MEDYADA ÇALIŞMA HAYATI

İlk sendikaların önemli bir bölümü, belirli bir meslekten işçiyi bünyesinde barındıran “meslek sendikaları”dır. Bu sendikalar çoğunlukla vasıflı işçileri örgütleyen yapılar olarak faaliyet göstermiştir. Bu nedenle 18. yüzyılda sendikacılık işçilerle özdeş bir kavram olarak görülmüş ve bu süreçte verilen mücadele emeğin mücadelesi olarak algılanmıştır.
Dolayısıyla bu yıllarda birçok ülkede en yaygın görülen sendika türü, işçi sınıfının en nitelikli veya vasıflı kesimlerinin biraraya geldiği meslek sendikaları olmuştur.

19. yüzyılda da devam eden bu durum nedeniyle; işçi sendikaları üyelerinin haklarını elde etmek için mücadele verirken, kamu görevlileri, nispeten daha iyi çalışma koşulları ve ücrete sahip olduklarından kendilerini bu mücadelenin dışında tutmuşlardır.

Demokratik hakların gelişim sürecine paralel olarak, bugünkü anlamda kabul edilmiş olan sendikal hakların oluşum ve gelişim süreçlerinde 1917 yılında Rusya’da yaşanan sosyalist devrimin ve sonrasında 1919 yılında kurulan Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) büyük etkisi olduğu kabul edilmektedir (Güneş, 2013).

Bu olaylar sayesinde siyasal karar alma mekanizmalarınca önemli bir güç olarak kabul edilmeye başlanan kitlenin ve bu kitleyi oluşturan çoğunluğu çalışan olan bireylerin çalışma hayatına yönelik talepleri ve beklentileri yüksek sesle ifade edilmeye başlanmıştır. Bu gelişmeler gelişen demokrasilerde sendikaların sivil toplumda kabul görmesini ve beraberinde sendikal hakların hem sivil hem de siyasal süreçlerde önem kazanmasını hızlandırmıştır.

Türkiye’deki sendikalaşma süreci Batı ülkelerine göre biraz daha farklı bir işleyiş sürecine sahiptir. Osmanlı İmparatorluğu döneminden cumhuriyetin ilk yıllarına kadar sendikal haklara yönelik toplumsal bir talebin olmadığı görülmektedir. Bu süreçte ülkemizdeki Örgütlenme hakkını; sivil toplum örgütleri gibi örgütlenmelerin ve sendikal hakların oluşmasını modern dünya ülkelerinin etkisi ve baskıyla devletin kendisi topluma önermek zorunda kalmıştır.

17 Şubat 1923’te Cumhuriyet hükümetinin ekonomik kalkınma programını saptamak amacıyla, Atatürk tarafından düzenlenen İzmir İktisat Kongresi sendikal örgütlenme açısından önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü bu tarihte işçiler kısmen de ayrı olsa örgütlenmenin verdiği etkiyle hükümet tarafından bir varlık olarak kabul edilip, kongreye çağrılmışlardır.

Basın çalışanlarının mesleki haklarını geliştirmek, sendikal haklarını korumak ve çalışma koşullarını iyileştirmek için uluslararası düzeyde atılan ilk adım 1926 yılında merkezi Brüksel olarak kurulan ve dünyadaki basın sendikalarının bir araya gelerek oluşturduğu Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ) olmuştur. IFJ I. ve II. Dünya Savaşları nedeniyle işlevini tam olarak yerine getirememiştir.

Deregülasyon; belirli bir iş alanında ya da kesimde devlet kısıtlamalarının azaltılması ya da tamamen kaldırılması durumudur. Basın sektöründe
deregülasyonun mantığı ise kamu yayıncılığı ve devletin basın alanından çekilmesi, sadece hukuki düzenlemeleri yapması, bu durumun basın sektöründeki verimliliği de artıracağı,hizmet veya ürünün kalitesini artırırken
fiyatı da düşüreceği iddiasına dayanmaktadır.

İngiliz basınında sendikal haklarla ilgili yaşanan bu gelişmeler, araya giren II. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş gibi olumsuzluklar nedeniyle inişli çıkışlı bir seyir izlemiş, basın çalışanlarının sendikal hakları İngiltere genelinde olumlu bir seyir izleyememiştir. Basın çalışanları için bu kötüye gidişin zirve yaptığı tarih 1980’ler olmuştur.

İngiltere’de 1980’li yıllarda muhafazakar Başbakan Margaret Thatcher hükümetin başlatmış olduğu yasal düzenlemeler ve medya patronlarını bu konuda teşvik edici politikaları, İngiliz basın çalışanları için hızlı bir sendikasızlaştırma döneminin başlamasına neden olmuştur.

Fransa’da basın çalışanlarının sendikal hakları ve meslek hayatları ile ilgili durum ise 1881 yılında çıkarılan ve bugün birçok maddesiyle yürürlükte olan dünyanın en özgürlükçü basın yasası olarak da tanımlanan yasa ile düzenlenmiştir. Yasanın sunmuş olduğu olanaklar kapsamında birçok yerel sendika kurulmuş ve basın çalışanları mesleki güvence ve ileri düzeyde sendikal haklara kavuşmuştur. Bu durum 1918 yılında kurulan Ulusal Gazeteciler Sendikası ile daha da teşkilatlı bir yapıya kavuşarak basın çalışanlarının çalışma koşulları, sendikal hakları ve basının sendikal yapısı iyi bir koruma altına alınmıştır.

