Medya Kavramı ve Toplum

Bir kişi ya da kuruluşun (iletişimcinin) bir araç, ortam veya kanal (gazete, dergi radyo, televizyon) kullanarak hızlı ve sürekli bir biçimde iletiler (mesajlar) yayarak geniş kitlelere ulaşmasına kitle iletişimi denir. 

Radyo için sözlü ya da işitsel, televizyon için yaygın olarak görsel basın terimi kullanılmaktadır.

İletişim teknolojisi açısından ilk gelişme matbaanın bulunmasının yanı sıra baskı süresinin kısalmasıdır.

Kitle iletişimin gelişmesinde bugünkü gazetecilik anlayışının yayılmasında siyasi devrimlerin etkisi büyük olmuştur. Amerikan Bağımsızlık Savaşı ve Fransız ihtilali ile ifade özgürlüğü, anayasalara yazılırken modern demokrasinin devamı için özgür basının gerekliliği işaret edilmiştir.

20. Yüzyılın en hızlı ve yaygın kitle iletişim araçları sırasıyla radyo, televizyon ve internet olarak yer almaktadır.

Günümüzde medya kavramı içinde tanımlanan kitle iletişim araçları; televizyon, radyo, gazete, dergi, internet, cep telefonları, kitaplar, afişler ve billboardlar olarak sayılabilir.

Geleneksel iletişim ile kitle iletişimini birbirinden ayıran iki temel özellik bulunmaktadır. İlki kitle iletişim araçları, zamandan kazanarak kapsama alanını genişleterek, enformasyonu taşınabilir ve saklanabilir hale getirmişlerdir. İkincisi ise kitle iletişim araçları, işleyişi bakımından bir örgütlenme gereksinimi bulunmaktadır. Bu örgütlenmenin gereği ise kitle iletişim araçlarına yüklenen kamusal özellik ve yükümlülüklerden kaynaklanmaktadır. (Tokgöz, 2000)

İnsanlar olayları medyadan takip etmektedirler. Medya sayesinde dünyayı, ulusları, toplumumuzu, kültürümüzü, farklı kültürleri ve insanları yakından tanıma fırsatı buluruz. Medya bir bilgi ve kültür aktarıcısı ve yayıcısıdır. Medya bize dünya hakkında bir çerçeve çizer ve dünyayı, belli bir düzeyde de olsa medyanın dilinden anlamamızda yardımcı olur. Medya zaman ve mekan sınırlılıkları içerisinde bireyin gelişmesine yardımcı olur. Toplumsal ve politik hareketliliğe yön ve hız kazandıran medya toplumda birçok sorunun ortaya konmasında, tartışılmasında ve çözümünde önemli bir rol üstlenmektedir.

Medyanın toplumsal işlevlerini, haber verme ve bilgi sağlama, tartışma ortamı yaratma, toplumsallaştırma, güdüleme, kültürü geliştirme, bütünleştirme, eğitim ve eğlence olarak belirtebiliriz.

Tekelleşmiş ve kar odaklı medya ile kamu yayıncılığı yapan medyanın dışında (bunlara alternatif olarak) temel niteliği kar gütmemek olan, sınıfsal, cinsel, etnik, dinsel eşitsizliklerden mağdur olanların, kamusal ve siyasal alandan dışlanmışların seslerini
duyurma ihtiyacı ile ortaya çıkan medyaya alternatif medya denmektedir.

Bir şirketin aynı alanda birden fazla yayın organına sahip olması medyada yatay yoğunlaşma olarak adlandırılmaktadır.

Medyanın ekonomik üretim süreci düşünüldüğünde birçok unsur önem kazanmaktadır. Teknolojik altyapı, eğitimli iş gücü, basılı yayın üretenler için kağıt bedeli ve yayın dağıtımı, televizyon ve radyo yayıncılığında frekans tahsisi için ödenen bedel ve elbette elde edilmesi beklenen kar bu unsurların başlıcaları olarak kabul edilebilir.

Medyanın toplum üzerindeki etkisinden dolayı öncelikle ticari yönden kendi lehine kullanmak isteyen büyük sermaye sahipleri medyaya hakim olmaya çalışmaktadırlar. Sermaye sahipleri dışında toplumda güç kazanmak isteyen her türlü grup, siyasal partiler ve iktidar medya üzerinde egemenlik kurmak üzere medyada yoğunlaşma çabaları içine girmektedirler.

İçinde bulunduğumuz dönemi tanımlamak üzere ‘Sanayi Sonrası Toplum, Bilgi Toplumu, Postmodern Toplum veya Enformasyon Toplumu’ gibi ifadeler kullanılarak toplumlarda ki dönüşümün içeriği açıklanmaya çalışılmıştır.

Televizyon ve radyoya gelir getiren en önemli unsur programların içinde veya programlar arasında yayınlanan reklamlardır.

Türkiye’de İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) tarafından yerel/bölgesel nitelikteki yayın TRT kanununda yapılan değişikle televizyon yayın hakkı TRT’ye verilince İTÜ yayınlarına son verilmiştir.

Hem pazar analistleri hem de medya araştırmacıları çağımızı “Eğlence Çağı” olarak adlandırmaktadırlar.

Medya içerikleri, bireylerin psikolojik tatmin aracı olarak işlev görmekte, onları eğlendirmekte ve medya kullanımı, boş zaman aktivitelerinin başında gelmektedir.

Medya toplum ilişkileri çerçevesinde yapılan araştırmalarda televizyonun özel bir yerinin olduğu tüm araştırmacılar tarafından kabul edilmektedir. Bunun nedenlerinin bir bölümü aracın niteliklerinden kaynaklanırken bir bölümü de, televizyonun topluma nüfuz etme düzeyinin yüksekliği ve günlük yaşamda kullanılma yoğunluğuna bağlıdır.

Elektronik kitle iletişim medyasının ortaya çıkışıyla bir sosyal etkinlik olarak eğlence ve oyunun doğası da değişmiş, eğlence ve oyun bir katılım faaliyetinden bir görsel gösteriye dönüşmüştür.