MEDYA VE İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 8

David Berlo tarafından geliştirilen bu modelde, iletişim süreci, kaynak, ileti, kanal ve alıcı olarak temel öğelere dayanmaktadır. Geri besleme öğesi bu modelde çok açık bir şekilde yer almamaktadır. Bu nedenle doğru cevap “d” seçeneği olan “Berlo” Modelidir. Kaynağın iletişim sürecindeki davranışlarını belirleyen; düşünme, konuşma, yazma, çizme görüntüleme gibi iletişim becerileri bir dizi etmenle, ileti olarak kodlanmaktadır. Bu iletişim becerileri kaynağın içinde bulunduğu sosyo-kültürel çevreye karşı olan tutum ve davranışlarından bağımsız değildir. Başka deyişle kaynağın iletişim konusundaki becerileri, tutumu ya da davranışı, bilgisi ve içerisinde bulunduğu toplumsal yapılanma, onun iletişim işlevini belirleyen başlıca etmenler olarak görülmektedir.

C. E. Osgood ve Wilbur Schramm tarafından 1954 yılında geliştirilen bu modelde kaynak ve alıcılar eşit sorumluluk ve işlev yüklenmektedir. Kaynaktan alıcıya gönderilen ileti alıcıya ulaştıktan sonra bir kod açımı sürecine, oradan da yorumlanma süreci geçirdikten sonra yeniden kodlanarak kaynağa geri besleme olarak gönderilir. Kaynağa ulaşan alıcının bu iletisi, kaynak tarafından kod açımı sürecine tabi olduktan sonra yorumlanır ve tekrar alıcıya gönderilir. Bu iletişim süreci sürer gider. Bu modelde yorumlama ve geri besleme öğesi belirgin olarak görülür ve önemli işleve sahiptir. Bu nedenle doğru cevap “a” seçeneği “Osgood ve Schramm” Modelidir.

Amerikalı iletişimci George Gerbner, 1956 yılında kendi iletişim modelini ileri sürmüştür. Modelin temeli iletiyi gerçeklik ile ilişkilendirmeye yöneliktir. İletinin ne hakkında olduğunu göstermeyi amaçlar ve bizim algı ve anlam ile ilgili sorular üzerinde durmamızı sağlar. Bu modelde “algı” kavramı özgün bir yere sahiptir. Modelin yatay boyutu algısal boyut ile ilişkilidir. Modeldeki dikey boyut ise iletişim sürecinin bir öğesi olan araçların, iletişim aracı ve kanal ile ilişkili boyuttur. Bu nedenle doğru cevap “c” seçeneği “Gerbner” Modelidir.

1957 tarihine dayanan bu model, var olan araştırma modellerini düzenlemek ve kitle iletişim araştırmaları için yararlı olabilecek sistematik bir işleyiş biçimi bulmak üzere geliştirilmiştir. Bu nedenle doğru cevap “d” seçeği “Westley ve MacLean” Modelidir. Modelin kökenleri; sosyal psikoloji, Newcomb ABX modelindeki denge ve yeniden uyum düşüncesine uzanır. Westley ve MacLean, iki kişinin dış objelere karşı olan yeniden uyumlarındaki sistematik ve birbirleri ile ilişkili özelliğini de dikkate alarak, kitle iletişiminin son derece karmaşık konumlarını yansıtan bir model oluşturmaya çalışmışlardır. Westley ve MacLean düşüncelerini, Newcomb’un modeline uyarlarken temelde iki aşama önerirler. Bu iki aşama kitle iletişimi ve bireyler arası iletişimdeki temel farklılığı dikkate almaktadırlar. Burada bu farkların kitle iletişiminde geri beslemenin en aza indirgendiği ya da gecikmeli olması ve bireyler arası iletişim sürecinde iletiye hedef olan alıcının çevresindeki birçok objeden hangisini seçeceğine yönlendirilmesidir.

Kimi zaman çözümlemeye çalıştığımız iletişim sürecinde birden çok modelin işlevsel olduğunu görebilmekteyiz. İletişim modellerinin bir yararı; mesleğinin odağında iletişim hatta etkili iletişim konusu bulunanların amaçlarına ulaşmada onlara yardımcı olur, çözümleme ve açılımlarda bulunmasını kolaylaştırır. Daha da ötesi iletişim süreçlerini anlama, anlatma, çözümleme ve en önemlisi iletilerini desenlemelerinde eleştirel düşünme alışkanlığı yaratır. Bununla birlikte farklı toplum ve gruplar içerisinde oluşan farklı iletişim süreçleri için yeni ve hatta özgün modelleri oluşturmak da söz konusudur. Ancak, modellerin kullanımı ya da iletim süreçlerini açımlamada yararlandığımız ya da oluşturduğumuz model çalışmalarında aşırı basitleştirmeye, yanlışa düşmememiz gerekmektedir. Çünkü aşırı basitleştirme; süreç içerisinde bazı önemli işleve sahip öğeleri atlamamıza ya da göremememize neden olur. Bu nedenle “e” seçeneği doğru cevaptır. Bu seçenekte yer alan “Mesleğinin odağında iletişim konusu bulunanların çalışmalarında aşırı basitleştirmeye gitmelerine neden olur.” seçeneği iletişim modellerinin yararlarından biri değildir.

