MEDYADA ÇALIŞMA HAYATI - Deneme Sınavı - 9

Sanayi Devrimi, ilk olarak Birleşik Krallık‘ta ortaya çıkmış,
ardından Batı Avrupa, Kuzey Amerika  ve Japonya’ya sıçramış ve ardından bütün dünyaya yayılmış

18. yüzyılda sendikacılık işçilerle özdeş bir kavram
olarak görülmüş ve bu süreçte verilen mücadele emeğin mücadelesi olarak algılanmıştır. Dolayısıyla bu yıllarda birçok ülkede en yaygın görülen sendika türü, işçi sınıfının en nitelikli veya vasıflı kesimlerinin biraraya geldiği meslek sendikaları olmuştur

İngiltere’de  memurların ilk örgütlenmesi 1908 yılında başlamış, 1916 yılında Whitley Meclisleri olarak adlandırılan kurullar kurulmuştur.

Bugün gelinen noktada demokratik toplumun temel unsurlarından biri olan sendikacılık; tarihsel süreç içerisinde çalışanların yaşam standartlarının korunması ve geliştirilmesinde, çalışma hayatında adalet ve eşitliğin sağlanmasında, çalışma koşullarının iyileştirilmesinde ve piyasa ekonomisinin işleyişi içerisinde ekonomik ve sosyal hakların unutulmamasında önemli rol oynamış ve yüzyılı aşkın bir süredir de kendini vazgeçilmez bir sosyal taraf olarak kabul ettirmiştir

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO); 1919’da Versailles Barış
Anlaşmasıuyarınca kurulmuş ve 1946yılında Birleşmiş Milletlerin uzmanlık kuruluşu olmuştur. Sosyal adalet ilkeleri, evrensel insan ve çalışma
haklarının korunması temelinde kurulmuştur

17 Şubat 1923’te Cumhuriyet hükümetinin ekonomik kalkınma programını saptamak amacıyla, Atatürk tarafından düzenlenen İzmir İktisat Kongresi sendikal örgütlenmeaçısından önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü bu tarihte işçiler kısmen de ayrı olsa örgütlenmenin verdiği etkiyle hükümet tarafından bir varlık olarak kabul edilip, kongreye çağrılmışlardır

Bir gazetenin düzenli olarak yayınlanabilmesi için örgütlenme son derece önemlidir.
Örgütlenme gazetenin yapısına ve türüne göre çeşitlilik göstermektedir. Ulusal, bölgesel ya da yerel gazetelerin örgütlenmesi birbirinden farklılık göstereceği gibi birçok ülkede yayınlanan uluslararası gazetelerin örgütlenmesi de farklı olacaktır

Yazı işleri, haberleri toplayan, gazeteye hangi haberlerin, hangi hacimde, hangi tipografik özelliklerle ve görsel estetikle gireceğini belirleyen temel birimdir.

Yazı işlerini oluşturan her seksiyonda editörler ve sayfa sekreterleri bulunmaktadır. Editörler, gazetenin kendi kaynaklarından ve ajanslardan gelen haberler arasından gazeteye girecek kadar önemli olanları seçmekle işe başlar. Yine editörlerin önemli görevlerinden biri, farklı uzunluklarda gelen haberleri anlamında herhangi bir farklılaşmaya yol açmadan kısaltmak ve gazetede ayrılan alana sığdırmaktır.

İstihbarat şefi olarak adlandırılan bu görevli, muhabirlere haber konularını önerir, haber merkezine gelen istihbaratlar doğrultusunda muhabirleri görevlendirir, gündemi düzenler, aynı habere birden fazla muhabirin gitmesini ya da hiçbir muhabirin gitmemesi durumunu engeller ve haberlerin oluşmasından sorumludur.

Televizyonda yayınlanan hemen her türlü programın bir yapım bir de yayın süreci vardır ve bu süreçte aktif rol oynayan ekipler bulunmaktadır.

