Medyanın Eleştirel Ekonomi Politiği: ABD’de Eleştirel Ekonomi Politik Yaklaşım (Schiller, Smythe, Herman ve Chomsky)

Herman ve Chomsky’nin propaganda modelini değerlendiren Avrupalı ekonomi politikçiler Golding ve Murdock (1997: s. 55), modelde yer alan bazı noktaların doğruluğunu kabul ederler. Güçlülerin
medyayı kontrol edebilme yetisi, ekonomik ve politik seçkinlerin haberleri belirleyebilmesi,  reklam verenlerin kapitalizme hizmet edecek nitelikteki yayınları desteklemesi, medyaya sahip olanların içeriğe müdahale edebilmesi gibi görüşleri haklı bulan Golding ve Murdock, buna karşılık Herman ve Chomsky’nin bu müdahalelere odaklanarak sistemdeki çelişkileri gözden kaçırdığını öne sürer.

Bu amaç için Amerikan hükümeti, ekonomik güçler, reklam endüstrisi ve medya işbirliği içinde
çalışmaktadır. Schiller (1993: 53) diğer ekonomi politik yaklaşımcıların da öne sürdüğü gibi, Amerikan sisteminde hükümet çevreleri ve genel olarak egemenler; bilgi üreterek, enformasyonu yaygınlaştırarak, propaganda ve halkla ilişkiler yöntemlerini kullanarak, eğlence ve tüketimi kışkırtarak zihinleri yönlendirirler.

Yöneticiler bazen ikna edilerek, kimi zaman zorla ya da rüşvetlerle kendi ülkelerinin sistemlerini Amerika’nın dayattığı sisteme uygun hale getirirler. Sistem, egemen merkezin yapısını ve değerlerini teşvik eder. Böylece, kültürel emperyalizm; zorlama, baskı, ikna, teşvik, gönüllü katılım gibi yollarla işler.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında tüketim ve reklamcılığın gelişimiyle birlikte Amerikan tarzı kapitalizm, sosyal demokrasi gibi engelleyici güçler de olmadığı için iyice gelişmiştir. Medya, enformasyon ve kültürle ilgili yapılar, finansla ilgili egemen yapıyla bütünleşmiştir.

Schiller, gelecekte ulus devletler yerine küresel kapitalizmin emrindeki azınlıkların yöneteceği bir
dünya öngörüsünde bulunmaktadır.

Yönlendirilmiş zihinler için beş temel mit oluşturulmaktadır. Bunlar: 1)Bireyselcilik 2) yansızlık 3) insan doğasının değişmeyeceği 4)Amerika’da toplumsal çatışmanın bulunmadığı 5) çoğulculuğun egemen olduğu mitleridir.

Bireysel tercih miti, özgürlüğün temeli olarak sunulur. Özel girişimin önünde hiçbir engel olmaması ve buna yönelik kısıtlamaların asla kabul görmemesi, Amerikan sisteminin önemli bir özelliği olarak yüceltilir.

İnsanlar yaşadıkları toplumda işleyişin yansız olduğuna inandırılır. Hükümet, başkan, medya, eğitim,
bilim gibi temel mekanizmalar çıkar kavgalarının dışındadır. Özellikle medyanın yansızlığı sistemin
en temel mitlerindendir. Medya, yansızlık temelinde işlerken, zaman zaman ihlaller oluşabilir. Ancak
bunlar kişisel hatalardan ya da sapmalardan kaynaklanır ve sisteme genellenemez.

İnsan doğasının değişmeyeceği savı mitleştirilir. Buna göre insan davranışının saldırgan yanları değişmez. Kapitalist sistemde ortaya çıkan toplumsal ve bireysel çatışmalar, sistem sorunu olarak görülmez ve insan davranışının değişmeyeceği iddiasıyla açıklanır. Çatışmalar ve sorunlar insan doğasının kusurlarından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla sistemin bu sorunlarla bir ilgisi bulunmamaktadır.

Amerika’da toplumsal çatışmanın bulunmadığı yönündedir. Tam aksine dikkatler komünist ülkelerdeki yapının sorunları üzerine yönlendirilir ve oralardaki toplumsal çatışmalar öne çıkarılır.

Medyada çoğulculuğun egemen olduğu miti üretilir. Buna göre insanlar, kültür ve enformasyon çeşitliliği içinde kişisel tercihlerini yapabilmekte, özgürce seçim mümkün olabilmektedir. Oysa çeşitlilik olarak sunulanlar aslında gerçekten farklı seçeneklerin olmadığı, sözde ve görünüşte yaratılmış bir çeşitlilik yanılsamasıdır. Sık sık reklamlarla kesilen ve bütünlüğünden koparılan enformasyon, Amerikalıların bütünü kavrama konusundaki yeteneksizliğini derinleştirmektedir.