Doğrusal modeller geri besleme kavramını dikkate almayan modellerdir. En bilinen doğrusal modeller; Aristo, Lasswell, Shannon-Weaver, Berlo modelleridir. Doğrusal modeller basitçe kaynak-ileti-alıcı kavramlarını dikkate alan modellerdir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Amerikalı siyaset bilimci Harrold D. Lasswell 1948 yılındaki bir çalışmasında, “kim, neyi, hangi kanalla, kime, hangi etkiyle” söylediği konusunda “tek yönlü” iletişim sürecini vurgulayarak doğrusal bir model ileri sürmüştür. Bu modelin kullanımı, her ne kadar basit görülse de model, daha sonra başka araştırmacılar tarafından geliştirilmiş ve Braddock, Lasswell’in bu modeline, iletinin hangi koşullar altında gönderildiğinin önemi, ve hangi amaçla gönderildiği konularında eklemelerde bulunmuştur.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Dance’in Spiral (Helical) Modeli Osgood ve Schramm modelinin gelişmiş bir sürümü olarak bilinen ve 1967 yılında gündeme getirilmiş bu model, doğrusal modeller ile doğrusal olmayan modellerin karşı karşıya getirildiği en net ve temel bir modeldir. Şimdiye kadar sözü edilen modeller açıklanmasında, iletişim sürecinin dondurularak açıklanmaya çalışılmışken, Dance, iletişim sürecinin devingen bir yapıya sahip olduğunun altını çizmektedir. İletişim süreci, diğer tüm toplumsal süreçlerde olduğu gibi devamlı değişen öğeleri, ilişkileri ve çevresel etmenleri içerir. 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Amerikalı iletişimci George Gerbner, 1956 yılında kendi iletişim modelini ileri sürmüştür. Modelin temeli iletiyi gerçeklik ile ilişkilendirmeye yöneliktir. İletinin ne hakkında olduğunu göstermeyi amaçlar ve bizim algı ve anlam ile ilgili sorular üzerinde durmamızı sağlar. 

Doğru cevap D seçeneğidir.

E seçeneği Osgood ve Schramm Modeli ile ilgilidir. Diğer seçenekler Newcomb ABX Modeli ile ilgilidir. 

Doğru cevap E seçeneğidir.

Yeniden uyum olarak adlandırılan Newcomb ABX modelinde A=Elit, toplumu yönlendirici karar alanları, XXXXXXler ise gündemdeki konuları ve B=Kamuyu simgelemektedir. 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Amerikalı iletişimci George Gerbner, 1956 yılında kendi iletişim modelini ileri sürmüştür. Modelin temeli iletiyi gerçeklik ile ilişkilendirmeye yöneliktir. İletinin ne hakkında olduğunu göstermeyi amaçlar ve bizim algı ve anlam ile ilgili sorular üzerinde durmamızı sağlar. 

Doğru cevap B seçeneğidir.

Gönderilen iletilere hedef olan alıcı öğesi de tıpkı kaynakta olduğu gibi iletişim becerileri, içinde bulunduğu toplumsal yapı ve sosyo-kültürel ortam açılarından önemli görülmelidir. Bu örtüşmeyi bize fark ettirecek öğe ise geri beslemedir. Ancak modelde geri besleme öğesinin çok açık ve net bulunmaması iletilerin ne kadarının algılandığını belirtmemektedir. Bu durum Berlo modelinin zayıf bir noktası olarak eleştirilmektedir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Temelde modeller, bizim olayların karmaşık yapılarını açıklığa kavuşturmamıza, bir iletişim süreci öğelerinin birbirleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yararlar. 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Kodlama; gönderenin hedeflenen alıcılara ya da iletinin yüklendiği araca uygun olarak bir dile ya da koda çevrilmesi, açımlama ise; gönderenin anlam çıkartmak üzere tekrar çevrilmesi demektir. Doğru cevap C' dir.

ABX modeli doğrusal olmayan bir modeldir. Doğru cevap E' dir.

Geri besleme Lasswell' in iletişim modelinde yer almaz. Doğru cevap E' dir.

Yansıma Shannon ve Weaver modelinde yer almaz fakat DeFleur’ un modelinde yer alır. Doğru cevap E' dir.

Tarif edilen model ABX modelidir. Doğru cevap A' dır.

Suskunluk sarmalı kavramını ortaya atan Spiral modeli Dance' e aittir. Doğru cevap C' dir.