MEDYADA ELEŞTİREL YAKLAŞIMLAR - Deneme Sınavı - 16

Nesnel dünyaya ve bu dünyada yer alan olgulara ilişkin yansız gözlem ve sistemli deneye dayalı nedensel ilişkileri araştıran zihinsel etkinliklerin ortak adına “bilim” diyebiliriz.

Fransız yazar, filozof Jean Paul Sartre’a göreaydın, kendisini ilgilendirmeyen şeylere burnunu sokan, küresel insan ve toplum kavramı adına kabullenilmiş gerçeklerin ve bundan kaynaklanan davranışların tümünü sorgulama iddiasında olan kişidir. Başka bir deyişle aydın, üzerine vazife olmayan şeylere karışan birisidir. Bu tanımda aydın kimliğini belirleyen en önemli şey, aydının özerk (bağımsız) duruşu ve ele aldığı konuyu eleştirel düşünceden kaynaklanan bir bakışla sorgulaması ve değerlendirmesidir. Emre Kongar’a göre, aydının bağımsızlığı sadece mevcut toplumsal, ekonomik veya siyasal iktidardan değil, aynı zamanda toplumun egemen ideolojisinden de bağımsızlık biçi- minde algılanmalıdır. Böylece aydın, içinde yaşadığı toplumu, bağımsız bir görüş açısıyla sorgulayan kişi olarak tanımlanabilir. Bu tanımdan yola çıkarak, aydın kimliğini belirleyen niteliklerden birisi onun “muhalif” duruşu ise öbürü de ayırt etmeyi “bilerek” değerlendirme yapabilmesidir. Başka bir deyişle, eleştirisinin temelinde akıldan-akılcılıktan kaynaklanan bir ayırt etme (iyiyi kötüden, doğruyu eğriden, güzeli çirkinden, olumluyu olumsuzdan vb.) yetisi ve bu yetiyi “bilgi” ile besleme, yoğurmaçabası vardır. Ahmet Cemal’e göre “ayırt edebilen”demek olan aydın, bu ayırt etme eylemini yalnız- ca ve yalnızca bilgi temelinde gerçekleştirmek, bu bağlamda - sürekli bilgiyle beslenen - kendi aklının dışında bir süzgece öncelik tanımamak zorundadır. Aydın kimliğinin ayrılmaz bir parçası olan muhalif duruş ise kendi yararı-çıkarı için değil, hiçbir karşılık gözetmeden tüm bir toplumun, tüm bir insanlığın yararı-çıkarı için çalışmak, düşünce üretmek ve kanaatini yine kimseden korkmadan, çekinmeden topluma, halka duyurabilmek demektir.

Kültürel çalışmalar ekonomik altyapının üst yapıyı belirlediği ortadoks Marksizm'e mesafeli yaklaşır. Popüler kültür ürünlerinin hegemonyanın kurulduğu bir mücadele olanı olduğunu için olumlamaktadır. Düşünürler izleyicinin aktif olarak kültürel ürünlerin tüketimine katıldığını ileri sürerek metinlerin farklı okumalara açık olduğunu belirtir. Bu sebeple doğru cevap D seçeneğidir.

Stuart Hall’un sınıfsal, ideolojik ve ırksal kökeni; toplumsal olaylara karşı onu daha duyarlı hale getirmiş sosyalist hareketin içinde yer alarak Merkez’in orta vadede giderek politikleşmesinde de etkin bir aktör olarak rol oynamasına neden olmuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Stuart Hall’a göre muhalif okumayı ancak hâkim söylemin ve ideolojinin farkında olan insanlar yapabilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kültürel Çalışmalar Ekolünün üyeleri, kitlelerin “atomlaşmış” bireylerden oluşan, edilgin bir topluluk olduğunu varsayan kitle toplumu kuramının doğruluğunu sorgulamış ve bunu mutlak gerçek olarak kabul etmeyerek, sistem içinde tüketicilerin direnme olanaklarına işaret etmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Hegemonya kavramı, kültürel çalışmalar kapsamında üzerine en çok vurgu yapılan kavramdır. Gramsci’nin geliştirdiği hegemonya, medya ve kültürel çalışmalarda hâkim sınıfın kitleler üzerinde nasıl fark ettirmeden kültürel, sosyal ve ekonomik bir tahakküm kurduğunu ortaya çıkaran merkezi bir kavramdır. Doğru cevap D seçeneğidir.