MEDYADA ÇALIŞMA HAYATI - Deneme Sınavı - 12

Verici

Kanal

Geribesleme

sınav kağıdı

tedavi etme

Tekelleşme

Gazete

Yazı İşleri Müdürü

Basın iş sözleşmesinin “ iş görme, ücret ve bağımlılık “ gibi üç unsurdan oluşmaktadır.

Bağımlılık unsuru: Genel olarak bağımlılık işçinin belirli veya belirsiz bir süre, işverenin talimatına göre ve
onun denetimine bağlı olarak çalışmasını ifade eder (Sümer, 2013). Bir başka ifade ile işçinin, işverenin yönetim, denetim ve gözetimi altında onun talimatlarına uymak ve hatta onun cezalandırma yetkisini de kabul etmek suretiyle iş görmesidir.

İki Tarafa Borç Yüklemesi
İş sözleşmesinin kurulması ile birlikte gazeteci ücret alacağına karşılık iş görme borcu altına girmekte, işveren ise işin görülmesini isteme hakkına karşılık ücret ödeme borcu altına girmekte, taraflardan her biri diğerinin edimine karşılık borç yüklenmektedir. Dolayısıyla iş sözleşmesi, taraflardan her ikisinin de sözleşmenin başlangıcından itibaren birbirlerine karşı hem alacaklı ve hem de borçlu olduğu iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdendir.

İş sözleşmesinin en belirgin özelliklerinden biri de gazetecinin işverene sadakatle bağlı olarak çalışmasıdır. Kısaca sadakat borcu olarak ifade edilen bu borç, iş sözleşmesiyle kurulan iş ilişkisinin dürüstlük kuralı çerçevesinde tarafların karşılıklı güveni ve sadakati esasına dayandığı düşüncesinden doğar.

İşverenin eşit işlem yapma borcunun mutlak olduğu ve olmadığı hâller vardır. İşverenin eşit işlem yapma borcunun mutlak şekilde uygulanacağı hâllerin başında sosyal yardımların verilmesi yer almaktadır. İşveren sosyal yardımların verilmesinde, gazetecilere eşit davranmak zorundadır. Ancak işveren, sosyal yardımları işyerinde çalışan gazetecilerin tamamına verebileceği gibi, objektif esaslara bağlı olarak, belirli bir gruba da verebilir.
Bu durumda işverenin grup içerisindeki gazeteciler arasında ayırım yapması mümkün değildir. Yine işveren, yönetim hakkını kullanırken gazetecilere eşit davranmak zorundadır. Bu bağlamda işverenin, sigara içme yasağı, fazla çalışması ve disiplin hükümlerinin uygulanması gibi konularda gazeteciler arasında objektif ve haklı olmayan ayırımlar yapması mümkün değildir. Ayrıca işveren bir sendikaya üye olan ve olmayan gazetecilerle veya ayrı sendikalara üye olan gazeteciler arasında, işin sevk ve dağıtımında, gazetecinin mesleki ilerlemesinde ve disiplin hükümlerinin uygulanmasında herhangi bir ayırım yapamaz.
İşverenin eşit işlem yapma borcunun her alanda ve her zaman mutlak şekilde uygulanması düşünülemez. İşverenin eşit işlem yapma borcu, eşit durumda olan kişiler için söz konusudur. İşverenin eşit olmayan kişilere eşit davranması başlı başına eşitsizlik oluşturabilir. Dolayısıyla objektif ve haklı sebeplerin bulunması hâlinde, işverenin eşit davranma
borcundan söz edilemez. Bu bağlamda işverenin gazeteciler arasında yaş, kıdem, çalışkanlık ve beceriklilik gibi niteliklere dayalı olarak ayırım yapması her zaman mümkündür.
Zira bu durum işverenin eşit işlem yapma borcuna aykırılık teşkil etmeyecektir. İşverenin eşit işlem yapma borcunun mutlak şekilde uygulanmayacağı hallerin başında gazeteci ücretlerinin belirlenmesi gelir.

İşçinin (gazetecinin) davranışlarından kaynaklanan sebepler; İK’nin 25. maddesinde belirtilen derhal fesih için öngörülen sebepler niteliğinde olmamakla birlikte gazetecinin iş sözleşmesine aykırı davranışları olabilir. Bunlara örnek olarak, işverene zarar vermek ya da zararın tekrarı tedirginliğini yaratmak; iş yerinde rahatsızlık yaratacak şekilde çalışma arkadaşlarından borç para istemek; arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak; işini uyarılara rağmen eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmek; işyerinde iş akışını ve iş ortamını olumsuz etkileyecek bir biçimde diğer kişilerle ilişkilere girmek; işin akışını durduracak şekilde uzun telefon görüşmeleri yapmak, sık sık işe geç gelmek ve işini aksatarak işyerinde dolaşmak gibi hâller verilebilir

Bildirimsiz fesih, taraflardan birinin iş sözleşmesini haklı sebeplerle derhal sona erdirmesidir. Bu fesih türünün amacı, objektif iyi niyet kuralı gereğince kendisinden sözleşme ilişkisini sürdürmesi beklenemeyecek olan tarafın sözleşmeden kurtulmasına imkân sağlamaktır. Haklı sebeplerin ortaya çıkması hâlinde iş sözleşmesi kendiliğinden sona ermez. İş sözleşmesini sona erdirmek için haklı sebebi bulunan tarafın fesih bildirimde bulunması gerekmektedir. İş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkını kazanan taraf bu hakkını kullanmak ve sözleşmeyi feshetmek zorunda değildir.

Kıdem tazminatı, basın iş sözleşmesi kanunda öngörülen hâllerden biri ile sona eren ve kanunda öngörülen asgari sürenin üstünde çalışmış olan gazeteciye, işveren tarafından ödenen ve miktarı gazetecinin çalışma süresi ve ücretine göre belirlenen paradır. Kıdem tazminatının alacaklısı gazeteci, borçlusu ise işverendir.

Ölüm Tazminatı
Gazetecinin ölmesi sebebiyle basın iş sözleşmesinin sona ermesi hâlinde, eşi ve çocuklarına ve bunlar bulunmadığı takdirde geçimi kendisi tarafından sağlanan aile üyelerine, ölen gazetecinin aylık ücretinin üç katından az olmamak üzere kıdem hakkı tutarında ölüm tazminatı verilir.

Basın iş sözleşmesinin özellikleri:

Bağımlı Hukuki İlişki Kurması

Devamlı Sözleşme Olması

İki Tarafa Borç Yüklemesi

Kişisel İlişki Kurması

Özel Hukuk Sözleşmesi Olması

Bir gazete işletmesinin BİK kapsamına girebilmesi için yayın işini Türkiye’de yapıyor olması gerekmektedir. Bu bakımdan yabancı bir ülkede gazete yayınlayan bir gazete işletmesi, Kanun kapsamına giremez. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Kanun’un 1. maddesinde gazeteci tanımı yapılmaktadır. Buna göre gazeteci, gazete, mevkute, haber ve fotoğraf ajansları, radyo ve televizyon kuruluşlarının haberle ilgili birimlerinde her türlü fikir ve sanat işlerinde İş Kanunundaki işçi tarifi şümulü dışında kalan kimselerdir.