MEDYADA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR - Deneme Sınavı - 4

Medyayı anlamak ve çözümlemek için başvurulan iki temel yaklaşımdan söz etmek mümkündür. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

“Devlet yönetimin yasaları” anlamına gelen ekonomi politik, ilk kez 1615 yılında Fransız iktisatçı Antoine de Montchrestien tarafından, ülkenin zenginliğini arttırmak için devlet ekonomisinin işletilmesi üzerine önerileri içeren Ekonomi Politik Broşüründe kullanılmıştır. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Eleştirel çözümleme, ilki epistemolojik (bilgikuramsal) ve ikincisi de tarihsellik olan iki merkezi özelliği ile çalışırken, gerçek dünyada var olan olgularla ilgilenir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Eleştirel ekonomi politik yaklaşım, dört temelde ana akım ekonomi biliminden farklılık göstermektedir. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Medyanın eleştirel ekonomi politiğinin inceleme alanlarını, aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
• Kitle iletişimi ile ilgili ekonomik ve siyasal biçimlenmeler
• Bu biçimlenmelerin ulus içi ve uluslararası ekonomik ve siyasal yapılarla olan bağı
• Bu biçimlerin tarihsel gelişimi
• Belli bir zaman ve yerdeki durumu
• Kitle iletişimi teknolojileriyle aracılanmış iletişimin üretimi ve üretim ilişkileri
• İlişkilerdeki karşılıklı bağlar

Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Medyanın eleştirel ekonomi politiği için özellikle dört tarihsel süreç önemlidir.

1. Medyanın gelişmesi
2. Şirket menzilinin genişlemesi
3. Metalaştırma
4. Devlet ve hükümet müdahalesinin değişen rolü

Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Küreselleşme adı verilen yeni dünya düzeninde her türlü ürün, düşünce ve
kültürün, ülkeler arasındaki dolaşımının serbestliği, uluslararası bütünleşme süreçlerinin de lokomotifi olmuştur. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Medya “küreselleşme” sürecine iki kanaldan dahil olmaktadır. İlk kanal, iletişim ve bilginin dijital uydu ve iletişim teknolojilerinde meydana getirdiği gelişmelerin kapitalist ekonomilerde çok geniş ve önemli bir rol oynamaya başlamasıdır. İkincisi ise ticari medya, reklam ve telekomünikasyon pazarının da hızla küreselleşmesiyle ilgilidir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Eleştirel ekonomi politik yaklaşım temelinde medya sektöründe iki ayrı sahiplik ve kontrol düzeyinden söz edilir: Operasyonel kontrol ve tahsisata dair kontrol. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Medyada Eleştirel Ekonomi Politikçi Yönelimler Medyanın eleştirel ekonomi politiğine yine ‘eleştirel’ bakış açısıyla farklı katkılarda bulunan iki gruptan söz etmek mümkündür: Araçsalcılar ve yapısalcılar. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Dünyadaki en saf kapitalist sistem olan Amerikan sistemi, baştan itibaren ticari amaçlı bir kitle iletişim düzeni olarak kurulmuş, kamusal
yayıncılık Avrupa’daki gibi bir gelişme göstermemiştir. Dolayısıyla cevap  şıkkıdır.

ABD, medya yapısını öncelikle kendi yurttaşlarını yönetmek ve yönlendirmek için kullanmaktadır. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Herbert Schiller (1991; 1993) iletişimin olanaklarının Amerikan emperyalizminin yayılması için kullanıldığı ve Amerika’nın toplumsal ve ekonomik sisteminin kültür emperyalizmi şeklinde dünyanın diğer ülkelerine dayatıldığını savunmuştur. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Schiller’e göre internet gibi teknolojik gelişmelerin altında yatan temel yapılar ekonomik güçlerdir. Dolaysıyla cevap D şıkkıdır.

Schiller’e göre (1993: s. 9) Amerikan sistemi zihin yönlendirme temeline dayalıdır. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Schiller'a göre yönlendirilmiş zihinler için beş temel mit oluşturulmaktadır. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Dallas Smythe, Avrupalı ekonomi politik görüşün kültürün ve ideolojinin önemini kabul etme eğilimine tepki göstererek maddi temelin belirleyici gerçeklerini göremediklerini ileri sürmüştür. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Smythe, ortaya koyduğu ve tarihsel materyalist olarak değerlendirdiği yaklaşımın ana hatlarını anlatırken; medya izleyicilerinin 3 temel hizmeti gördüğünü belirtmiştir. Birincisi tüketici mal ve hizmetlerini kendilerine pazarlarlar. İkincisi çeşitli siyasal adaylara oy vermeyi öğrenirler. Üçüncüsü içinde bulundukları siyasi ve ekonomik sistemin doğruluğuna inanmayı ve onaylamayı öğrenirler. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Ekonomi-politik araçsalcı yaklaşımının en bilinen temsilcileri Herman ve Chomsky’dir. 1988 yılında ortaya attıkları Kitle İletişimin Propaganda Modeli ile Amerikan medyasını incelemişlerdir. Modele göre, medya, devlet ve özel sektörün çıkarlarına, mevcut iktidara hizmet eder. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Propaganda modeline göre medyanın beş temel haber eleme süzgeci bulunmaktadır. Bunlar;
• Egemen medya şirketlerinin büyüklüğü, yoğunlaşmış mülkiyeti, kâr amaçlı oluşu ve sahiplerinin serveti,
• Reklamın medyanın en önemli gelir kaynağı oluşu,
• Medyanın kaynak olarak hükümet ve iş çevreleri ile bunların desteklediği uzmanların görüşlerini kullanması,
• Medyayı hizaya sokmak amacıyla kitle iletişim araçlarına yönelik sürekli tepki üretimi,
• Ulusal bir din ve denetleme mekanizması olarak anti-komünizmdir. 

Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.