MEDYADA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR - Deneme Sınavı - 22

Propaganda Modelindeki beşinci ve son haber süzgeci anti-komünizmdir.  Tüm kötülüklerin sebebi olarak sunulur. Anti-komünist denetim mekanizması, sistem aracılığıyla kitle iletişim araçları üzerinde esaslı bir etki sağlar. İşçi sınıfının ve sol-sosyal demokrat çevrelerin zayıflatılmasında da antikomünizm bir yöntem olarak kullanılmıştır.

Herman ve Chomsky’nin propaganda modeli Amerikan medyasını ele almaktadır.

Batı toplumları 70’li yıllara gelinceye değin ‘fordist’ bir görünüm sergilemiştir. Doğru cevap C' dir.

Doğru cevap E' dir.

Eleştirel ekonomi politik, ekonominin kültür endüstrisi ve anlam inşası boyutuna yoğunlaşır. Doğru cevap A'dır.

Neo-Marksistlerin en fazla eleştiri aldıkları konu ideolojik üretim süreci içinde ekonomik ve siyasi yapıların ayrıntılı çözümlerini yapmadan sadece eleştiri yapmaları olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Ekonomi politik yaklaşımcıların ideolojiye bakışları Foucault tarafından eleştirilir. Foucault, en başta iktidar ilişkilerinin bir aracı olarak ideolojiye abartılı bir önem verdiği için Marksizmi eleştirir. Doğru cevap C'dir.

Avrupalı ekonomi politikçi teorisyenler med- yanın ürettiği anlamları “meta”ları, tıpkı diğer üretim süreçlerinden geçen “meta”lar gibi görmeleri Hall tarafından eleştirilmiştir. Doğru cevap D'dir.

İletişim alanında yapılacak çalışmaların birer endüstri biçiminde örgütlenen medya ve kültür endüstrileri ile başlaması gerektiğini Golding ve Murdock savunmuştur. Doğru cevap A'dır.

Murdock’a göre iletişim ve modernlik arasında çok sıkı bir bağlantı vardır ve bu bağlantıların eleştirel ve tarihsel bir perspektif ile sorgulanması gerekmektedir. Günümüz dünyasında iletişimin oynadığı rol, toplumsal ve ekonomik oluşumların, kültürel biçimler ve söylemsel oluşumlarla ile bağlantısı koparılmadan analiz edilmelidir. Gönderilen mesajlar iletişim sürecinin bir unsurudur. Doğru cevap E'dir.

Sosyal bilimlerde egemen olan ampirik yaklaşımla eleştirel anlayışı birleştirmişler ve ekonomi politiğe kendi yaklaşımlarını “eleştirel ekonomi politik” yaklaşım olarak tanımlamışlardır. Doğru cevap B'dir.

Garnham, medya araştırmalarının, medyanın emtia üretimi ve değişimi yoluyla artı değerin ortaya çıkarılmasına ve reklamlar aracılığıyla diğer sektörlerdeki emtia üretim ve tüketimine hizmet eden ekonomik boyutunun gözden kaçırmaması gerektiğine dikkat çeker. Doğru cevap C'dir.

Mattelart'ın eleştirel medya kuramlarına temel katkısı küresel enformasyon düzeninin ve enformasyon toplumunun ortaya çıkardığı karmaşık ilişkiler yumağının çözülmesi için verdiği çabalardır. Doğru cevap D'dir.

Hall, kültürel çalışmalar alanında çalışan bir kuramcıdır. Bakış açısı ekonomi politik değildir. Doğru cevap E'dir.

