MEDYADA YAPIM - Deneme Sınavı - 3

Yapım öncesi süreçte, başarılı bir planlama yapılabilmesi için ilk yapılması gereken senaryo dökümünün çıkarılmasıdır. Senaryo dökümü özet senaryo ve sahnelerin sıralama listesi, mekânların iç ya da dış mekân olarak tanımlanması, sahnelerin zamanı (gündüz-gece olduğu) ve sahnede yer alan oyuncuların listesi yapılır.

Mekân Listesi ve Mekân Özellikleri: Bir yapımda mekânın belirlenmesinde senaryo, oyuncular, maliyet, konumu, büyüklüğü ve teknik yeterlilikleri, ulaşım imkânları, elektrik olup olmadığı, güvenliği, çalışma saatleri, imkânları ve yapım olanaklarının (konaklama, ulaşım, yeme) kolaylığı gibi özellikler dikkate alınmaktadır. Herhangi bir yapımda sahneler stüdyo yani iç mekânlar ya da dış mekânlardan oluşmakta, mekânlar listelenirken senaryodaki sırasına, sahnenin uzunluğuna, zamanına göre listelenir ve bu listeye göre çekim yapılacak gün ve gece sayısı belirlenir. Senaryoda yer alan sahnelerin uzunlukları birbirinden farklılıklar göstermektedir. Yönetmen yapım sürecinde çekimlerini senaryodaki sahne sırasına göre yapmayacağı için, bir mekânda yer alacak tüm sahnelerin çekiminin yapılması, teknik ekipmanın, kamera ve ışık malzemelerinin, jeneratör ve tüm ekibin taşınması ve yerleştirilmesi zamanın ve bütçenin verimli kullanılması açısından çok önemlidir.

Yapım öncesi süreçte yapılması gereken işlemler Özalp tarafından aşağıdaki şekilde açıklanmıştır (2008: 46):

• Senaryo dökümleri ve yapım dosyasının hazırlanması
• Çalışma ya da iş programının çıkarılması
• Oyuncu seçimi
• Çekim mekânlarının bulunması ve izinlerinin alınması
• Teknik ekibin oluşturulması
• Teknik ekipmanın belirlenip seçilmesi
• Stüdyo işlemleri
• Tüm taraflarla sözleşmelerin yapılması
• Sigorta işlemleri
• Mekânların ve kostümlerin hazırlanması
• Kamera, ışık ve çekim malzemesi testleri
• Çekim planları ve taslaklarının hazırlanması
• Konaklama, ulaşım ve yemek organizasyonlarının yapılması
• Oyuncu varsa, senaryo ezberleri ve provalar

Üst açı ile oluşan görüntü izleyiciyi yukarıdan baktığına inandırarak üstünlük duygusuna girmesini sağlar, öznenin önemini azaltır.

Psikolojik Unsurlar: İzleyiciler kameranın bakış açısı yolu ile duygusal acıdan etkilenebilirler. Kameranın üstten, alttan, eğik ve öznel açılardan izleyiciyi normal göz hizası öznel izleme konumundan farklı bir konuma oturtabilir ve ekranda görüntülenen olaylara duygusal tepkisini güçlü bir biçimde etkileyebilir.

Kameranın, bakış açısı kullanılmak istenilen oyuncunun yanına yerleştirildiği ve böylece izleyicide, bu oyuncuyla yan yana duruyormuş izlenimi yaratan kamera konumuna bakış açısı denir. İzleyici olayı, öznel çekimlerde olduğu gibi oyuncunun gözüyle görmez fakat oyuncunun bakış açısından görür.

Kamera ile nesne arasındaki uzaklıkları belirleyen çekim ölçekleri; çok uzak çekim, genel çekim, boy çekim, orta çekim, yakın çekim, çok yakın çekim olmak üzere altı kategoride toplanabilir. Özel çekim diye bir çekim ölçeği yoktur.

Kendilerini çevreleyen doğa ya da toplumsal çevre içindeki insanların gösterilmesinde çok uzak çekim ölçeği kullanılır. Çok uzak çekimler izleyicileri etkilemek amacıyla, dramatik yapıyı oluşturan olguların geçtiği çevreyi betimlemede kullanılır.

