriği, mevcut ve olası hedef kitleleri, yasal mevzuatlar, bütçe ve zamanlama çok etkili olmaktadır. 

Bu birimlerin çalışanları, araştırmacı olmalı, basın bülteni hazırlayabilmeli, medya ile olumlu ilişkiler geliştirebilmelidir. Etkili ve yaratıcı içeriğin tasarımı, üretimi ve yayını konusunda yetkin olmalıdır. Medya ilişkileri, röportaj yapma, fotoğraf, video, ses, basılı malzeme, radyo ve televizyon programı, etkinlik yönetimi, fuarcılık, tanıtım filmi yapımı, web tasarımı, sosyal medya uygulamaları, açılış organizasyonları, toplantı düzenleme, yayın teknikleri, web sitesi hazırlama, dijital medya için içerik hazırlama, sponsorluk, kurumsal kimlik oluşturma, toplantı düzenleme, halkla ilişkiler ve reklam ajanslarıyla iş birliği yapma ve bütçe hazırlama gibi farklı alanlarda teknik alt yapısı bulunmalı, ayrıca evrensel meslek ilkeleri, ulusal ve uluslararası yasal mevzuatlar çerçevesinde faaliyet gösterecek yeterlilikte olmalıdır. 

Kurumların halkla ilişkiler birimlerinin, kurumdaki sorunlar ya da kurumun imajı konusunda tarafsız davranamama riskleri bulunurken bağımsız ajansların kuruma ya da kuruluşa tarafsız, nesnel bakabilmesinin avantajının yanı sıra, çeşitli amaçlara yönelik birbirinden farklı yaratıcı ve teknik personeli ve teknik alt yapıyı bulundurması gibi üstünlükleri de vardır. 

Reklam verenin çeşitli ajanslara başvurarak bir reklam ajansı aradığını bildirmesi ve aralarından birini seçebilmesi için örnek kampanya hazırlamasını istemesi. “Konkur açmak”, “konkura çıkmak” reklam sektöründe çok sık kullanılan ifadelerdir. 

Reklamverenin halkla ilişkiler ve reklam kampanyası, grafik tasarımı ya da reklam filmi gibi gerçekleştireceği bir iletişim faaliyeti için halkla ilişkiler ve reklam ajansı, yapım şirketi gibi hizmet kuruluşlarına sipariş edeceği çalışmayla ilgili beklentilerini bildirmek ve ajansa yol göstermesi amacıyla, sorunun ne olduğunu, hedef kitlesi, ürün ve hizmet özellikleri, pazar yapısı, rakipleri gibi bilgileri ilettiği özet yazılı belge ya da sözlü açıklama. Konkur açmaya karar veren reklam kurumu, ürünü, amacı anlatan kapsamlı bir “brief” hazırlamalıdır. 

Tam hizmet ajansı, butik ajans, modüler hizmet ajansı, kurum içi halkla ilişkiler ve reklam birimleri, uzmanlaşmış ajanslar, rolodeks ajans ve interaktif reklam ajansları. 

Film yönetmeni ve reklam filmi yapımını gerçekleştiren yapım şirketlerinin yaptıkları işleri sergilemek, yeni müşteri ve iş almak için çalışmalarını derledikleri kısa sunum videosudur. 

Bir reklam ajansının yapım işlerini bünyesinde gerçekleştirmesinin zor olduğu gibi bir yapım şirketininde her biri ayrı uzmanlık gerektiren bütün hizmetleri kendi içinde barındırması mümkün değildir. Bu durumda, stüdyo kiralama şirketleri, post prodüksiyon şirketleri, fotoğraf stüdyosu, oyuncu (cast) ajansları, kostüm şirketleri, müzik bankaları, makyaj hizmeti, dekor-mekân tasarımı, seslendirme şirketi ve animasyon şirketlerinden hizmet satin alabilir ya da kiralama yoluna gidebilirler. 

Gazete ve dergilerin erişimi verilerini elde etme işi, Basın İzleyici Araştırmaları Kurulu (BİAK) tarafından, radyo izleme ölçümleri Radyo İzleme Araştırma Komitesi (RİAK) tarafından, televizyon izleyici ölçümleri ise Televizyon İzleme Araştırma Komitesi (TİAK) tarafından düzenli olarak ölçüm şirketlerine yaptırılmaktadır. Ayrıca internet ölçüm işini düzenli ve sistematik yapan birkaç şirket vardır. Bunlardan biri IAB tarafından yaptırılmaktadır. IAB, (Interactive Advertising Bureau) internet araştırmaları 1996 yılında kurulmuş, merkezi ABD’de olan örgüttür. Sinema mecrası ise bilet satışları, gişe rakamları ile en kolay veri elde edilebilen izleyici sayıları ile bir reklam filminin kaç kişiye ulaştığına dair net bilgi verebilme avantajına sahiptir. Türkiye’de sinema reklam pazarlaması yapan az sayıda şirket bulunmaktadır. 

Bu kurumların başında Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ve Reklam Özdenetim Kurulu (RÖK) gelmektedir. Bu kurumlar yayınları pek çok yasa, yönetmelik, esaslar ve meslek ilkeleri ile denetleyip kontrol etmektedir. 

