MEDYADA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR

Küreselleşme ile birlikte ulus devletler, hâkimiyetlerini çok uluslu şirketlerle paylaşmak zorunda kalmışlar ve ulusal devletin yerini anonim, gözle görülmeyen düzenleyiciler almıştır. Bu dönemde sermaye, hiç olmadığı kadar hükümetler ve devletler üzerinde etkili olmuştur.

Küreselleşme, genellikle ekonomiyle ilgili bağlantılar şeklinde ‘dünyanın bütünleşmiş tek bir pazar durumuna gelmesi’ olarak algılanmaktadır. Ama sadece ekonomi alanını değil, kavrama yüklenen etkileşimle diğer alanları da kapsamaya başlamış; ‘ülkelerin ekonomik açıdan birbirlerine bağımlılıkları’ anlamını aşarak, zamanın ve mekânın dönüşümüyle ilgili bir kavram haline gelmiştir

Küreselleşme sadece ekonomide değil, sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik alanda da önemli değişimlere neden olmuştur. Bu dönemde küresel şirketler yükselişe geçmiş, etkin üretim ve düzenleme birimleri olarak ulusal girişimler çöküntüye uğramıştır. Kitlesel pazarlama ve kitlesel üretimin yerini alan esnek uzmanlaşma ev merkezli yaşamı yaygınlaştırmıştır. Fabrika düzeninde çalışan insanların yerini, kendi kendinin patronu olarak evinde çalışan insanlar almıştır. Bankacılık, finans, turizm sektörü serpilmiş, hizmet sınıfları çeşitlenerek artmış, buna karşılık kol işçiliği azalmıştır. Bu dönemde ayrıca, bireyci düşünce yükselmiş, girişimcilik teşvik edilmiş ve yaşam tarzları bireysel farklılaşma açısından merkezi bir öneme sahip olmuştur.

Manovich yeni medyanın özelliklerini özelliklerini sıralarken dijital temsil (numerical representation) özelliğine değinmektedir. Bu özellik içeriğin matematiksel bir fonksiyon
olarak tanımlanabilmesi anlamına gelir ve yeni medyanın kodsal altyapısı tamamen matematik odaklıdır.

Blog, teknik bilgi gerektirmeden, kendi istedikleri şeyleri, kendi istedikleri şekilde yazan insanların oluşturabildikleri, günlüğe benzeyen web siteleridir.

Yeni medya teknolojilerine ekonomik perspektiften bakan Dan Schiller yeni medya düzenini kapitalizmin dijitalleşmesi olarak açıklamaktadır. Schiller internet ve ona bağlı telekominikasyon sistemlerini, globalleşmenin getirdiği finans ve ekonomik akışların uluslararasılaştırılmasını, ekonomik eylemlerin ulusötesileştirilmesinin önemli bir dönüm noktası olarak değerlendirmektedir.

Dijital temsil,modülerlik, otomasyon, değişkenlik ve kod çevrimi Lev Manovich'in belirlediği yeni medyaya ait özelliklerdir. Etkileşim bu özellikler arasında yer almaz.

Manuel Castells yeni medyanın kültürel etkisiyle dünyanın bir “ağ toplumu”na dönüştüğünü ifade etmiş ve yeni bir toplumsal dönüşümün başladığını eserlerinde dile getirmiştir. Castells’e göre enformasyonu ön plana çıkaran ağ toplumu bilişim teknolojileri tarafından harekete geçirilen, bilişim ağlarında oluşan ve tüm küreye yayılmış yeni bir toplumsal organizasyon yapısıdır.

Yeni medyada içerik oluşturulurken çoğu zaman şablonlardan ve algoritmalardan faydalanılması, bu sebeple insan emeğinin yaratıcılığı kısmen geri plana atılması yeni medyanın otomasyon özelliğini ifade etmektedir.

Küreselleşmenin etkisinin en fazla hissedildiği 90'lı yıllarla birlikte yakın zamana kadar Avrupa’nın ve dünyanın pek çok noktasına hâkim olan kamusal yayıncılıkta ciddi bir düşüş yaşanmıştır. küreselleşmenin etkisiyle iletişim alanında yaşanan değişimlerle birlikte vatandaş merkezli bir iletişim ortamından, müşteri merkezli bir iletişim ortamına geçilmiştir. Dolayısıyla küreselleşme kamusal yayıncılıkta artışa değil düşüşe neden olmaktadır.

