Medyanın Eleştirel Ekonomi Politiği

Eleştirel ekonomi politik yaklaşım dört temelde ana akım ekonomi biliminden farklılık göstermektedir.

1. Bütüncüldür.
2. Tarihseldir.
3. Kapitalist teşebbüs ile devlet müdahalesi arasındaki dengeyle ilgilenir.
4. Verimlilik gibi teknik olguların ötesine geçerek adalet, eşitlik, kamu yararı gibi temel ahlaki sorunlarla ilgilenir.

Eleştirel kuram, insanların maddi çevreleriyle etkileşimine odaklanır ve maddi kaynaklar üzerindeki eşit olmayan yapıyla da yakından ilgilenir.

Eleştirel ekonomi politik, ekonomiyi politikadan ayıran bakış açısının karşısındadır. Ancak ele aldığı, incelediği noktaların ekonomik çözümlemesini yapmaz.

 Yöntem olarak “tarihsel materyalizm”i temel alır.

Eleştirel ekonomi politik, statüleri bir toplumdan öbürüne değişen çeşitli sınıf ve toplumsal grupların temel ekonomik çıkarlarını etkileyen bir insan ilişkileri alanını inceler.

Marksist materyalist tarih anlayışı çerçevesinde ‘üretim İlişkileri’ kavramı ile anlatılmak istenen ise, belirli bir biçime göre üretici faaliyette bulunan bireylerin, bu üretici faaliyetleri gerçekleştirebilmek adına, doğayla birbirleri ile ilişki içinde olmasıdır

Marksist anlayışa göre bir metanın değişim değeriyle anlatılmak istenen, o metanın üretiminde
verilen emeğin zamansal miktarıdır.

• Kitle iletişimi ile ilgili ekonomik ve siyasal biçimlenmeler
• Bu biçimlerin tarihsel gelişimi
• Belli bir zaman ve yerdeki durumu
• Kitle iletişimi teknolojileriyle aracılanmış iletişimin üretimi ve üretim ilişkileri
• İlişkilerdeki karşılıklı bağlar

Medyanın eleştirel ekonomi politiği için özellikle dört tarihsel süreç önemlidir
1. Medyanın gelişmesi
2. Şirket menzilinin genişlemesi
3. Metalaştırma
4. Devlet ve hükumet müdahalesinin değişen rolü

Yoğunlaşma, bir medya şirketinin, medyanın benzer alanlarında faaliyet gösteren diğer bir şirketi satın alması ve denetimin medya sektöründe tekellerde toplanmasıdır.

Meta, bir fiyat karşılığı mübadele edilmek için üretilen maldır.

Küreselleşme, etkin bir ekonominin temel ilkeleri olarak kâr maksimizasyonuna, serbest mal ve sermaye akışına dönük asgari bir düzenlemeyi öngören neo-liberal ekonomik politikalardır.

Medya “küreselleşme” sürecine iki kanaldan dahil olmaktadır. İlk kanal, iletişim ve bilginin dijital uydu ve iletişim teknolojilerinde meydana getirdiği gelişmelerin kapitalist ekonomilerde çok geniş ve önemli bir rol oynamaya başlamasıdır. İkincisi ise ticari medya, reklam ve telekomünikasyon pazarının da hızla küreselleşmesiyle ilgilidir. Bu noktada küresel medya ve iletişimin, küresel kapitalizmin ilerlemesinin sorumlularından olduğu söylenebilir.

Sahiplik yapısı, medyanın, mülkiyet biçimindeki değişimini ifade eder.

Araçsalcılar ve yapısalcılar.

Araçsalcılara göre medya, egemen sınıfın toplumun geri kalanı üzerinde hâkimiyet kurmak ve onların rızasını alarak kendi düşüncelerini meşrulaştırmak için kullandıkları bir araç konumundadır. 

Edward S. Herman ve Noam Chomsky.

Yapısalcılar ideolojiler ve onun kültürel temsillerini temel alırlar. İdeoloji, kültür ve kültürel örgütleri içeren üst yapıya vurgu yaparlar. Althusser’in ideoloji tanımı ve ideolojinin yeniden üretiminde etkin bir rol üstlendiğini belirttiği Devletin İdeolojik Aygıtları (DİA) sınıflandırması, yapısalcılığın temel çıkış noktasıdır. Althuserci yapısalcıların temel ilgisi, ideolojini nasıl çalıştığı ve özneyi (insanı) nasıl yaptığı (inşa ettiği) üzerindedir.

Althusser