MEDYADA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR - Deneme Sınavı - 8

Garnham’a göre kapitalist bir toplumda ekonomik sisteme (alt yapıya) sıkı sıkıya bağımlı olan üst yapı bağımsız veya özerk bir biçimde toplumda var olamaz. Kitle iletişimi ekonomi politik olarak analiz edilmesi gereken bir olgudur. Medyanın endüstriyel, teknolojik ve hukuki olarak yapılanması ve gelişmesi doğ- rudan ekonomik ve toplumsal yapı ile ilişkilendirilir.

Medyaya eleştirel ekonomi politik yaklaşımın ABD ve Avrupa kaynaklı iki odağı bulunmaktadır. Genellikle araçsalcı olarak anılan ABD’deki ekonomi politikçilerin önde gelen isimlerini Schiller, Smythe, Herman ve Chomsky oluştururken, medyaya yapısalcı ve bütüncül yaklaşım geliştiren Avrupa’daki öncü isimler ise Golding ve Murdock, Garnham ve Mattelart’tır.

Medyanın ekonomi politik yaklaşımı araçsalcı ve yapısalcı olmak üzere iki farklı yönelime ayrılabilir. Her iki yaklaşım da iletişime radikal eleştirel yaklaşımlar olarak görülür. Araçsalcı yaklaşımcılar medyayı kapitalist sınıfın bir aracı olarak görürler. Kapitalist sınıfın medya üzerindeki etkileri ve üretim sürecindeki çıkarlarını korumak için bir kontrol aracı olması üzerine odaklanırlar.

İdeolojiler çeşitli grupların ve sınıfların çıkarlarını yansıtır. Mattelart’a göre ideololoji, bir sınıfın tahakkümünün rasyonelliğine ilişkin göstergeler deposudur ve bu göstergeler verili bir toplumun temelini gözleme işlevleriyle düzenlenmiştir.

Golding ve Murdock, iletişimin ekonomi politiğinin ilgilerini ve önceliklerini göstermek için üç çözümleme alanı belirlemişlerdir: (1)Kültürel malların üretiminin incelenmesi, (2) Medya ürünlerinin üretimi ve tüketimi arasındaki ilişkiyi açığa çıkarmak üzere metinlerin ekonomi politiğinin analizi, (3) Maddi ve kültürel eşitsizlik arasındaki ilişkiyi göstermek için kültürel tüketimin ekonomi politiğinin analizi.

Mattelart’a göre uluslararası şirketlerin birleşmesiyle oluşan bilgi tekelleri ve küresel enformasyon dü- zeni büsbütün karşı konulamaz bir güç değildir. Emperyalizme ve özellikle Amerikancı emperyalizme karşı devrimci bir mücadele tarzının benimsenmesi gerekmektedir. Yerelliğin önemi öne çıkarılmalıdır.

Enformasyon öyle bir hammaddedir ki, endüstri devrimini ortaya çı- karan enerji ve yenilikler kadar önemlidir. Siyah altın (petrol) artık eski hammadde/enerjidir. Dünya üzerinde yaşanacak bir ekonomik savaşta, kültürel enformasyon kadar, mali, bilimsel, teknik ya da her tip enformasyon sanayileşmiş büyük ülkelerde krizden çıkışın en iyi siyasal ve ekonomik yolu olacaktır. Bu hammadde aynı zamanda gelecek için ulusal bağımsızlığın da garantisi olabilecektir.

Peter Golding, Graham Murdock, Nicholas Garnham ve Nicholas Garnham Avrupalı ekonomi politikçilerdir. Noam Chomsky ise Amerikalı ekonomi politikçiler arasında yer almaktadır. Doğru yanıt. C seçeneğidir.

Yapısalcı yaklaşım iktidar/ideoloji tarafından desteklenen ekonomik dinamiklerin medyayı biçimlendirdiği anlayışına dayanmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Armand Mattelart kültürel ve ideolojik emperyalizme karşı bir direniş yolu olarak, sivil toplum kuruluşlarının yöntem ve desteğine sahip bir kamu yayıncılığının canlandırılması gerektiğini düşünen bir ekonomi politikçidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Araçsalcı yaklaşımcılar medyayı kapitalist sınıfın bir aracı olarak görmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Michel Foucault iktidarın basitçe yanlış düşünce üretmediğini ya da bilimsel bilgiyi gölgelemediğini, daha ziyade bilgi ürettiğini ve söylem içinde gerçeği oluşturduğunu düşünmektedir. Bu nedenle Foucault’a göre öncelikle bilginin oluşturulma tarzı analiz edilmelidir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Golding ve Murdock’a göre ekonomi politik yaklaşımın üç temel karakteristik özelliği bulunmaktadır: Bütünseldir, tarihseldir ve realist/materyalist epistemiyolojiyi benimsemiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Nicholas Garnham İngiliz Kültürel Çalışmalar geleneğinin ekonomik determinizmini reddederek, materyalist bir yaklaşımı benimser. Ona göre medya analizlerinin ekonomik, ideolojik ve siyasal süreçlerin tamamını hesaba katarak bütüncül bir biçimde yapılması gerekmektedir. Ancak C seçeneğinde belirtildiği gibi kültürel üretimin ekonomili ile ilişkili olmadığını savunmaz. Aksine Garnham’a göre kapitalist toplumlarda üstyapı (kültür ve ideoloji) tamamen endüstrileşmiştir. Doğru cevap C’dir.

Murdock’a göre feodalizm ve mutlakiyetten içinde yaşadığımız yeni dünyaya doğru olan değişim üç temel alanda meydana gelmiştir: Üretimin (ekonominin), siyasetin (zor kullanımı ve siyasal egemenliğin) ve söylemin (temsil ve bilişin) örgütlenmesi. Doğru cevap A seçeneğidir.

Garnham Murdock ve Peter Golding sosyal bilimlerde egemen olan ampirik yaklaşımla eleştirel anlayışı birleştirerek kendi yaklaşımlarını eleştirel ekonomi politik yaklaşım olarak adlandırmışlardır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Mattelart’a göre iletişimin küreselleşmesinde çıkış noktası olan telgraf, haberin ekonomik konumunu, karşılanmasını ve düzenlenmesini temelden değiştirmiştir. Yüzyıllar boyunca uluslar arası iletişimin önündeki en büyük engel ortak bir iletişim dilinin olmaması olmuştur. Optik telgrafın işaretleri, bütün uluslar için anlaşılır ve ortak bir dil olmuş ve ‘evrensel birliğin temeli’ olarak nitelenmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Çalışma konusu kapitalist toplumda üretimin sosyal ilişkileri olan ekonomi politik yaklaşımın amacı, tarihsel olarak üretim ve değişimin, bölüşüm ve tüketimini incelemektir. Doğru cevap A'dır.

Kültürel ve ideolojik emperyalizme karşı bir direniş yolu olarak, sivil toplum kuruluşlarının yöntem ve desteğine sahip bir kamu yayıncılığı canlandırılmalıdır. Doğru cevap B'dir.

ABD’de daha kapitalist ve tümüyle ticari bir medya sistemi var iken, Avrupa’da kamusal yayıncılık daha fazla gelişmiştir. Doğru cevap C'dir.