Zihin yönlendirenlerin temel amacı pasif, eyleme geçmeyen, kurulu düzeni sorgulamayan bireyler yaratmaktır. 

Dallas Smyte’a göre kapitalist sistemde zaman iş ve boş zaman olarak bölünmüştür. İş zamanında metaların üretimi yapılır, boş zaman ise reklamcılara satılır. İzleyiciler medya tarafından, yaş, gelir, cinsiyet, etnik ve sınıfsal köken gibi ölçütlere göre reklamcılara satılmaktadır.

Smythe, ortaya koyduğu ve tarihsel materyalist olarak değerlendirdiği yaklaşımın ana hatlarını şu
şekilde anlatmaktadır:
• Üretimin maddiliği hammaddelerin işlenmesinden daha öte toplumsal üretim ve tüketim ilişkisinde halkı birbirine bağlayan süreçlerdir.
• Marx dönemindeki rekabetçi pazardan farklı olan şimdiki tekelci kapitalizmdeki şirketler, üretim kadar talebi de yönlendirmektedir. Marksistler tekelci kapitalizmin bu yönelimini görmelidir.
• Tekelci kapitalizmde talep, kitle iletişim araçları ile yönlendirilir. Kitle iletişim araçları bunun için keşfedilmiştir. 
• Günümüzdeki altyapı/üstyapı ilişkisi gerçekçi değildir. 
• Bir emtia olarak alınıp satılan izleyicilerin yeniden düşünülmesi gerekir. 
• Teknoloji, burjuva egemenliğini gizemli
hale getirmeye yarar. 
• İdeoloji, bilinç, egemenlik gibi alanlar devrimci hareketlerin Avrupa’da faşist rejimler
tarafından yenilmesi nedeniyle ortaya çıkmıştır. 
• Maddi üretimin, bilim ve sanatın, burjuvalar tarafından teknoloji şeklinde kılık değiştirmesinden kurtarılması gerekir.
• İzleyiciler üç temel hizmet görürler. Birincisi tüketici mal ve hizmetlerini kendilerine
pazarlarlar. İkincisi çeşitli siyasal adaylara oy vermeyi öğrenirler. Üçüncüsü içinde bulundukları siyasi ve ekonomik sistemin doğruluğuna inanmayı ve onaylamayı öğrenirler.
• Kitle iletişim araçları birbirine bağlı iş örgütlenmeleri ile üretim ve alışverişine dayanan oligopol piyasalar ile bağlıdır.

Kitle İletişimin Propaganda Modeli ile Amerikan medyasını incelenmiştir. Modele göre, medya, devlet ve özel sektörün çıkarlarına, mevcut iktidara hizmet eder. Haber, tekelleşmiş kuruluşlar tarafından üretilir. Haber endüstrisi kâr edebilmek için reklama, haber hammaddesi için hükümete bağımlıdır. Ayrıca güçlü baskı grupları tarafından sürekli denetim altında tutulur.

Ekonomi-politik araçsalcı yaklaşımının en bilinen temsilcileri Herman ve Chomsky’dir. 1988 yılında ortaya attıkları Kitle İletişimin Propaganda Modeli ile Amerikan medyasını incelemişlerdir.

Propoganda modeline göre medyanın beş temel haber eleme süzgeci bulunmaktadır. Bunlar;
• Egemen medya şirketlerinin büyüklüğü,
yoğunlaşmış mülkiyeti, kâr amaçlı oluşu ve
sahiplerinin serveti,
• Reklamın medyanın en önemli gelir kaynağı oluşu,
• Medyanın kaynak olarak hükümet ve iş
çevreleri ile bunların desteklediği uzmanların görüşlerini kullanması,
• Medyayı hizaya sokmak amacıyla kitle iletişim araçlarına yönelik sürekli tepki üretimi,
• Ulusal bir din ve denetleme mekanizması
olarak anti-komünizmdir.

Kitle iletişim araçlarının, kapitalist sistem içinde ekonomik ve politik güç sahipleri tarafından kitleleri pasifleştirmek ve yönlendirmek için kullanıldığını savunan Amerika’daki ekonomi politik yaklaşımlara araçsalcılık denir.

Smythe, bu tanımında izleyicinin reklamcılara "Emtia" gibi satıldığını ileri sürer.

Bu kavram Kör nokta olarak anılır.