Kürselleşmenin tetiklediği teknolojik gelişim kısa sürede iletişim ortamını etkileyerek geleneksel medyadan farklılıklar taşıyan yeni bir medyanın doğmasına öncülük etmiştir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Küreselleşme, ya da ‘globalleşme’ İngilizce ‘globalization’ sözcüğünün
karşılığıdır. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Küreselleşme 80’li yıllarla birlikte iyice yerleşikleşmiş ve gündelik yaşam pratiklerini ve toplumsal kurumları kendi ideolojisine bağımlı kılmıştır. Dolayısıyla cevap C şıkkdır.

Özellikle 1980’li yıllarda, birçok şirket hem en dar anlamıyla medya sektöründe (gazete, dergi, radyo, televizyon), hem de eğlence ve kültür alanlarında (filmler, plaklar, kitap yayınları) kendilerini gösteren büyük gruplara dönüşmüşlerdir. Medya alanındaki dikey ve yatay tekelleşmeler, bu alana yatırım yapan şirketlere önemli ölçüde genişleme imkânı sağlamıştır. Gitgide etkisini arttıran büyük medya kuruluşları deregülasyon adı verilen liberalleşme politikalarıyla, daha önce sadece devletlere ait olan yayın tekellerini yıkmış ve ‘özel teşebbüs’ün kullanım alanını da alabildiğince genişletmiştir. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Basın dışı alanlarda birikmiş ve daha çok bankacılık ve müteahhitlik sektörlerinden kaynaklanan sermaye ile bütünleşen medya kuruluşları, salt yayıncılık yerine her türlü enformasyon üretimi ve dağıtımım kapsayan bir çeşitlilik içinde faaliyet göstermeye başlamışlardır. Medya sektöründe meydana gelen bu değişim, basının önceliklerinin değişmesine neden olmuş ve yayın politikalarının belirlenmesinde –her holdingde olduğu gibi- ekonomi politikaları belirleyici hale gelmiştir. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Yeni medya teknolojilerinin kullanımı ve küresel düzlemde şekillenen düzenlemeler sonucunda küresel ticari medya pazarının ortaya çıkması, 90’larda dikkati çeken gelişmelerden birisidir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Yeni medya içinde değerlendirdiğimiz İnternet için çok yönlü (multi-faced) tanımlamasını kullanan Merril Moris ve Christin Ogan’a göre, “İnternet doğası gereği, geleneksel kitle iletişim modelindeki ‘kaynak-mesaj-alıcı’ rolünü tek başına üstlenmektedir. Bu doğrultuda, sözü edilen işlevi bazen geleneksel yayıncılık şablonuyla yerine getirmekte; bazen de kaynak-mesaj-alıcı öğeleriyle; yeni iletişim modelleri konfigüre etmektedir. Bu durum, bir tür iletişim ‘dönencesi’ olarak da adlandırılmaktadır. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

The Language of the New Media” adlı kitabında Lev Manovich yeni medya ile ilgili herşeyi ve tüm ürünleri yeni medya objeleri olarak isimlendirmektedir. Bu yeni medya objeleri aynı zamanda da kültürel objelerdir ve fiziksel olarak gerçek dünyada var olan nesneleri referans alarak, onları temsil ve inşa ederek oluşturulmaktadır. Manovich yeni medyanın özelliklerini özelliklerini şöyle sıralamaktadır:

I-) Dijital temsil

II-) Modülerlik

III-) Otomasyon

IV-) Değişkenlik

V-) Kod çevrimi

Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Manuel Castells yeni medyanın kültürel etkisiyle dünyanın bir “ağ toplumu”na dönüştüğünü ifade etmiş ve yeni bir toplumsal dönüşümün başladığını eserlerinde dile getirmiştir. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Yeni medya teknolojilerine ekonomik perspektiften bakan Dan Schiller yeni medya düzenini kapitalizmin dijitalleşmesi olarak açıklamaktadır. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.