MEDYA VE REKLAM

Kültür endüstrisi, en basit tanımıyla kitle iletişim araçlarıyla kitleye dağıtılan bir kültürdür. Kitle iletişimi ulaştığı coğrafi alan açısından büyük ölçekli, iletilerin tek yönlü olarak aktığı, kaynakla alıcı arasında eşitsiz bir ilişki yaratan, anonim, standartlaşmış bir iletişim biçimidir. Kültür endüstrisi kavramı ilk kez, eleştirel teoriyi temsil eden Frankfurt Okulu üyelerinden, Adorno ve Horkheimer’ın, “Aydınlanmanın Diyalektiği” çalışmalarında kullanılmıştır. Adorno ve Horkheimer kültür endüstrisi kavramının, “kitle kültürü” kavramı yerine kullanmayı tercih etmişlerdir.

Kitle kültürü endüstriyel tekniklerle üretilerek çok geniş bir kitleye ulaştırılır. Kitle kültürünün ortaya çıkmasına neden olan gelişmeler sanayileşme ve kentleşmedir. Sanayileşme ve kentleşmeyle birlikte, kentlerde kitleler oluşmuştur. Kültür endüstrisi ürünlerini tüketen kitleler, farklı yaşam ve düşünceye sahip olsalar da, ortak kültür içeriklerini tüketirler ve böylece iş dışı zamanlarında aynı kültürel ürünlerle zaman geçirirler. Boş zamanın, yani iş dışındaki zamanların nasıl denetlendiğini, kontrol edildiğini ve yönlendirildiğini anlamak, kültür endüstrisi anlayışının temel araştırma konusudur.

Reklam endüstrisinin en temel hedefi, üretilen ürünlere talep yaratılmasını sağlamaktır. Reklam endüstrisi üretilen ürünlere talep yaratmak için şu yollara başvurmaktadır:
• Tüketiciyi ürünü denemeye ikna etme
• Ürünün kullanımını artırma
• Ürün imajını tüketicinin zihnine yerleştirme
• Ürünü satacak olan aracı kuruluşları çoğaltma
• Marka bağımlılığı yaratma
• Tüketicinin tutum ve davranışlarını istenilen yönde değiştirme (Acar, 2009).

Reklam endüstrisinin temel faktörleri ise şunlardır:
• Reklam verenler
• Reklam ajansları
• Medya kuruluşları
• Destekleyici/tedarikçi kuruluşlar
• Mesleki örgütlenmeler

Küreselleşme tanım olarak ürünlerin, sermayenin, enformasyonun, kültürel değerlerin, fikirlerin, sistemlerin, kuralların, standartların ulus devlet sınırlarını aşarak dünya çapında yaygınlaşması ve bütünleşmesidir. Bunun yanı sıra küreselleşme kavramıyla ulaşım ve iletişim alanındaki gelişmeler sayesinde dünyanın giderek küçülmesine de işaret edilmektedir. Küreselleşme sürecinde reklam endüstrisindeki değişimler, Yeşim Acar’ın (2009), “Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Reklam Endüstrisindeki Değişimler” isimli doktora tez çalışmasından yararlanılarak yazılmıştır

Küreselleşme sürecinde reklam endüstrisinde küresel networklerin ortaya çıkmasının yanı sıra, onunla ilişkili olarak aşağıdaki değişiklikler gerçekleşmiştir:
• Reklamverenlerde değişim
• Reklam ajanslarında değişim (uluslararasılaşma, hizmet çeşidinde artış, organizasyon yapısındaki değişiklikler, ücretlendirme koşullarındaki değişiklikler)
• Reklam üretim sürecinde değişim (küresel ve bölgesel reklam kampanyaları)
• Mecralardaki değişim
• Araştırma sektöründeki değişim
• Tüketicilerdeki değişim
• Yasal düzenlemelerdeki değişim
• Mesleki örgütlenmelerdeki değişim

Tüketim kültürünün savaş sonrası oluşan toplumsal refah, 1929 ekonomik bunalımını tekrarlamamak için tercih edilen ve toplam talebi artırmayı hedefleyen Keynesyan ekonomi politikaları ve fordist üretim tarzı sonucu Amerikan toplumunda oluştuğu ve diğer batılı ülkelere yayıldığı kabul gören bir yaklaşımdır. Lyon (1994) ve Baudrillard (1997) ise, tüketim kültürünü postmodernizm ile beraber düşünür. Lyon tüketimin ve tüketicinin yaşam tarzının hakim olduğu bir
kültürü postmodern olarak tanımlar. Slater (1997) ise, son yıllarda tüketim ve kültür olgularının toplumsal yaşamda merkezi bir rol almasını kabul etmekle birlikte, tüketim kültürünü Aydınlanma’dan bu yana moderniteye ait bir olgu olarak görür.

