MEDYADA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR - Deneme Sınavı - 25

Eleştirel çözümleme, ilki epistemolojik (bilgikuramsal) ve ikincisi de tarihsellik olan iki merkezi özelliği ile çalışırken, gerçek dünyada var olan olgularla ilgilenir.

Eleştirel kuram, insanların maddi çevreleriyle etkileşimine odaklanır ve maddi
kaynaklar üzerindeki eşit olmayan yapıyla da yakından ilgilenir.

Marks, toplumsal değişim ve ilerlemeyi sosyo-ekonomik faktörleri temel alarak tarihsel materyalist bakış açısıyla çözümler.

Materyalist tarih anlayışına göre insanlar, yaşamlarını üretmek zorundadır ve bunu fiilen, belirli bir tarzda yaparlar.

Eleştirel ekonomi politik yaklaşım, yöntem olarak “tarihsel materyalizm”i temel alır.

Eleştirel ekonomi politik, medya çalışmaları ve analizlerinde temel bir yaklaşım olarak ele alınır.

"Kültür endüstrisi” Theodor W. Adorno tarafından kavramsallaştırılmış ve eleştirel yaklaşımlardan Frankfurt Okulu tarafından, önemli bir tartışma konusu
olarak değerlendirilmiştir.

Yoğunlaşma, bir medya şirketinin, medyanın benzer alanlarında faaliyet gösteren
diğer bir şirketi satın alması ve denetimin medya sektöründe tekellerde toplanmasıdır.

Meta, bir fiyat karşılığı mübadele edilmek için üretilen maldır.

Sahiplik Yapısı, Medyanın, mülkiyet biçimindeki değişimini ifade eder.

ABD’de gelişen eleştirel ekonomi politik yaklaşım, genellikle araçsalcı ekonomi politik olarak anılır. Önde gelenleri arasında Dallas Smyte, Herbert Schiller, Edward S. Herman ve Noam Chomsky gibi Marksist kuramcıların bulunduğu bu yaklaşımın temeli Ortodoks Marksizm’dir. Araçsalcı (instrumentalist) nitelemesi, bu ekonomi politik yaklaşımın medyayı kapitalist sınıfın aracı olarak ele alması ve araştırmalarını bu yönde yapması nedeniyle kullanılmaktadır. Golding ve Murdock ise Avrupa’daki ekonomi politik yaklaşım mensuplarıdır ve araçlar yerine sistemin bütününe ve bütünün medyayı da içerecek şekilde nasıl işlediğine odaklanmışlardır. 

Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

İletişimin olanaklarının Amerikan emperyalizminin yayılması için kullanıldığı ve Amerika’nın toplumsal ve ekonomik sisteminin kültür emperyalizmi şeklinde dünyanın diğer ülkelerine dayatıldığını savunan araçsalcı ekonomi politik yaklaşımın önde gelen temsilcisi Herbert Schiller'dir. 

Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Herbert Schiller 1969’da yazdığı Kitle İletişim ve Amerikan İmparatorluğu adlı kitabında Amerika’nın, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra iletişim ve enformasyon politikasını, kendi toplumsal ve ideolojik değerlerini dünyanın diğer ülkelerine yaymak üzerine kurduğunu belirtmektedir.

Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Herbert Schiller’e göre Amerikan sistemi zihin yönlendirme temeline dayalıdır. Zihin Yönlendirme adlı kitabında, temel amacın, insanları kendi çıkarlarına ters düşen yönde oy kullanmaya ikna etmek olduğunu belirtir.Yönlendirme süreci çok yetenekli, zeki, seçilmiş bir topluluk tarafından yürütülür. Yönlendirmenin en önemli yöntemlerinden biri haber akışını denetim altında tutmaktır. Bu amaçla haber üreten kuruluşların sahipliği, sistemi sürdürmek isteyen ekonomik ve politik güç sahipleri tarafından üstlenilir ya da kontrol edilir. 

Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Herbert Schiller’e göre Amerikan sistemi zihin yönlendirme temeline dayalıdır ve yönlendirilmiş zihinler için beş temel mit oluşturulmaktadır:

Birincisi bireyselcilik ve kişisel tercih mitidir. Bireysel tercih miti, özgürlüğün temeli olarak sunulur.

İkinci olarak yansızlık mitleştirilmiştir. İnsanlar yaşadıkları toplumda işleyişin yansız olduğuna inandırılır.

Üçüncü olarak insan doğasının değişmeyeceği savı mitleştirilir. Buna göre insan davranışının saldırgan yanları değişmez.

Dördüncü mit, Amerika’da toplumsal çatışmanın bulunmadığı yönündedir. Tam aksine dikkatler komünist ülkelerdeki yapının sorunları üzerine yönlendirilir ve oralardaki toplumsal çatışmalar öne çıkarılır.

Son olarak medyada çoğulculuğun egemen olduğu miti üretilir. Buna göre insanlar, kültür ve enformasyon çeşitliliği içinde kişisel tercihlerini yapabilmekte, özgürce seçim mümkün olabilmektedir.

Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Dallas Symthe, Avrupalı ekonomi politik görüşün kültürün ve ideolojinin önemini kabul etme eğilimine tepki göstererek maddi temelin belirleyici gerçeklerini göremediklerini ileri sürer ve bu anlamda Avrupa’daki Marksistleri körlükle suçlar. 

Dolayısıyla doğru cevap E şıkkıdır.

Dallas Smyte’a göre kapitalist sistemde zaman iş ve boş zaman olarak bölünmüştür. İş zamanında metaların üretimi yapılır, boş zaman ise reklamcılara satılır. İzleyiciler medya tarafından, yaş, gelir, cinsiyet, etnik ve sınıfsal köken gibi ölçütlere göre reklamcılara satılmaktadır.

Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Medyanın, devlet ve özel sektörün çıkarlarına hizmet etmesini anlatan Propaganda Modeli Edward S. Herman ve Noam Chomsky tarafından ortaya atılmıştır. 

Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Herman ve Chomsky’nin propaganda modeline göre Amerikan medyasının beş haber süzgeci vardır. Bunlar, medyanın endüstri olarak büyüklüğü, reklam verenlerin etkisi, haber kaynakları, medyaya yönelik sürekli tepki üretimi ve anti-komünizmdir.

IV. maddede verilen ifade ise Herman ve Chomsky’nin propaganda modeli ile ilgili değildir. Schiller’e göre Amerikan sistemi zihin yönlendirme temeline dayalıdır. Yönlendirilmiş zihinler için beş temel mit oluşturulmaktadır. Yansızlık mitine göre de, insanlar yaşadıkları toplumda işleyişin yansız olduğuna inandırılır. 

Dolayısıyla doğru cevap E  şıkkıdır.

Herman ve Chomsky’nin propaganda modeline göre, gücü elinde bulunduranlar, haber söylemini belirler. Bu, Herman ve Chomsky’ye göre yeni bir saptama değildir. Walter Lippman rıza imalatı görüşü ile, propagandanın medya yoluyla, güçlüler lehine halkı ikna etmek için kullanılan bir yöntem olduğunu 1920’lerde ortaya koymuştur.

Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.