MEDYA VE ETİK

Dana burada bir olayın ilginç oluşunun haber niteliği taşımasını sağladığını belirmiştir. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

Haberlerin ilginç olması haberin niteliği ile ilişkili değildir, bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

Haberlerde 5N1K sorularının tümüne yanıt verilerek eksik bilgi bırakılmaması nitelik kuralı ile ilişkilidir. Bu nedenle doğru yanıt B şıkkıdır.

İnanılırlık bir haber niteliğidir, haber değeri değildir. Bu nedenle doğru yanıt E şıkkıdır.

Ay tutulması be beş bacaklı koyun olaylarının ortak özellikleri nadir olarak karşılaşılan durumlar olmalarıdır. Ortak olarak herhangi bir olumsuzluk, önemlilik, yakınlık değerleri taşımadıklarından doğru cevap A şıkkıdır.

İnternet haberleri, hızlı güncelleme ve yeni bilgilerin eklenmesine olanak sağladığından alınan haberler daha fazla okuyucuya ulaşabilmek için hızla verilir, bu nedenler bütün haberlerde ayrıntılara yer verilemez. Bu durum gazete haberlerinde söz konusudur, bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Gazetecilerin kaynağın izni olmaksızın kendisine verdiği herhangi bir bilgiyi paylaşması kaynağın gizliliğini ve kişisel hakların gizliliğini ihlal etmek olacağından yanlış bir davranıştır. Bu nedenle doğru yanıt D şıkkıdır.

Haber içeriklerinin siyasi düşünceye bağlı olarak haber konularına bakışını etkileyen faktör egemen olan ideolojinin yarattığı etkidir, bu nedenle doğru yanıt C şıkkıdır.

Herhangi bir manipülasyon ve saptırma olmadığı sürece okuyucu ve izleyicilerin alınan haberler karşısında hissettikleri duygular habercilerin sorumluluğunda değildir, bu nedenle doğru yanıt E şıkkıdır.

Geçmişte yerel düzeyde çalışan medya ekonomik büyümenin etkisiyle artık dünya çapında iş yapmaktadır, böylece küreselleşen dünyada haber üretim sürecinin maliyeti artmıştır. Dolayısıyla doğru yanıt B şıkkıdır.

Basın, haber toplamak, fikir ve kanaatleri izleyerek bunları yorumlamak, eleştirmek, kamuoyunu ilgilendiren konularda doğru ve gerçeğe uygun şekilde haber vermekle görevlidir. Dünyada meydana gelen olayların çoğu hakkında bilgi sahibi olma ve bu konularla ilgili kanaat oluşumu önemli ölçüde medyanın haberlerine dayanmaktadır. Çağdaş demokrasilerde gazeteciler toplumun bağımsız temsilcileri olarak kabul edilmekte, demokratik sistemin işleyişinde bir kilit görevi görmektedirler. Bu bakımdan basın yasama, yürütme ve yargının yanında dördüncü güç olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Arapça bir sözcük olan ‘haber’in birçok tanımı yapılmıştır. Haber toplumda çok sayıda kişiyi ilgilendiren, etkileyen, herhangi bir olayın ya da düşüncenin tam ve doğru bir şekilde verildiği yeni ve anlaşılır bir bilgidir. Haber, çoğu zaman önemli ve yeni olmasının yanı sıra ilginç veya merak uyandıran bir bilgi şeklinde tanımlanmaktadır. Haberlerle ilgili genel beklenti çoğunlukla yeni ve önemli olmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Haberin yeni olması haberciler için haberin kaçınılmaz bir özelliğidir ancak haber niteliğindeki yeni bilgi, insanların hayatına etki edebildiği sürece önemlidir. Başka bir ifadeyle yeni ve doğru bir biçimde verilen bilgininin önem düzeyi bireyin kararlarını, davranışlarını, uzun vadede yaşam şeklini etkileyip, etkilememesine bağlıdır. Verilen haber tanımının özünde ifade edildiği gibi hem çok kişiyi ilgilendirmeli, hem doğru olmalı hem de haber diye verilen bilgi bir etki uyandırmalıdır. Haberlerin toplumsal, ekonomik ve siyasal önemi toplumda uyandırdığı etkiyle ve dolayısıyla tepkiyle ilişkilidir. Bu nedenle herhangi bir konu, düşünce ya da durumla ilgili toplumun var olan anlayışını etkilemek için haberlerde bazı bilgiler değiştirilebilmekte, eksik ya da çarpıtılarak yayınlanabilmektedir. Basın ahlakı ve etik kavramı haberlerin yarattığı bu etki-tepkinin bir sonucu olarak gündemimizde yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Haber genellikle bir düşünceye, soruna veya olaya dayanır. Bütün bu özellikler haberlerin özünü oluşturmaktadır. Herhangi bir durum haberlerde genellikle özetlenerek ya da hikaye edilerek anlatılır. Haberlerin özetlenmesi sırasında en çok kullanılan formül 5N-1K formülüdür. Ne, nerede, ne zaman nasıl, neden ve kim sorularının yanıtları haberin kısaca ve kolayca özetlenmesi sağlar. Doğru cevap C'dir.

