MEDYA VE İLETİŞİM

Tuncel'e (1994) göre medya dışı sermayenin medyaya doğru akışının nedenleri arasında şunlar sayılabilir:

Dünyanın en büyük medya grupları içerisinde Time Warner, 47 milyar dolarlık gelirle ilk sırada yer almaktadır.

Tahsisatla ilgili olan kontrol düzeyi, bir bütün olarak medya şirketinin yapısı ve gelişmi; eylemlerinin ölçeği ve kapsamı; kaynakların kullanımı ve tahsisiyle ilgilidir. Bu düzeyde alınan kararlar şunları kapsar:

Siyasal aktörler/örgütler, siyasal iletişim sürecini başlatan taraftır. Siyasal mesajın hedef kitle olarak belirlenen alıcıya gönderilmesini sağlar. Siyasal aktörler, siyasal iletişimde bulunan kurum, kuruluş, örgüt, grup, kurumsallaşmış kimliği bulunan kişiler, liderler, önderler, başkanlar ve yöneticilerdir.

Siyasal iktidarlar tarafından medya düzenlemesiyle veya yayıncılık politikalarıyla ilgili olarak tarih boyunca askeri, ekonomik, siyasal ve ideolojik gerekçelerle bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Yayıncılık politikalarının konuları şunlar olmuştur:

Medya alanındaki yoğunlaşma 20. yüzyıl boyunca hep gözlenmiş bir eğilimdir. Ancak yeni olan bunun, kuralların kaldırılması (deregülasyon) ve özelleştirmelerden sonra yepyeni bir ivme ve boyut kazanmasıdır. Deregülasyon uygulamalarının ortaya çıkmasının iki temel nedeni vardır: 

1. Teknolojik gelişmeler 

2. Medya sektöründe yoğunlaşma

Peter Golding ve Graham Murdock 1973’de yazdıkları Kitle İletişiminin Ekonomi Politiği adlı çalışmada 1970’li yılların ilk yarısında medya sektöründeki gelişmelerle ilgili olarak şu ana eğilimleri belirlemişlerdir: 

1. Birleşme 

2. Yoğunlaşma 

3. Çeşitlendirme 

4. Uluslararasılaşma

Cees J. Hamelink 1994’de yazdığı Dünya İletişiminde Eğilimler adlı kitapta küresel ölçekte iletişim sektöründe dört ana eğilim bulunduğunu saptamıştır: 

1. Dijitalleşme 

2. Birleşme 

3. Kuralların kaldırılması 

4. Küreselleşme

Medyadaki tekelleşme üç düzeyde meydana gelmektedir (Özsever, 2004:115): 

1. Yatay Temelleşme 

2. Dikey Tekelleşme

3. Çapraz Tekelleşme

Cees J. Hamelink 1994’de yazdığı Dünya İletişiminde Eğilimler adlı kitapta küresel ölçekte iletişim sektöründe dört ana eğilim bulunduğunu saptamıştır: 

1. Dijitalleşme 

2. Birleşme 

3. Kuralların kaldırılması 

4. Küreselleşme

Medya sektöründe üç ayrı kontrol düzeyinden söz edilmektedir (Adaklı, 2006:72-75): Tahsisatla ilgili olan kontrol düzeyi ise bir bütün olarak medya şirketinin yapısı ve gelişimi; eylemlerinin ölçeği ve kapsamı; kaynakların kullanımı ve tahsisiyle ilgilidir. Bu düzeyde alının kararlar şunları kapsar: 

1. Temel politikanın oluşturulması 

2. Anahtar personelin işe alınması ve işten çıkarılması 

3. Şirketin genişleme ve daralma momentlerinin seçimi 

4. Şirketi, eğer gerekiyorsa elden çıkarmak ya da bütünüyle kapatmak

Siyasal iktidarlar tarafından medya düzenlemesiyle veya yayıncılık politikalarıyla ilgili olarak tarih boyunca askeri, ekonomik, siyasal ve ideolojik gerekçelerle bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Yayıncılık politikalarının konuları şunlar olmuştur (Mutlu, 2001:10): 

1. Yayın kurumlarının yapısı ve örgütlenmesi 

2. Finansman 

3. Teknoloji 

4. İçerik 

5. İzleyici kitle

Medya aracılığıyla yayınlanacak içeriklerin hangi kuralları gözeterek oluşturulacağı ve bu içerikleri hangi izleyici gruplarının izleyebileceği yine ülkede uygulanan yayın politikalarıyla yakından ilgilidir.

