MEDYADA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR - Deneme Sınavı - 6

İnternet artık, zaman ve mekânın sıkışması, sıkıştırılması olarak da algılanabilen küreselleşmenin en güçlü destekçisi olarak görünmektedir. Yeni medyanın, geleneksel medyadan (gazete, radyo, televizyon, sinema) ayırt edici temel özellikleri etkileşimli ve multimedya biçemine sahip olmasıdır.

Manovich yeni medyanın özelliklerini şöyle sıralamaktadır: Dijital temsil (numerical representation), Modülerlik (modularity), Otomasyon (automation), Değişkenlik (variability), Kod çevrimi (transcoding).

Yeni medya ortamı farklı iletişim boyutlarının aynı anda ve koşut olarak gerçekleşmesine olanak sağlamaktadır. Örneğin, çoğuldan çoğula veya tekilden çoğula eş zamanlı iletişim sohbet hizmeti şeklinde; tekilden tekile eş zamansız iletişim e-posta iletisi şeklinde; çoğuldan çoğula eş zamansız iletişim grup iletişimi şeklinde; sunucudan (server) çoğula veya tekile ya da bir diğer sunucuya eş zamansız iletişim web yayıncılığı şeklinde gerçekleşmektedir.

Manuel Castells yeni medyanın kültürel etkisiyle dünyanın bir “ağ toplumu”na dönüştüğünü ifade etmiş ve yeni bir toplumsal dönüşümün başladığını eserlerinde dile getirmiştir. Castells’e göre enformasyonu ön plana çıkaran ağ toplumu bilişim teknolojileri tarafından harekete geçirilen, bilişim ağlarında oluşan ve tüm küreye yayılmış yeni bir toplumsal organizasyon yapısıdır.

Uluslarüstü devlet kurumları WTO, IMF, OECD ve Dünya Bankası gibi kurumlardır. Sermayenin uluslarüstü devletinin biçimlenmesiyle, ilk kez topraktan bütünüyle bağımsız bir devlet kurulmuştur. Merkez bankaları ise ulus devletlerin bünyesinde bulunan kurumlardır.

Küreselleşme 70’li yılların sonundan itibaren dünyayı adeta bütünleşik tek bir pazar haline getirmeyi amaçlayan ekonomik, siyasi, sosyolojik, iletişimsel ve ideolojik bir süreçtir.

Türk Dil Kurumu’na göre bir milletin sömürü temeline dayanarak başka bir milleti siyasi ve ekonomik egemenliği altına alıp yayılmasına emperyalizm denir.

Fordist dönemin en önemli özelliği üretimde ve tüketimde standartlaşma ve kolektif bilinçtir. 70’lere gelindiğinde ise üretimde yaşanan doygunluk, yeterli talebin olmayışıyla tüketimde sağlanamamış, kitlesel mallara talebin azalması üretim fazlalığına yol açmıştır. Verimliliğini tamamlayan Fordizm kısırlaşmış, aynı dönemde patlak veren ve tüm dünyayı etkisi altına alan petrol krizinin yarattığı ekonomik bunalımla da kapitalizmin nüfuz alanı daralmıştır. Bu gelişmelerle birlikte üretim ve tüketim anlayışında yeni bir düzenlemeye gereksinim duyulmuştur.

Kapitalizm devleti değil, ulusal devletleri alt etmiştir. Her yerde nazır; kendi kurumları, aygıtları ve ilişki şebekesi olan bir uluslar üstü devlet kurarak bunlara egemen olmuştur. Bu uluslar üstü devlet kurumları WTO, IMF, OECD ve Dünya Bankası vb. sermayenin uluslar üstü devletinin biçimlenmesiyle, ilk kez topraktan bütünüyle bağımsız bir devlet kurulmuştur.

Çoğuldan çoğula veya tekilden çoğula es zamanlı iletişim sohbet hizmeti seklinde; tekilden tekile eş zamansız iletişim e-posta iletisi seklinde; çoğuldan çoğula es zamansız iletişim grup iletişimi seklinde;sunucudan (server) çoğula veya tekile ya da bir diğer sunucuya es zamansız iletişim web yayıncılığı seklinde gerçekleşmektedir.

