MEDYADA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR

“Devlet yönetimin yasaları” anlamına gelen ekonomi politik, ilk kez 1615 yılında Fransız iktisatçı Antoine de Montchrestien tarafından, ülkenin zenginliğini arttırmak için devlet ekonomisinin işletilmesi üzerine önerileri içeren Ekonomi Politik Broşüründe kullanılmıştır. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Eleştirel çözümleme, ilki epistemolojik (bilgikuramsal) ve ikincisi de tarihsellik olan iki merkezi özelliği ile çalışırken, gerçek dünyada var olan olgularla ilgilenir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Eleştirel ekonomi politik yaklaşım, dört temelde ana akım ekonomi biliminden farklılık göstermektedir. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Medyanın eleştirel ekonomi politiğinin inceleme alanlarını, aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
• Kitle iletişimi ile ilgili ekonomik ve siyasal biçimlenmeler
• Bu biçimlenmelerin ulus içi ve uluslararası ekonomik ve siyasal yapılarla olan bağı
• Bu biçimlerin tarihsel gelişimi
• Belli bir zaman ve yerdeki durumu
• Kitle iletişimi teknolojileriyle aracılanmış iletişimin üretimi ve üretim ilişkileri
• İlişkilerdeki karşılıklı bağlar

Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Medyanın eleştirel ekonomi politiği için özellikle dört tarihsel süreç önemlidir.

1. Medyanın gelişmesi
2. Şirket menzilinin genişlemesi
3. Metalaştırma
4. Devlet ve hükümet müdahalesinin değişen rolü

Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Küreselleşme adı verilen yeni dünya düzeninde her türlü ürün, düşünce ve
kültürün, ülkeler arasındaki dolaşımının serbestliği, uluslararası bütünleşme süreçlerinin de lokomotifi olmuştur. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Medya “küreselleşme” sürecine iki kanaldan dahil olmaktadır. İlk kanal, iletişim ve bilginin dijital uydu ve iletişim teknolojilerinde meydana getirdiği gelişmelerin kapitalist ekonomilerde çok geniş ve önemli bir rol oynamaya başlamasıdır. İkincisi ise ticari medya, reklam ve telekomünikasyon pazarının da hızla küreselleşmesiyle ilgilidir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Eleştirel ekonomi politik yaklaşım temelinde medya sektöründe iki ayrı sahiplik ve kontrol düzeyinden söz edilir: Operasyonel kontrol ve tahsisata dair kontrol. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Medyada Eleştirel Ekonomi Politikçi Yönelimler Medyanın eleştirel ekonomi politiğine yine ‘eleştirel’ bakış açısıyla farklı katkılarda bulunan iki gruptan söz etmek mümkündür: Araçsalcılar ve yapısalcılar. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Eleştirel çözümleme, ilki epistemolojik (bilgikuramsal) ve ikincisi de tarihsellik olan iki merkezi özelliği ile çalışırken, gerçek dünyada var olan olgularla ilgilenir. Dolayısıyla, eleştirel bir yaklaşımla yapılan çözümleme, gerçek dünyadaki gerçek aktörlerin (insanların) yaşantılarını şekillendiren gerçek sınırlanmaları açığa çıkarmak için esas olarak, eylem ve yapı sorunlarıyla ilgilenir

Eleştirel ekonomi politik yaklaşım, dört temelde ana akım ekonomi biliminden farklılık göstermektedir (Golding ve Mordock, 1997: 64-65):

Yöntem olarak tarihsel materyalizmi temel alan eleştirel ekonomi politik, insanlar arasındaki ekonomik ilişkilerin tarihsel gelişimine odaklanır. Ekonomik toplumsal üretim sistemini, toplumun ekonomik temelini, bütün politik, felsefi, ideolojik, yargısal, estetik ve başka görüş ve inançların temelini inceler. Bu nedenlerden ötürü ekonomi politik yaklaşım, tarih, ekonomi tarihi, istatistik, ekonomi politikası, vb. gibi her biri kendi araştırma konusuna sahip olan başka toplumsal ve ekonomik bilimler için yöntembilimsel bir temel sağlar.

Marks, toplumsal değişim ve ilerlemeyi sosyo-ekonomik faktörleri temel alarak tarihsel materyalist bakış açısıyla çözümler.

Yaşayan bireyi ve bu bireyin hazır bulduğu ve eylemleri ile yarattığı maddi koşulları işaret eden materyalist tarih anlayışının temel bakış açısı, bireyin kendi varlığını sürdürebilmesi için üretebilmesine dayanır. Bu bağlamda “emek”, doğadan ürünler elde etmek adına, sistemli bir şekilde çalışmak olarak tanımlanır ve insan varlığının doğal koşulu olarak belirtilir. Emek, sermayenin belirli bir elde toplanarak servet haline gelmesinde etkili olduğu gibi aynı zamanda ‘kullanım değeri’ ve ‘değişim değeri’ kavramlarının da belirleyicisidir.

Marksist materyalist tarih anlayışı çerçevesinde ‘üretim İlişkileri’ kavramı ile anlatılmak istenen ise, belirli bir biçime göre üretici faaliyette bulunan bireylerin, bu üretici faaliyetleri gerçekleştirebilmek adına, doğayla birbirleri ile ilişki içinde olmasıdır.

Medyanın eleştirel ekonomi politiğinin inceleme alanları:

Günümüz medya sistemleri “kültür endüstrileri”nin bir parçasıdır. Burada kültür endüstrisiyle anlatılmak istenen, medyanın, kültürü alınıp satılan bir meta haline getirmesidir. Medya ürünleri (gazeteler, reklamlar, televizyon programları, vb.) günümüz kapitalist düzeninin bir parçasıdır. Kültür endüstrileri ise diğer endüstrilerden farklı olarak sözü edilen ürünleri aracılığıyla, bireyler üzerinde ideolojik yönlendirmeler yaparak düşüncelerini biçimlendirir. “Kültür endüstrisi” Theodor W. Adorno tarafından kavramsallaştırılmış ve eleştirel yaklaşımlardan Frankfurt Okulu tarafından, önemli bir tartışma konusu olarak değerlendirilmiştir.

Yoğunlaşma, bir medya şirketinin, medyanın benzer alanlarında faaliyet gösteren
diğer bir şirketi satın alması ve denetimin medya sektöründe tekellerde toplanmasıdır

Medyanın eleştirel ekonomi politiğine yine ‘eleştirel’ bakış açısıyla farklı katkılarda bulunan iki gruptan söz etmek mümkündür: Araçsalcılar ve yapısalcılar. Araçsalcılar, kapitalistelerin piyasadaki ekonomik güçlerini kullanma şekillerine odaklanır. Onlara göre özel mülkiyet alanındaki iletişim araçları, kapitalist sınıfın araçlarıdır ve medya, belli bir sınıf (çoğunluğu yönetici sınıf) tarafından kontrol edilir. Araçsalcılara göre medya, egemen sınıfın toplumun geri kalanı üzerinde hâkimiyet kurmak ve onların rızasını alarak kendi düşüncelerini meşrulaştırmak için kullandıkları bir araç konumundadır. Edward S. Herman ve Noam Chomsky’nin temsilcileri olduğu bu yaklaşım, hükümetin ve iş çevrelerindeki seçkinlerin iletişim alanındaki nüfuz ve müdahalelerine odaklanarak sistemdeki diğer çelişkileri göz ardı etmesi noktasında eleştirilmiştir.