MEDYADA ÇALIŞMA HAYATI - Deneme Sınavı - 10

Genellikle Basın İlan Kurumunun (BİK) şubesinin bulunduğu illerde, yerel gazetelerin görece daha gelişmiş bir yapısı vardır. Bu iller zaten belli bir gelişmişlik düzeyine ve yerel basının görece nitelikli yapısına göre seçilerek kurum şubesi açılmaktadır. BİK şubesi bulunan illerde, kurum tarafından gazetelerin niteliğini arıtıcı bazı yaptırımlar getirilmiş olması ve bunların sıkı bir şekilde denetlenmesi de bu illerdeki yerel gazetelerin niteliğini artırmaktadır.

1908’de II. Meşrutiyet’in ilanı ve ertesi yıl çıkarılan yeni basın kanunu hem İstanbul basınında hem de gelişmiş bazı bölgelerde yeni gazetelerin çıkmasını sağlamıştır. Sansürün kaldırılmasıyla birlikte ortaya çıkan özgürlük ortamı, çeşitli fikirleri savunan birçok gazetenin yayımlanmasına yol açmıştır.

Kurtuluş Savaşının fiilen örgütlenmeye başladığı dönemde 1919’da Mustafa Kemal tarafından Sivas’ta çıkarılan İrade-i Milliye ve 1920’de Ankara’da çıkarılan Hakimiyet-i Milliye gazeteleri öncü yerel gazeteler olmuşlardır.

1980’deki askeri müdahaleden sonra ulusal basın gibi yerel gazeteler de birtakım baskılarla ve kısıtlamalarla karşılaşmışlardır. Yerel gazetelerin yüksek olan sayısı, 24 Ocak kararlarından sonra kağıt sübvansiyonunun kaldırılması nedeniyle azalmıştır.

Türkiye’deki ulusal basının da temel sorunlarından olan siyasallaşmış kimlik ve partizan gazetecilik öteden beri, yerel gazeteleri de etkilemiştir.

Gazeteler genellikle çok küçük bir kadro ile çıkarılmakta, gazetecilere işin gereğine uygun ücret ödenememekte, dolayısıyla nitelikli eleman istihdamı mümkün olmamaktadır. Yerel gazetelerin sayısının belirlenmesinde dahi güçlükler bulunduğu için çalışanların sayı ve özelliklerini tam olarak ortaya koymak kolay değildir. Yine de birtakım araştırmalar, yerel gazetecilerin durumu hakkında veriler sağlamıştır.

Yerel gazetecilerin çoğunluğunu oluşturan lise mezunlarının toplam sayısı ise 943’tür.

Basın İlan Kurumu mevzuatında, çalışanların niteliğine ilişkin olarak da bazı düzenlemeler getirilmiş bulunmaktadır. Bu kuralların en önemlisi, fikir işçisi kadrosunda çalışacaklarda aranacak şartlar arasına iletişim eğitimi alma şartının da bulunmasıdır. İletişim fakültesi mezunları ya da meslek yüksekokullarının iletişimle ilgili bölümlerinden mezun olmak bir gereklilik olarak yerini almıştır.

Yayın kanallarının varlığının reklama dayanması özel girişimci sistemin özelliklerinden bir tanesidir. Doğru cevap E'dir.

Resmî ilan geliri, ulusal gazeteler için büyük bir önem taşımazken, küçük yerel gazetelerin tek gelir kaynağıdır.

Gazeteler belli bir satışı sağlayarak, Basın İlan Kurumu’nun asgari şartlarını yerine getirmek ve o ilde dağıtılan resmî ilan/reklam bedelinden pay almak için çaba göstermektedir. Büyük illerde gazetelerin resmî ilan dışında da özel reklamlardan ve küçük ilanlardan elde ettikleri bir gelir bulunmaktadır.

Özel kanalların yayıncılık anlayışında bir süre sonra yerli yapımlar ağırlık kazanmaya başlamıştır. Çünkü kanallar, Türk izleyicisinin yerli yapımları daha çok tercih ettiklerinin farkına varmıştır. Doğru cevap C'dir.

Karma yayın sistemi, kamu yayıncılığı ile ticari ya- yıncılığın aynı anda var olduğu sistemlerdir. Doğru cevap D'dir.

Osmanlı döneminde ilk yerel gazete 1865 yılında Mithat Paşa tarafından çıkarılan Tuna gazetesidir. Doğru cevap D'dir.

Osmanlı’da matbaa kurulması çok eski dönemlere gider. Genelde ilk matbaayı kuran İbra- him Müteferrika olarak bilinse de gerçek bu değildir. 1493 yılında İstanbul’da ilk matbaa Musevi Hahamı Gerson tarafından II. Beyazid zamanında kurulmuştur. Doğru cevap C' dir.

Kurtuluş Savaşının fiilen örgütlenmeye başladığı dönemde 1920’de Ankara’da çıkarılan Hakimiyet-i Milliye gazeteleri öncü yerel gazetelerden biri olmuştur. Hakimiyet-i Milliye, ş, Ankara’da basılmasına rağmen, savaşın sürdüğü tüm cephelere dağıtılmıştır. Doğru cevap C'dir.

II. Mahmud 1831’de, İstanbul’da kendi resmî gazetesi Takvim-i Vekayi’yi yayınlatmıştır. Doğru cevap B' dir.

Resmî ilanları adil bir şekilde dağıtmak ve siyasi müdahaleleri önlemek üzere 1961 yılında Basın İlan Kurumunun kurulmuştur. Doğru cevap C'dir.

Osmanlı topraklarında yayımlanan Tercüman-ı Ahval ilk özel Türkçe gazete olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap C' dir.

İstanbul’da ise Peyam-ı Sabah, Alemdar, İstanbul ve Aydede’nin dışındaki bütün basın Ankara’yı destekliyordu. Bu gazeteler Akşam, Vakit, İkdam, Tasvir ve Güleryüz’dü. Doğru cevap E' dir.