Çoğuldan çoğula veya tekilden çoğula es zamanlı iletişim sohbet hizmeti seklinde; tekilden tekile eş zamansız iletişim e-posta iletisi seklinde; çoğuldan çoğula es zamansız iletişim grup iletişimi seklinde; sunucudan (server) çoğula veya tekile ya da bir diğer sunucuya es zamansız iletişim web yayıncılığı seklinde gerçekleşmektedir.

Yeni medya aşırı enformasyon, reklam ve siyasi manipülasyonla adeta iletişim ortamını terörize ederek çok daha ideolojik bir alana dönüştürmüştür.

Yeni medyada editörün çıkarlarıyla ticari çıkarlar arasında var olan geleneksel ayrım azalmıştır. Bugün medya içeriğinin belirlenmesinde reklamcılara düşen büyük rol daha da büyümektedir. Medya şirketlerinin sermaye ihtiyacı onları, reklam şirketlerinin programlarda sponsorluk yapma istemine götürmüştür. Haber odaları, ulustesi şirket imparatorluklarıyla tepeden tırnağa bütünleşmiştir. Anonim şirketlerin sahiplerinin politik gündemine hizmet edilmektedir.

İnternet doğası gereği, geleneksel kitle iletişim model indeki ‘kaynak-mesaj-alıcı’ rolünü tek başına üstlenmektedir. Bu doğrultuda, sözü edilen işlevi bazen geleneksel yayıncılık şablonuyla yerine getirmekte; bazen de kaynak-mesaj-alıcı ögeleriyle; yeni iletişim modelleri konfigüre etmektedir. Bu durum, bir tür iletişim ‘dönencesi’ olarak da adlandırılmaktadır.

Yeni medya dünyasındaki objeler modüler özelliğe sahiptir. Her öge hem kendi basına, hem de diğerleri ile birlikte anlamlı bir yapı oluşturur. World Wide Web modüler bir yapıdır. İnternet çeşitli web sayfalarından oluşmaktadır. Bu web sayfalarının her biri, bağımsız elementlerden oluşmaktadır. Web sitesine bir bütün olarak ulaşıldığı gibi, içindeki elementlere  ayrı ayrı da ulaşılabilir.

Castells’e göre enformasyonu ön plana çıkaran ağ toplumu bilişim teknolojileri tarafından harekete geçirilen, bilişim ağlarında oluşan ve tüm küreye yayılmış yeni bir toplumsal organizasyon yapısıdır. Bu yapı insanlar arasında kültür aracılığıyla şekillenen bir etkileşim ortaya koyduğu gibi; üretim, tüketim ve güç ilişkilerini de etkilemiştir.

Otomasyon (automation): İçerik oluşturulurken çoğu zaman şablonlardan ve algoritmalardan faydalanılmaktadır. Dolayısıyla insan emeğinin yaratıcılığı kısmen geri plana atılmıştır.

Çokuluslaşma, şirket birleşmeleri ve büyük iletişim tekellerinin tüm dünyaya yayılarak kamu- sal yayıncılığın yerini tecimsel yayıncılığın alması tamamen küreselleşmenin sonucudur. Küreselleş- menin sonucunda geçmişte sadece devlete ait olan iletişim tekellerinin yıkılmış ve uluslararası boyutları olan büyük iletişim holdingleri tüm dünyada eş zamanlı yayılım sağlamışlardır. Doğru cevap A'dır.

Verimliliğini tamamlayan Fordizm kısırlaşmış, aynı dönemde patlak veren ve tüm dünyayı etkisi altına alan petrol krizinin yarattığı ekonomik bunalımla da kapitalizmin nüfuz alanı daralmıştır. Bu gelişmelerle birlikte üretim ve tüketim anlayışında yeni bir düzenlemeye gereksinim duyulmuş- tur. Çok ulusluluğun sağlanabilmesi, global ölçekte yer edinebilmek öncelikli amaç olarak belirlenmiş, bu doğrultuda Fordizmin katı prensipleri esnekleş- tirilmiş, kitlesel üretim ve tüketimin bağlayıcılığı aşılarak, bireysel üretim ve tüketimin geçişkenliğini öngören Post-fordist ya da küresel döneme geçilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Post-fordizmde hem üretim hem de tüketim düzeyinde "esnek" bir anlayışın ekonominin merkezine oturması görülmektedir. Doğru cevap C'dir.