Bir haber konusu hikayeleştirilirken, okur-izler kitlenin ilgisini çekecek noktaları ön plana çıkartılmakta, merak uyandıran, olayları seyirlik hale getiren, çoğunda duygulara yakından hitap eden bir anlatı şekli kullanılmaktadır. Haber metinleri kolay anlaşılır olmalı, yalın ifadeler kullanılmalıdır. Metin açık bir ifadeyle yazılmalı herkes aynı anlamı çıkartmalıdır. Uzun ve devrik cümleler kullanılmamalıdır. Noktalama işaretleri yazım kurallarına uygun şekilde doğru yerlerde kullanılmalıdır. Edebi cümleler, süslü ifadeler yazmak yerine olay ya da durumları açıkça anlatan basit cümlelerden kurulu metinler yazılmalıdır. Halkın tümünün anlayabileceği sözcükler kullanılmalı, toplumun her kesimi düşünülerek haber yazılmalıdır. Haberlerde kişisel düşüncelere yer verilmemeli ve yorum yapılmamalıdır. Doğru cevap E'dir.

Doğruluk, gerçeklik, kesinlik, nesnellik ve inanırlılık haberin nitelikleri kapsamındadır. Diğer seçeneklerde belirtilen kavramlar ise haberin değerleri kapsamındadır. Doğru cevap B'dir.

Haber merkezi medya kuruluşlarında haberlerin toplanıp yayına hazırlandığı yerdir. Haber merkezine ulaşan haberler burada yazılır ve yayın formatına göre düzenlenir. Yayına hazırlanmak üzere fotoğraflar ve görüntüler seçilir, seslendirmeler yapılır. Bu fotoğraf ve görüntüler yayınının süresine ve yerine göre kısaltılır ya da arşivden ekleme yapılır. Doğru cevap A'dır.

Habercilerin haber ve yorumu birbirinden kesin çizgilerle ayırması gerekmektedir. Haberde yer alacak görüş ve yorumlar kaynak belirtilerek verilmelidir. Haberde yer alan fotoğraf ve görüntünün güncel olup olmadığı (arşiv görüntüsü) belirtmelidir. Haberci haber ve haber görüntüleri ile ilan/reklam amaçlı metinlerin ve görüntülerin ayrımını hiç bir karışıklığa yer bırakmayacak ölçüde açıkça yapmalıdır. Gazeteci, rekabet nedeniyle de olsa, bir başka gazeteciye bilinçli ve açık, mesleki zarar vermekten kaçınmalıdır. Bir meslektaşının yayınını engelleyici davranışlarda bulunmamalıdır. Doğru cevap E'dir.

Bir insanın köpeği ısırması ‘ilginçlik’ değeri ile ilişkilendirilmektedir. Olağan insan hayatı içinde sıra dışı, beklenmeyen olaylar insanların ilgisini çeker. Türk ve dünya basınında konuşan kuş haberleri, anne diyen kediler, cam bardak yiyen insan haberleri defalarca gazete ve televizyonlarda yer almıştır. Doğru cevap D'dir.

Haberlerin özetlenmesi sırasında en çok kullanılan formül 5N-1K formülüdür. Ne, nerede, ne zaman nasıl, neden ve kim sorularının yanıtları haberin kısaca ve kolayca özetlenmesi sağlar. Nasıl sorusunun yanıtı haberin hikaye edildiği bölümdür. Bununla birlikte bir haber konusu hikayeleştirilirken, okur-izler kitlenin ilgisini çekecek noktaları ön plana çıkartılmakta, merak uyandıran, olayları seyirlik hale getiren, çoğunda duygulara yakından hitap eden bir anlatı şekli kullanılmaktadır. Doğru cevap D'dir.