Hatta dünya genelinde Büyük Buhran ya da 1929 ekonomik krizi olarak bilinen krizin Fransız basınını yoğun olarak etkilemesinde basın çalışanlarının üye oldukları sendikaların çalışanların haklarını çok sıkı bir şekilde korumuş olması da rol oynamıştır.

Osmanlı döneminde çıkarılan ilk gazetelerin çoğunun fikir grupları ya da belirli düşünce toplulukları tarafından çıkarılmış olması ve genellikle sektörde çalışan kişilerin bu işi bir meslek olarak yapmamaları, basın çalışanları için sendikal örgütlenmelerin oluşmasını ötelemiştir. Bu nedenle Türkiye özelinde basın çalışanlarının örgütlenme tarihi II. Meşrutiyet’ten başlayıp bugüne kadar uzanan bir dönemi kapsamaktadır.

27 Mayıs 1960’ta yapılan askeri darbe basın çalışma hayatı için yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Basın çalışanlarının ve gazetecilerin çalışma ilişkileri 1963’te çıkarılan 275 sayılı toplu sözleşme, lokavt ve grev kanunu ile yeniden düzenlenmiştir.

O tarihte Türkiye Gazeteciler Sendikası adını almış olan İstanbul Gazeteciler Sendikası, gazetecilik iş kolunda ilk toplu sözleşmeyi 1 Şubat 1964’te Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinde imzalamıştır. Gerek farklı illerde kurulu sendikalar ölçeğinde, gerekse Türkiye Gazeteciler Sendikası bünyesinde sadece 212 sayılı yasaya bağlı olarak çalışan gazeteciler ya da fikir işçileri bulunduğu için, bu durum basın iş kolundaki diğer çalışanları kapsamamıştır. Fakat
1961 Anayasası’ndan sonra yürürlüğe giren 274 sayılı sendikalar yasası sendikal faaliyetler açısından bir sorun çıkarmamıştır

7 Şubat 1972’de İş Kolları Yönetmeliği’nde yeni bir düzenleme yapılarak Basın İşkolu ve Gazetecilik İşkolu’nun birleştirilmesiyle basın çalışanlarının tamamının bir sendika çatısı altında toplanmasına izin verilmiştir. Bu gelişme basın çalışanları için daha güçlü ve etkili sendikal yapılanmaların oluşmasına imkan tanımıştır. Basın çalışanları için bu koşullar 1980 askeri darbesine kadar
devam etmiş, sonrasında ise 12 Eylül 1980 darbesi basın çalışanları için sendikal hakların ve toplu sözleşme hakkının 1961 öncesindeki eski koşullara dönmesine neden olmuştur.

Dünya üzerinde basın çalışma hayatında rol alan yüz binlerce insanın iş ilişkileri;
sendika, meslek örgütlenmeleri ve yasal mekanizmalar gibi yerel, ulusal ve uluslararası birçok örgütlenme tarafından düzenlenmektedir.

Sendikacılığın ortaya çıktığı ilk ülke İngiltere 'dir.

Sanayi devriminin ortaya çıktığı ilk ülke olan İngiltere'dir.

Sendikalar, sanayi devrimi sonrasında endüstrileşmenin ortaya çıkarmış olduğu kötü koşullarda çalışmak zorunda kalan insanlar ve onlara bu iş karşılığı ücret ödeyen kişiler arasındaki ilişkilerin çalışan lehine düzenlenmesi amacıyla oluşturulmuş sosyal örgütlenmeler olarak ortaya çıkmıştır

Sanayi Devrimi, ilk olarak Birleşik Krallık‘ta ortaya çıkmış,
ardından Batı Avrupa, Kuzey Amerika  ve Japonya’ya sıçramış ve ardından bütün dünyaya yayılmış

18. yüzyılda sendikacılık işçilerle özdeş bir kavram
olarak görülmüş ve bu süreçte verilen mücadele emeğin mücadelesi olarak algılanmıştır. Dolayısıyla bu yıllarda birçok ülkede en yaygın görülen sendika türü, işçi sınıfının en nitelikli veya vasıflı kesimlerinin biraraya geldiği meslek sendikaları olmuştur

İngiltere’de  memurların ilk örgütlenmesi 1908 yılında başlamış, 1916 yılında Whitley Meclisleri olarak adlandırılan kurullar kurulmuştur.

Bugün gelinen noktada demokratik toplumun temel unsurlarından biri olan sendikacılık; tarihsel süreç içerisinde çalışanların yaşam standartlarının korunması ve geliştirilmesinde, çalışma hayatında adalet ve eşitliğin sağlanmasında, çalışma koşullarının iyileştirilmesinde ve piyasa ekonomisinin işleyişi içerisinde ekonomik ve sosyal hakların unutulmamasında önemli rol oynamış ve yüzyılı aşkın bir süredir de kendini vazgeçilmez bir sosyal taraf olarak kabul ettirmiştir

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO); 1919’da Versailles Barış
Anlaşmasıuyarınca kurulmuş ve 1946yılında Birleşmiş Milletlerin uzmanlık kuruluşu olmuştur. Sosyal adalet ilkeleri, evrensel insan ve çalışma
haklarının korunması temelinde kurulmuştur

17 Şubat 1923’te Cumhuriyet hükümetinin ekonomik kalkınma programını saptamak amacıyla, Atatürk tarafından düzenlenen İzmir İktisat Kongresi sendikal örgütlenmeaçısından önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü bu tarihte işçiler kısmen de ayrı olsa örgütlenmenin verdiği etkiyle hükümet tarafından bir varlık olarak kabul edilip, kongreye çağrılmışlardır