MEDYADA ÇALIŞMA HAYATI

Geray (1978) sendika kavramını; çalışanların veya işverenlerin mesleki alandaki hak ve çıkarlarının korunması amacıyla karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma çerçevesinde kurdukları iş örgütlenmeleri olarak tanımlamaktadır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Bugün sendikaların toplumsal yapıda kaplamış oldukları alan ve üretmiş oldukları önem açısından bakıldığında sendikalar; üye sayılarının çokluğu ve büyük rakamlara ulaşan malvarlıklarıyla, toplu iş sözleşmesi ve grev-lokavt haklarıyla, toplum hayatının iktisadi, sosyal ve siyasal düzenini yakından etkileyen kuruluşlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

İlk sendikaların önemli bir bölümü, belirli bir meslekten işçiyi bünyesinde barındıran “meslek sendikaları”dır. Bu sendikalar çoğunlukla vasıflı işçileri örgütleyen yapılar olarak faaliyet göstermiştir. Bu nedenle 18. yüzyılda sendikacılık işçilerle özdeş bir kavram olarak görülmüş ve bu süreçte verilen mücadele emeğin mücadelesi olarak algılanmıştır. Dolayısıyla bu yıllarda birçok ülkede en yaygın görülen sendika türü, işçi sınıfının en nitelikli veya vasıflı kesimlerinin biraraya geldiği meslek sendikaları olmuştur. Doğru yanıt C şıkkıdır.

İlk memur örgütlenmesi 1890 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ndeki posta işletmesinde kurulmuş, 1917 yılında da Amerikan kongresi tarafından kabul edilmiştir. Amerika’da kurulan memur sendikaları, çalışma koşullarının düzenlenmesi, kendi çıkarları ile ilgili yasaların çıkartılması, daha iyi hizmet koşulları sağlanması, yeterlilik sisteminin korunması ve kredi kolaylıkları sağlanması gibi konularla ilgilenmeyi amaçlamıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO); 1919’da Versailles Barış Anlaşması uyarınca kurulmuş ve1946 yılında Birleşmiş Milletlerin uzmanlık kuruluşu olmuştur. Sosyal adalet ilkeleri, evrensel insan ve çalışma haklarının korunması temelinde kurulmuştur. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Türkiye Uluslararası Çalışma Örgütüne (ILO) 1932 yılında üye olmuştur. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Demokratik sistemlerin işlerliğini sağlama için yasama, yürütme ve yargı dışında dördüncü güç olarak medya kabul edilmektedir.

Münih Şartı dünya genelinde birçok basın örgütlenmesi tarafından benimsenmiş ve hatta Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ) tarafından ulusal ve uluslararası basın meslek örgütlenmelerine tavsiye edilmiştir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Türk basın çalışanları için sendikal örgütlenmenin başlangıcı olarak kabul edilen oluşum Matbuat-ı Osmaniye Cemiyetidir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

1961 tarihinde çıkarılan 212 sayılı kanunla Basın İş Kanunu ile basın çalışanlarına bazı haklar tanınmasına dönemin patronları tepki göstermiş, Akşam, Cumhuriyet, Dünya, Hürriyet, Milliyet, Tercüman, Vatan, Yeni İstanbul ve Yeni Sabah gazetelerinin sahipleri üç gün gazete çıkarmamışlardır. Bu gazetelerde çalışan gazeteciler ise Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın desteğiyle bu üç gün boyunca Basın adlı bir gazete yayınlamışlardır. Bugün bu yasanın değiştirildiği 10 Ocak tarihi de Çalışan Gazeteciler Günü olarak kutlanmaktadır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 51. maddesinde de işçi ve işveren örgütlenmeleri ile ilgili olarak düzenlemelere yer vermiştir. Söz konusu düzenleme; çalışan ve işverenlerin, üyelerin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahip olduklarını belirtmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İlk memur örgütlenmesi 1890 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ndeki posta işletmesinde kurulmuş, 1917 yılında da Amerikan kongresi tarafından kabul edilmiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İngiltere’de memurların ilk örgütlenmesi 1908 yılında başlamış, 1916 yılında Whitley Meclisleri
olarak adlandırılan kurullar kurulmuştur. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra hizmet koşullarının saptanması konusunda zorunlu olarak bu kurulların hakemliğine başvurulmuştur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Fransa’da ise memur sendikalarının kurulması II. Dünya Savaşı sonrasına kalmış, memurlara sendika hakkı 1946 yılından itibaren tanınmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO); 1919’da Versailles Barış Anlaşması uyarınca kurulmuş ve 1946 yılında Birleşmiş Milletlerin uzmanlık kuruluşu olmuştur. Sosyal adalet ilkeleri, evrensel insan ve çalışma haklarının korunması temelinde kurulmuştur. ILO uluslararası çalışma standartlarını sözleşmeler ve tavsiyeler yoluyla ifade
etmektedir. Bu sözleşme ve tavsiyeler temel çalışma hakları, örgütlenme hakkı, toplu pazarlık, zoraki emeğin ortadan kaldırılması, fırsat eşitliği ve çalışma hayatı ile ilişkili diğer konularda asgari standartlar koymaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

1932 yılında Türkiye’nin Uluslararası Çalışma Örgütüne (ILO) üye olması, Türkiye’nin birçok uluslararası anlaşmaya imza atarak ülkeyi konuyla ilgili iç mevzuatını da imzalamış olduğu anlaşmalara uyumlu hâle getirmeye mecbur bırakmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Uluslararası Çalışma Örgütü Anayasası günlük ve haftalık maksimum çalışma saatlerinin düzenlenmesi, işçilerin
işe alınması, işsizliğe karşı mücadele, yeterli yaşam koşullarını sağlayacak bir ücretin güvence altına alınması ve sendika özgürlüğü ilkesi gibi iş hayatını düzenleyen sendikal örgütlenme ve haklarla ilgili temel şartların onaylanmasına yer verdiği için, Türkiye üyeliği kabul etmekle bu ilkeyi de kabul etmiş sayılmaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Basın çalışanlarının mesleki haklarını geliştirmek, sendikal haklarını korumak ve çalışma koşullarını iyileştirmek için uluslararası düzeyde atılan ilk adım 1926 yılında merkezi Brüksel olarak kurulan ve dünyadaki basın sendikalarının bir araya gelerek oluşturduğu Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ) olmuştur. IFJ I. ve II. Dünya Savaşları nedeniyle işlevini tam olarak yerine getirememiştir. Ancak 1951 yılında Fransız Gazeteciler
Sendikası’nın girişimi ile yeniden faaliyetlerine başlayabilmiş ve gazetecilerin karşılaştığı zorluklara karşı uluslararası dayanışmayı sağlamayı amaçlayan bir politika benimsemiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

20 Haziran 1952’de çıkarılan 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun ile 1936 yılında çıkarılan 3008 sayılı iş yasası kapsamına girmeyen fikir işçilerinin hakların düzenlenmesi yapılmış ve basın çalışanları iş hayatlarında önemli haklar elde etmişlerdir. Yasayla birlikte gazeteciler sendika kurabilme hakkını elde etmiş, sosyal sigortalardan yararlanmaya başlamış ve basın çalışanlarını mesleki anlamda güvence altına alan işverenle sözleşme yapabilme hakkını da elde etmişlerdir. Bugün bu yasanın değiştirildiği 10 Ocak tarihi de Çalışan Gazeteciler Günü olarak kutlanmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Basın çalışanlarının toplu sözleşme hakkı için yoğun olarak çaba harcayan TGS; en son
toplu sözleşme düzenlemesini 2006-2008 dönemi için Anadolu Ajansı ile yapabilmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.