R. W. Pollay reklam metinlerindeki bu değişime göre reklamları bilgi verici reklam
(informational advertisement) ve dönüştürücü reklam (transformational advertisement) olarak ikiye ayırır. Pollay’ın yaptığı bu ayırımı reklam metinlerinin formatı açısından tarihsel olarak ele alır ve dört dönemde inceler:
I. Dönem (1980 – 1925) : Ürün-Bilgi Formatı
II. Dönem (1925 – 1945) : Ürün-İmaj Formatı
III. Dönem (1945 – 1965) : Kişiselleştirme Formatı
IV: Dönem ( 1965 - ~ ) : Yaşam Tarzı Formatı

Fordist Dönemde Tüketim Kültürü ve Reklam
Fordizm kavramı genel olarak Amerika’da Henry Ford tarafından geliştirilen ve daha çok kapitalist endüstriyel üretim sürecinde uygulanan ilkeleri tanımlamak için kullanılmıştır. Öncelikle Gramsci tarafından Amerikan endüstriyel yaşam biçimini belirtirken kullanılmış; daha sonra kapitalist endüstrileşmenin II. Dünya Savaşı sonrası başlayıp 1970’lere kadar süren dönemini tanımlamak için kullanıl- mıştır. Fordizmi anlatan temel unsurlar şunlardır:
• Üretimin standartlaştırılması
• Otomasyon yolu ile kitlesel üretim yapılması
• Sosyal refah devletinin düzenleyici ve kontrol edici rolü
• Üretimde merkezi örgütlenme ve Taylorist yönetim anlayışı
• Vasıfsız işçilerin büyük ölçekli işletmelerde yoğunlaşması

Postfordist dönemde tüketim ve reklamla ilgili diğer önemli bir tartışma konusu Baudrillard’ın tezleridir. Baudrillard’a (1997) göre çağdaş tüketici "ürünleri" değil, “göstergeleri” tüketmektedir ve bu göstergeler tüketiciye reklamlar aracılığıyla ulaşır. Tüketimde ihtiyaçlar ve isteklerin yerini toplumsal değerler ve imajlar alır. Bireyler tüketim malları satın almanın ve bunları sergilemenin toplumsal ayrıcalık ve prestij getirdiğine inanır. İhtiyaç artık tek bir nesneye duyulan ihtiyaç değil; bir farklılaşma ihtiyacıdır.

Reklam endüstrisinin en temel hedefi, üretilen ürünlere talep yaratılmasını sağlamaktır. Reklam
endüstrisi üretilen ürünlere talep yaratmak için şu yollara başvurmaktadır:
• Tüketiciyi ürünü denemeye ikna etme
• Ürünün kullanımını artırma
• Ürün imajını tüketicinin zihnine yerleştirme
• Ürünü satacak olan aracı kuruluşları çoğaltma
• Marka bağımlılığı yaratma
• Tüketicinin tutum ve davranışlarını istenilen yönde değiştirme

Reklam endüstrisinin temel faktörleri şunlardır:
• Reklamverenler
• Reklam ajansları
• Medya kuruluşları
• Destekleyici/tedarikçi kuruluşlar
• Mesleki örgütlenmeler

Reklam ajansı reklam işini yapmak üzere örgütlenmiş işletmeler, reklamverenin işletme/pazarlama
amaçlarına uygun ve paralel olarak reklamını yaptırmak üzere işbirliğine girdiği kuruluşlar olarak
tanımlanabilir. Reklam ajansı reklamverenin kendi ürün ve hizmetleriyle ilgili tüketicilere göndermek
istediği iletilerin hazırlayıcısı ve kodlayıcısıdır. Reklamveren, reklam ajansına “brief” (özet) olarak
bilinen bir yol haritası sunar

Reklam üretim sürecinde öncelikle hedef kitlenin analizi konusunda uzmanlaşma artmıştır. Hedef kitle analizinde yaş, cinsiyet, sınıf gibi demografik değişkenlerin yanı sıra, yaşam tarzı araştırmalarından da yararlanılmaktadır. Reklamın üretim sürecini, medya planlaması ve satın almayla birleştiren “bütünleşik pazarlama iletişimi” önem kazanmıştır.

Fordizm kavramı genel olarak Amerika’da Henry Ford tarafından geliştirilen ve daha çok kapitalist
endüstriyel üretim sürecinde uygulanan ilkeleri tanımlamak için kullanılmıştır.

•Üretimin standartlaştırılması
• Otomasyon yolu ile kitlesel üretim yapılması
• Sosyal refah devletinin düzenleyici ve kontrol edici rolü
• Üretimde merkezi örgütlenme ve Taylorist yönetim anlayışı
• Vasıfsız işçilerin büyük ölçekli işletmelerde yoğunlaşması

Levi-Strauss'un mit dörtlüsünde kullanışlılık bileşeni yer almamaktadır.

Postfordist üretim biçiminin temel özelliklerinden biri de küçük ölçekli üretimleri kapsamaktadır.

Ürün-bilgi formatı bu dönem reklamcılığın ürün merkezli olduğu dönemdir. Reklam iletileri rasyoneldir ve neden ürünün kullanılması gerektiğini açıklar. Yazılı metin reklam metninin esas kısmını oluşturur. Reklam metninde ürün işlevi, fiyatı ve faydalarından bahsedilir.

Tüketim toplumu tanımı gereği bireyseldir. Ancak tüketim bizim sadece nesnelerle olan ilişkimizi belirlemez; diğer insanlarla olan ilişkilerimizi de etkiler. Diğer bireylerin tercihleri ve zevkleri, mal ve hizmetleri tercih edişleri ve zevklerini bizim temel kanılarımızı etkiler.

Reklamlar bir yandan sürekli tüketim önererek maddi bir motivasyon sağlarken, diğer yandan maddi
dünyanın yeterli olmadığını söyler. Ve bir ürünü satmaya çalışırken kültüre, değerlere başvurur.
Reklamcılık iletilerini oluştururken, sembolleri ve fikirleri kullanırken kültürel modellere ve toplumsal
etkileşimlere referansta bulunur.