Bir kişinin Basın İş Kanunu kapsamında gazeteci sayılabilmesi ve hakkında Kanun hükümlerinin uygulanabilmesi için gerekli bir diğer koşul, İş Kanunu’ndaki işçi tarifi dışında kalmaktır. Bir gazete, süreli yayın veya özel radyo ve televizyonlarda haberle ilgili olan işler dışındaki işlerde çalışan ve bu nedenle Basın İş Kanunu kapsamına girmeyen kişiler hakkında ise 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri uygulanır (Şuğle, 2001). Bu durumda bir gazetenin yazarı, muhabiri hakkında Basın İş Kanunu; aynı gazetenin matbaa çalışanları, arşiv görevlileri, güvenlik görevlisi hakkında ise 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri uygulanır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Basın iş sözleşmesinin konusu gazetecinin emeğidir. Bu nedenle basın iş sözleşmesinde bizzat işi görecek olan gazetecinin kişiliği ön plandadır. İşveren açısından işçinin mesleki bilgisi, deneyimi, tutum ve davranışları gibi kişisel özellikleri önemlidir. Bu nedenledir ki basın iş sözleşmesi tarafları arasında kişisel ilişki kuran bir sözleşmedir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

İş sözleşmesi zamana bağlı devamlı bir sözleşmedir. İş sözleşmesi her iki tarafa birtakım haklar ve borçlar yüklemektedir. Tarafların sahip oldukları haklar ve borçlar, alım satımda olduğu gibi bir kez ifa edilmekle sona ermemektedir. Gazetecinin iş görme borcunu yerine getirmesi, buna karşın işverenin ücret ödeme borcunu yerine getirmesi iş sözleşmesinin türüne göre, kısa veya uzun devamlı bir süre içinde olmaktadır. Dolayısıyla iş sözleşmesinin belirli ya da belirsiz süreli oluşu ya da sürekli ya da süreksiz olması iş sözleşmesinin devamlı bir sözleşme olma niteliğini etkilemez. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Basın iş sözleşmesi işveren tarafından; sözleşmenin feshi ise fesheden tarafından Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne, mülki amirliğine ve eğer gazeteci üye ise sendikasına değilse en fazla üyesi bulunan meslek kuruluşuna on beş gün içerisinde beyanname ile bildirilir. Bildirimin amacı gazetecinin kıdem ve ücret hakları ile ilgili tarihlerin kayıt altına alınmasıdır. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Gazeteciler her hizmet yılı sonunda işverenin sağladığı kârın emeklerine düşen nispi karşılığı olarak asgari birer aylık ücret tutarında ikramiye alırlar. Doğru yanıt A şıkkıdır.

İşçinin (gazetecinin) yetersizliğinden kaynaklanan sebepler; ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma; gösterdiği niteliklerde beklenenden daha düşük performansa sahip olma, işe yoğunlaşmanın giderek azalması; işe yatkın olmama; öğrenme ve kendisini yetiştirme yetersizliği; sık sık hastalanma; çalışamaz duruma getirmemekle birlikte işini gerektiği şekilde yapmasını devamlı olarak etkileyen hastalık, uyum yeterliliğinin azlığı gibi hâllerdir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Basın iş sözleşmesi kanunda öngörülen hâllerden biri ile sona eren gazetecinin, kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmesi için ayrıca, basın iş sözleşmesinin mesleğe ilk giriş tarihinden itibaren en az beş yıl sürmüş olması gerekmektedir. Beş yıllık sürenin başlangıcı gazetecinin mesleğe ilk giriş tarihidir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Geray (1978) sendika kavramını; çalışanların veya işverenlerin mesleki alandaki hak ve çıkarlarının korunması amacıyla karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma çerçevesinde kurdukları iş örgütlenmeleri olarak tanımlamaktadır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Bugün sendikaların toplumsal yapıda kaplamış oldukları alan ve üretmiş oldukları önem açısından bakıldığında sendikalar; üye sayılarının çokluğu ve büyük rakamlara ulaşan malvarlıklarıyla, toplu iş sözleşmesi ve grev-lokavt haklarıyla, toplum hayatının iktisadi, sosyal ve siyasal düzenini yakından etkileyen kuruluşlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Doğru yanıt B şıkkıdır.