Konunun bütününün değil, sadece bir parçasının çerçevede yer aldığı ve dramatik yapımlarda tüm projenin en az % 60-70’ini oluşturan çekim ölçeği orta çekimdir. Televizyon yapımları için ideal bir ölçek olan çekim ölçeği, izleyiciye mekânı tanıtırken oyuncuların konumları ve birbirleriyle olan ilişkileri konusunda da bilgi vermektedir. Orta çekimlerde insan bedeninin dizden yukarısı çerçeveye girer.

Dolgu ışık, mekânda oyuncu ya da sunucunun önünde yaklaşık 45 derecelik bir açı oluşturacak şekilde ana ışık kaynağının tam karşı yönüne yerleştirilir. Bu ışık kaynağının temel işlevi anahtar ışığın yol açtığı gölgeyi azaltmaktır.

Reklam yapımlarında ürün ve hizmetin satışına destek olmak için cıngıl kullanılmaktadır. Cıngıl, ürün ve hizmete yönelik reklamın konusuyla ilgili söz düzeni olan ya da sözsüz; gerek şarkı şeklinde, gerekse resitatif özgün müziklerdir.

Televizyonda ana renkler, kırmızı, yeşil ve mavidir. İkincil renkler ise sarı, çingene pembesi ve mavi-yeşil arası bir renk olan cyan’dır.

Sarkaç hareketi (örneğin hapishanedeki bir insanın ya da kafesteki bir hayvanın volta atması) zamanı ve monotonluğu çağrıştırır.

Açık hava reklamlarına yönelik billboard, raket, totem, silindir kule gibi formlarda yer alan afişler de reklam amaçlı basılı ürünlerdir.

Senaryo, bir yapımdaki fikri görsel, işitsel ögelerle sunan yazılı bir metindir. Yapımın kaynağı ve yatırım planı gibi işlev görür.

Senaryonun zaman aracı olarak işlevi, sözcük sayılarına göre yapımın
süresinin belirlenmesinde yol göstericidir. Saniyede iki sözcüğün anlaşılır olması nedeniyle, senaryodaki sözcük sayılarına bakarak yapımın toplam süresi konusunda bir tahmin yürütülebilir. Örneğin bir dakikalık bir sahnede oyuncuların diyaloglarındaki sözcük sayıları 120’yi geçmemelidir.

Kameranın bir kez çalıştırılmasıyla kaydedilen görüntüye çekim denir

Sahne, zaman, mekân, olay, tema ve karakterlerin yer aldığı, tek ve kesintisiz bir aksiyon içeren ve çekimlerden oluşan bir birimdir.

Birbirleriyle ilişkili olan sahnelerin bir araya gelmesiyle oluşan sekans, kendi
başına bir bütünlük taşıyan sahne ya da çekim dizisidir. Bir tek sahne ve bir çekiminden oluşabileceği gibi çeşitli sahne ve çekimlerden de oluşabilir.

Kameranın bir kez çalıştırılmasıyla kaydedilen görüntüye çekim denir. Tüm yapımlar çekimlerin senaryodaki sıraya göre arka arkaya gelmesiyle oluşur. Çekim bir yapımdaki görsel işitsel ögeleri yani mekânı, ışığı, zamanı, oyuncuların konumlarını ve hareketlerini, kamera hareketlerini ve bakış açısını içerir. Her bir çekim bir çevirimdir, kameranın bir kez çalıştırılmasıyla elde edilen görüntüdür.

Aynı oyuna ait ek çekimler aynı dekorda (teknik ya da dramatik hatalardan ötürü) kaydedildiğinde, birbirlerini izleyen çekimlere tekrar çekim denir.

Tema, yaşamla, onun anlamıyla insanlığın durumu ile ilgili bir düşüncedir. Yapımın temelini oluşturan tema, evrensel, her zaman geçerli, önemli, anlamlı ve etkileyici bir gerçek olmalıdır. Tema yazarın sunduğu bir tez ya da iletmek istediği bir mesajdır.

Senaryo yazarı senaryosunu yazarken senaryonun temasını, amacını, hedeflediği izleyiciyi göz önünde bulundurmak zorundadır.