TİAK’ın kuruluş amacı, objektif kriterlerle izleyici ölçümleri yaptırmaktır. Ölçüm işi de ihale ile izleyici ölçüm işini yapan uluslararası şirketlere verilmektedir. Elektronik izleyici ölçümleri, istatistiki yöntemlerle belirlenmiş evreni temsil eden hanelerdeki izleme davranışlarını ölçer. Mevcut ölçüm sisteminde, Türkiye İstatistik Kurumundan (TÜİK) alınan bilgiler doğrultusunda, SES adı verilen farklı eğitim ve sosyoekonomik seviyedeki grupları temsil eden hanelerdeki televizyonlara “people meter” adı verilen cihazlar yerleştirilir. Ev halkında her bireyin televizyon izlemeden önce basacağı tuşların yer aldığı uzaktan kumanda cihazı vardır. Böylece televizyon izleyen bireylerin yaş vb. özelliklerini bilmek de mümkün olmaktadır. Bu cihazlardan gelen veriler bir merkezde toplanır ve izlenme oranlarına ilişkin detaylı bilgiler raporlanarak abonelere dağıtılır.(s.23) Medya planlamacıları, bu verilere göre reklamın hangi kanalda, hangi programda, hangi saatte, kaç kere yayınlanacağının planlamasını yapar. 

Türkiye’nin ilk ve tek kamu hizmeti yayın kurumu TRT yayınlarının büyük kısmını bağımsız yapımcılardan almaktadır. TRT’de kurum dışından program temin etme geleneği yeni olmamakla birlikte son yıllarda bu yöntemle program temin etme büyük artış göstermiştir. Bağımsız şirketlerin özellikle drama türü yapımlardaki başarısı ve TRT’de çeşitli nedenlerle drama üretilmemesi, sadece reklam gelirlerini değil kamu kaynaklarını da kullanması TRT’yi yapım sektörü için büyük fırsata dönüştürmüştür. 

1980’li yıllardan itibaren liberalleşme, özelleşme akımları medya sistemlerinde de değişimlere yol açmış, 1990’lı yıllarda özel bir televizyon kuruluşu yurt dışından Türkiye’ye yayın yapmaya başlamış, ardından çok sayıda radyo ve televizyon kanalı açılmış, 1993’te Anayasa’nın 133. maddesinde yapılan bir değişiklikle özel radyo ve televizyon yayınlarının kurulması yasal hâle getirilmiş, kamu hizmeti yayıncılık tekelleri ortadan kalkmış, böylece sayısız özel radyo ve televizyon kuruluşu ile ticari yayıncılık başlamıştır. Özelleştirmenin getirdiği rekabetle birlikte TRT de kanal sayısını ve yayın saatlerini artırmak, eğlence içeriklerine yönelmek, teknolojik alt yapıyı yenilemek gibi çalışmalarla izleyiciyi çekmeye yönelik çeşitli çabalara girişmiştir. Özel televizyon kanalların sayısı artarken 2000’li yıllarda Digitürk, D-Smart, Teledünya, Tivibu gibi dijital platformları, televizyon, internet ve mobil telefonlarda yayına başlamıştır. Sayısı artan televizyon kanalının artan program ihtiyacı ise büyük bir yapım sektörünü meydana getirmiş, genel hedef izleyici kitlesinin drama türü yapımlara ilgisi kanalların bu türdeki yapımlara yatırımını artırmış, televizyon dizilerinin yapım kalitesi artmış ve yurt dışından Türk dizilerine büyük bir talep patlaması yaşanmıştır. Türkiye’de her yıl yüzün üzerinde dizi üretilmekte, 140’tan fazla ülkeye dizi ihraç edilmektedir. 2020 itibariyle Türkiye’de Türkiye’de karasal ortamdan yayın yapan 16 ulusal televizyon, 8 bölgesel televizyon, 151 yerel televizyon olmak üzere toplam 175, uydudan 350 televizyon, kablolu ortamda ise 172 televizyon kanalı yayın yapmaktadır. Yapım sektörünün gelişmesi, ayrıca animasyon sektörü, dijital oyun sektörü gibi alanları da beslemekte, gelişimini sağlamaktadır. Bunun dışında yapım sektörünün ihtiyacı olan stüdyo, çekim araç gereçleri kiralayan şirketler, kast ajansları, seslendirme şirketleri, kostüm şirketleri gibi iş kolları da büyümektedir.

Reklamcılar Derneği (RD), Reklamverenler Derneği (RVD), İnteraktif Reklamcılık Derneği (IAB TR), Açıkhava Reklamcıları Vakfı (ARVAK), Ulusal Radyo Yayıncıları Derneği (URYAD) ve Mobil Mecralar Araştırma Pazarlama ve Reklamcılık Derneği (MMA) adına araştırma yapan Deloitte raporuna göre, 2020 yılında toplam medya yatırımları 13 milyar 976 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde toplam reklam ve medya yatırımlarının tutarı, 17 milyar 469 milyon TL’yi bulmuştur. Rapora göre, Türkiye, “Türkiye, medya yatırımları büyüklüğü açısından (USD) dünyanın 31. büyük pazarıdır, toplam hacim içinde payı %0,33’tür” (Deloitte, 2021). 

Büyük veri, “boyutları, tipik veri tabanı yazılım araçlarının yakalamak, depolamak, yönetmek ve analiz etme kabiliyetinin ötesinde olan veri kümelerini” anlatmaktadır. Big Data, medya, sosyal medya, bloglar, fotoğraflar, video vb. internet istatistiklerini, çeşitli mecralardan gelen bilgilerin anlamlı biçime dönüştürülmüş şekli olarak düşünülebilir. Big Data, yaratıcı endüstrilerde, pazarlama faaliyetlerinde kullanılmaktadır.