Medya düzenlemesinin temel ilkeleri şöyle sıralanabilir (Cangöz, 2009: 196): 

1. Fırsat eşitliği 

2. Hakkaniyet 

3. Bireylerin medyayı eşit kullanma hakkının sağlanması 

4. Hakkın kötüye kullanılmasının engellenmesi 

Medya düzenlemesinin amacı, bireylere iletişim özgürlüğü sağlamak ve bu ortamı yasal düzenlemelerle güvence altına almaktır.

Propaganda, en basit tanımı ile kamuoyunu ve toplumun güdümüne etkileme amacıyla yapılan eylemlerin bütünüdür (Daver, 1976: 282). Propagandanın amacı ise bir konuda toplumu belli bir doktrine inandırma, ya da kısaca kamuoyu oluşturma olarak tanımlanabilir…

Günümüzdeki ileri kapitalist toplumlarda propaganda ve bilginin kontrolü giderek artan bir şekilde yaygınlaşmakta ve tüm sistemi biçimlendirmektedir. İleri kapitalist toplumlarda bilgi yönetim ve kontrol sistemini ayakta tutan birbiriyle yakından ilişkili dört unsurdan söz edilmektedir (Robins, Webster ve Pickering 1987:12-13): 

1. Propaganda, halkla ilişkiler ve reklamcılık gibi aktif ikna kuruluşları 

2. Bazı bilgilere toplumun geniş kesimlerinin ulaşmasını sınırlamak isteyen çeşitli gizlilik, güvenlik ve sansür mekanizmaları 

3. Bilgiyi metalaşmaya ve ticarileşmeye doğru götüren piyasa güçleri, patent ve kopyalama hakları gibi nedenlerle enformasyon akışını iş çevrelerinin değerlerine ve önceliklerine bağımlı kılan giderek hızlanan gelişmeler 

4. Siyasal ve sosyal kamuoyu araştırmaları, pazar araştırmaları gibi ticari ve siyasi çıkarlara hizmet eden bilginin toplanmasındaki artış

Peter Golding ve Graham Murdock 1973’de yazdıkları Kitle İletişiminin Ekonomi Politiği adlı çalışmada 1970’li yılların ilk yarısında medya sektöründeki gelişme-lerle ilgili olarak şu ana eğilimleri belirlemişlerdir:
1. Birleşme
2. Yoğunlaşma
3. Çeşitlendirme
4. Uluslararasılaşma

Doğru cevap " A " dır.

Cees J. Hamelink 1994’de yazdığı Dünya İletişiminde Eğilimler adlı kitapta küresel ölçekte iletişim sektöründe dört ana eğilim bulunduğunu saptamıştır:
1. Dijitalleşme
2. Birleşme
3. Kuralların kaldırılması
4. Küreselleşme

Doğru cevap " B " dir.

Medyada sektöründe tekelleşme deyince, belli bir alanda sermayenin yoğunlaş-ması, aynı işletme, kuruluş ya da kuruluşlar içerisinde daha büyük bir birikimin sağlanması ve buna bağlı olarak üretimden dağıtıma, hatta tüketime kadar pazarda egemenlik ve denetim sağlanması anlamına gelmektedir. Medyadaki
tekelleşme üç düzeyde meydana gelmektedir (Özsever, 2004:115):

1. Yatay Tekelleşme:     2. Dikey Tekelleşme:      3. Çapraz Tekelleşme:

Doğru cevap " C " dir.

Tuncel’e (1994) göre medya dışı sermayenin medyaya doğru akışının nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
1. Medyanın dördüncü güç olduğu düşüncesi
2. Siyasal çevrelerde itibar kazanmak, gerektiğinde medyayı kullanarak baskı oluşturmak
3. Toplumsal denetim
4. Diğer sektörlerdeki riskli kapitalin riskinin azaltılması
5. Kredi alımında ve devlet ihalelerinde nüfuz
6. Reklam harcaması yapmak yerine gazete çıkarmak, radyo ve televizyon kurmak
7. Pazarlama
8. Para ticareti

Doğru cevap " D " dir.

Medya endüstrisindeki yönetsel devrimin, mülkiyet ve kontrolü birbirinden ayırdığı ve sermayenin iletişim araçları üzerindeki kontrolünü yitirdiği tezi, bugün özellikle liberal “editoryal bağımsızlık” savunucularının kabul ettiği bir tezdir. Medya sektöründe üç ayrı kontrol düzeyinden söz edilmektedir (Adaklı, 2006:72-75): Doğru cevap " A " dır.