MEDYADA ÇALIŞMA HAYATI

Ücretle çalışan gazetecilerin iş ilişkileri içerisinde korunmasına ilişkin ilk düzenleme
İsveç’te kabul edilen 1766 tarihli Basın Özgürlüğü Kanunu’dur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Türkiye’de basın çalışanlarının iş ilişkilerini düzenlemek amacıyla kabul edilen ilk düzenleme ise 13.06.1952 tarih ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun’dur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Basın iş hukukunun temel kavramı gazetecidir. Çünkü basın iş hukukunun düzenleme
alanı gazetecilerin iş ilişkilerinde korunmasıdır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Gazeteci sayılmanın ilk koşulu, Türkiye’de yayınlanan gazete veya sürekli yayınlar ya da
haber ajanslarında çalışmasıdır. Dolayısıyla yurt dışından yayın yapan bir gazetenin Türkiye
temsilcisi olarak çalışan bir Türk hakkında Basın İş Kanunu hükümleri uygulanmayacaktır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Basın İş Kanunu’nda iş sözleşmesi tanımlanmamıştır. Kanun’daki bu boşluğun İş Kanunu hükümleri ile doldurulması gerekmektedir. Buna göre basın iş sözleşmesi, “ bir tarafın (gazeteci) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren)de ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşme” olarak tanımlanabilir. Yukarıdaki tanımlamaya göre basın iş sözleşmesinin “ iş görme, ücret ve bağımlılık “ gibi üç unsurdan oluşmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır?

İş sözleşmesinin kurulması ile birlikte gazeteci ücret alacağına karşılık iş görme borcu altına girmekte, işveren ise işin görülmesini isteme hakkına karşılık ücret ödeme borcu altına girmekte, taraflardan her biri diğerinin edimine karşılık borç yüklenmektedir. Dolayısıyla iş sözleşmesi, taraflardan her ikisinin de sözleşmenin başlangıcından itibaren birbirlerine karşı hem alacaklı ve hem de borçlu olduğu iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdendir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Kanun iş sözleşmesinde bulunması gereken hususları da belirtmiştir. Bunlar:
• İşin türü
• Ücret miktarı,
• Gazetecinin kıdemidir.
Yukarıda belirtilenler basın iş sözleşmesinde bulunması gereken en az unsurlardır. Bu
unsurların dışında ve çalışma koşulları ile ilgili diğer düzenlemelere de sözleşmede yer
verilebilecektir. 

İş türünün ve ücret değişikliğinde miktarın sözleşmeye kaydedilmesi zorunludur. Ayrıca
gazetede iki yıl çalıştıktan sonra terfiye hak kazanan gazetecinin ücretindeki artış oranı
da sözleşmede gösterilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Gazetecilere ücretlerini vaktinde ödemeyen işverenler, bu ücretleri, geçecek her gün için yüzde beş fazlasıyla ödemeye mecburdurlar. Bu hüküm diğer iş kanunlarında yer almayan
ve gazetecilere ayrıcalık sağlayan önemli bir düzenlemedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Herhangi bir sebeple yayının tatil edilmesi hâlinde gazeteci iki ay süre ile ücretini almaya
devam eder. İkinci ayın sonunda ise sözleşme kendiliğinden sona erer. Doğru cevap B şıkkıdır.

İşçinin (gazetecinin) yetersizliğinden kaynaklanan sebepler; ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma; gösterdiği niteliklerde beklenenden daha düşük
performansa sahip olma, işe yoğunlaşmanın giderek azalması; işe yatkın olmama; öğrenme ve kendisini yetiştirme yetersizliği; sık sık hastalanma; çalışamaz duruma getirmemekle birlikte işini gerektiği şekilde yapmasını devamlı olarak etkileyen hastalık, uyum yeterliliğinin azlığı gibi hallerdir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Ücretle çalışan gazetecilerin iş ilişkileri içerisinde korunmasına ilişkin ilk düzenleme İsveç’te kabul edilen 1766 tarihli Basın Özgürlüğü Kanunu’dur. T

Mevkute sözlük anlamıyla politik, kültürel, bilimsel, sosyal haber ya da araştırmalar içeren, gazeteye oranla daha çok sayfadan oluşan, nispeten uzun belli aralıklarla yayımlanan basılı eserlere, süreli yayınlara denir.

Gazeteci sayılmanın ilk koşulu, Türkiye’de yayınlanan gazete veya sürekli yayınlar ya da haber ajanslarında çalışmasıdır.

Öte yandan Türkiye’de yayınlanan bir süreli yayında çalışan gazeteci hakkında Basın İş Kanunu hükümlerinin uygulanabilmesi için Türk vatandaşı olma koşulu aranmamaktadır.

Türkiye’de yayınlanan herhangi bir gazete, süreli yayın, haber ajansı ya da özel radyo ve televizyonda bir iş sözleşmesi ile değil eser ya da yayın sözleşmesi ile çalışan serbest gazeteciler hakkında Türk Borçlar Kanunu uygulanır.

Basın İş Kanununun, uygulanacağı işyerlerini sınırlı olarak belirlemiş olması nedeniyle internet üzerinden yayın yapan internet haber sitelerinde çalışan kişiler hakkında Basın İş Kanunu hükümleri uygulanamaz (Sümer, 2013).

Yukarıda yapılan tanıma göre aşağıda değinilen üç koşula uygun şekilde gazeteci çalıştıranlar Basın İş Kanunu’na göre işveren sayılırlar. Bu şartlar şunlardır: • Çalıştırdığı gazeteci ile iş ilişkisinin iş sözleşmesine dayanması • Gazeteciyi çalıştırdığı işyerinin Kanunda öngörülen işyerlerinden olması, • Gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olma

Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça gazeteci yüklendiği işi bizzat yapmakla yükümlüdür. Gazetecinin işi bizzat yapması, onun bu edimini başkasına devredememesi ve işin ifasında kendisinin seçeceği yardımcıları kullanamaması sonucunu doğurur. Bu nedenledir ki; gazetecinin ölümü hâlinde işi miras yoluyla mirasçılarına geçemez. Gazeteci sağlığında işini kendi seçtiği herhangi bir kişiye devrederek işinden ayrılamaz (Gökçe, 2010). Gazetecinin göreceği işin basın iş sözleşmesinde yer alması zorunludur. İşveren tek taraflı olarak gazetecinin göreceği işi değiştiremez. Basın iş sözleşmesi ile işçinin kanuna veya ahlaka aykırı olan ya da insan onuru veya kişiliği ile bağdaşmayan bir işi göreceği kararlaştırılamaz

Fesih, sözleşmenin taraflarından birinin sözleşmeyi sona erdirmeye ilişkin irade açıklamasıdır.

Bildirim süreleri karşı tarafa fesih bildirimin yapılması ile birlikte işlemeye başlar. İş sözleşmesinin askıda kaldığı hâllerde, örneğin, askerlik, hastalık, doğum, gözaltına alınma ve tutuklanma gibi nedenler, bildirim süreleri işlemez.

Basın iş sözleşmesi kanunda öngörülen hâllerden biri ile sona eren gazetecinin, kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmesi için ayrıca, basın iş sözleşmesinin mesleğe ilk giriş tarihinden itibaren en az beş yıl sürmüş olması gerekmektedir.

Basın İş Kanunu’na göre gazete işletmelerinde görevlerinin niteliği itibariyle sürekli çalışan gazeteciler için günlük iş süresi gece ve gündüz dönmelerinde sekiz saattir.

Günlük bir gazetede çalışan bir gazeteciye, en az bir yıl çalışmış olmak kaydıyla yılda dört hafta tam ücretli izin verilir.