Avrupa’daki ekonomi politik yaklaşım mensupları ise araçlar yerine sistemin bütününe ve bütünün medyayı da içerecek şekilde nasıl işlediğine odaklanmışlardır. Bu nedenle Amerikan araçsalcı ekonomi politikçiler ile Avrupalı ekonomi politikçiler arasında bazı yaklaşım farkları bulunmaktadır. Örneğin araçsalcı yaklaşımın önde gelen isimlerinden Herman ve Chomsky’nin propaganda modelini değerlendiren Avrupalı ekonomi politikçiler Golding ve Murdock (1997: s. 55), modelde yer alan bazı noktaların doğruluğunu kabul ederler. Güçlülerin medyayı kontrol edebilme yetisi, ekonomik ve politik seçkinlerin haberleri belirleyebilmesi, reklamverenlerin kapitalizme hizmet edecek nitelikteki yayınları desteklemesi, medyaya sahip olanların içeriğe müdahale edebilmesi gibi görüşleri haklı bulan Golding ve Murdock, buna karşılık Herman ve Chomsky’nin bu müdahalelere odaklanarak sistemdeki çelişkileri gözden kaçırdığını öne sürer.

Birincil amacı kâr elde etmek olan ticari televizyonlar, ABD’de izleyicinin beğendiği pek çok format geliştirmiş ve kitleleri etkilemenin yollarını keşfetmişlerdir. Araçsalcı ekonomi politik yaklaşımcılar bu yapıya 1970’li yıllarda itiraz ederken, Amerikan tarzı medya yapısının yakın bir gelecekte
Avrupa ve dünyanın diğer ülkelerine de sıçrayacağı uyarısında bulunmuşlardır. Nitekim 1980 sonrasındaki deregülasyon sürecinde, Avrupa medyasında kamu yayıncılığının etkisi azalmış, özelleştirmeler, uluslararası küresel sermayenin girişiyle satın almalar ve birleşmeler yaşanmıştır. Türkiye’de de 90’lı yıllardan sonra televizyon ve ardından yazılı basın alanında benzer gelişmeler yaşanmış, medya sistemi Amerikan tarzına dönüşmüştür.

Medyaya eleştirel ekonomi politik yaklaşımın ABD ve Avrupa kaynaklı iki odağı bulunmaktadır. Genellikle araçsalcı olarak anılan ABD’deki ekonomi politikçilerin önde gelen isimlerini Schiller, Smythe, Herman ve Chomsky oluştururken, medyaya yapısalcı ve bütüncül yaklaşım geliştiren Avrupa’daki öncü isimler ise Golding ve Murdock, Garnham ve Mattelart’tır.

Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Medyaya eleştirel ekonomi politik yaklaşımın ABD ve Avrupa kaynaklı iki odağı bulunmaktadır. Genellikle araçsalcı olarak anılan ABD’deki ekonomi politikçilerin önde gelen isimlerini Schiller, Smythe, Herman ve Chomsky oluştururken, medyaya yapısalcı ve bütüncül yaklaşım geliştiren Avrupa’daki öncü isimler ise Golding ve Murdock, Garnham ve Mattelart’tır.

Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Mattelart ise küresel iletişim düzenini eleştirel bir yöntemle ele alarak, emperyalizme ve özellikle Amerikan emperyalizmine karşı devrimci bir mücadele tarzının benimsenmesi gerektiğini savunur. Mattelart’a göre uluslararası şirketlerin birleşmesiyle oluşan bilgi tekelleri ve küresel enformasyon düzeni büsbütün karşı konulamaz bir güç değildir. Kültürel ve ideolojik emperyalizme karşı bir direniş yolu olarak, sivil toplum kuruluşlarının yöntem ve desteğine sahip bir kamu yayıncılığı canlandırılmalıdır.

Dolayısıyla doğru cevap C şıkkıdır.

Schiller’e göre internet gibi teknolojik gelişmelerin altında yatan temel yapılar ekonomik güçlerdir. Bu güçler kitle kültürünün yüzeyselliğini belirler, ekonomik sistemin diğer toplumsal alanlar üzerindeki egemenliğini ve eleştiri yerine konformizmi, düşünce yerine tekniği temel alan bir kültürü destekler.