MEDYA VE ETİK - Deneme Sınavı - 9

Bir sivil toplum örgütü olan KADER’in kadınların siyasete katılım oranının düşüklüğüne dikkat çekmek ve katılımı arttırmak amacıyla hazırladığı bir kampanya da görüntü manipülasyonuna örnek gösterilebilir. Kampanyanın tanıtım afişinde üç ayrı siyasi parti liderinin birlikte poz vermiş gibi gösterildiği bir fotoğraf kullanılmıştır. Fotoğrafı oluşturulması için öncelikle kampanyayı hazırlayan ajans çalışanlarının fotoğrafları çekilmiş daha sonra da bu fotoğraflardaki yüzlerle siyasi parti liderlerinin yüzleri bilgisayar ortamında photoshop programı kullanılarak değiştirilmiş ve liderler birbirlerine sarılmışolarak poz vermiş gibi gösterilmiştir. Aslında olmayan bir görüntü bilgisayar ortamında sıfırdan yaratılmıştır. Kampanyada kullanılan afişle ilgili bir siyasi parti lideri şikayette de bulunmuş; konu mahkemeye taşınmıştır.

Haberlerin, tarafsız ve objektif olması, kişiden kişiye, ideolojiden ideolojiye değişen yargılara dayanmaması onun nesnelliğidir. Haberlerin nesnel olması önemli bir kuraldır. Doğru cevap E'dir.

Yeni iletişim teknolojileriyle medya etiği alanında ortaya çıkan yeni durumları ve etik ihlalleri en aza indirilmesi ve bu teknolojilerin medya metinlerinin üretiminde ve sunumunda medya etiğine uygun biçimde kullanılmasının sağlanması amacıyla çeşitli meslek kuruluşları girişimlerde bulunmuşdurumdadır. Bir örnek olarak Amerika’daki önemli gazetecilik meslek örgütlerinden biri olan Profesyonel Gazeteciler Derneği’nin 1996 yılında yeni iletişim teknolojileriyle ortaya çıkan sorunları da kapsar biçimde daha önce yayınladığı etik kodları yenilemesi gösterilebilir. Dernek yeni iletişim teknolojilerinin gazetciliğe getirdiği olanakların gazeteciliğin yapılma amaçlarını ve gazeteciliğin toplumsal sorumluluğunu değiştirmediğini gazetecilikte yeni iletişim teknolojilerinin etkisinin gazetciliğin yapılma araçlarının değişimiyle sınırlı olduğunu belirtmiştir. Mevcut medya etiği ilkelerindeki yenileme de bu çerçevede yapılmış; olaya ilişkin gerçeğe ulaşmaya çalışma, haberden kaynaklanabilecek zararları en aza indirmeye çaba gösterme, bağımsız ve hesap verebilir olma, kişilik haklarına ve mahremiyete özen gösterme, aşırma yapmama gibi ilkeler yeni iletişim teknolojileri medya etiği çerçevesinde tekrarlanmıştır.

Bir haberin nesnel olması daha çok iletişim etiğiyle ilgili bir konudur. Bir haberin, özellikle de haberci açısından değerini yükselten şeyler, zamanlamasının yerinde olması, ilginç olması, yakın yerlerde gerçekleşmiş olması vb. gibi şeylerdir. Doğru cevap C'dir.

Hem televizyonun hem de basılı gazetenin avantajlarını bir arada bulunduran internet haberleri görüntülü ve animasyonlu haber sunumları sağlaması ve yer zaman sınırı konusunda çoğu zaman sınırları olmaması nedeniyle okurlar tarafından kolayca erişilebilir. Doğru cevap B'dir.

Haberin daha fazla ilgi çekmesini sağlamak için sansasyonel haber yapmak, genel olarak etik dışı olarak değerlendirilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Çocuklarla ilgili ve cinsel saldırı suçlarında habercilerin bazı sorumlulukları vardır. Özellikle mağdur olanların kimliklerinin gizli kalmasına dikkat edilmelidir. Ancak bu gibi haberlerin hiç yapılmaması bir sorumluluk olarak değerlendirilemez. Doğru cevap E'dir.

Özel hayatın gizliliğinin geçersiz sayılabileceği başlıca durumlar Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin gazetecinin doğru davranış kuralları içinde şu şekilde açıklanmaktadır. Büyük bir suç yahut yolsuzluk üstüne araştırma ve yayın, toplumu kötü etkileyici bir tutumla ilgili araştırma ve yayın, toplumun güvenliğinin veya sağlığının korunması ilgili kişinin sözleri yahut eylemleri sonucu halkın yanılmasının, yanıltılmasının veya yanlış yapmasının engellenmesi.

Ünlü kişilerin özel yaşamları hakkında dedikodu içerikli bilgiler, zenginlik, bireysel ünlü olma hikayeleri, felaket haberleri, bireysel suç hikayeleri tabloid yayıncılıkta en çok görülen haber konularıdır. Doğru cevap D'dir.

Halkla ilişkiler uzmanları temsil ettikleri kurum ve kuruluşlarla ilgili olumlu haberlerin gündeme gelmesini sağlamak, istenmeyen haberlerin duyulması engellemek için medya gündemini etkilemek/değiştirmek üzere bazı yöntemler kullanmaktadırlar. Basın toplantıları, medyayla ilişkileri yakınlaştırmak, habercilerle, köşe yazarlarıyla tanışmak için basın kokteylleri, habercileri etkilemek için basın gezileri, habercilerle ilişkileri geliştirmek kişisel dostluklar kurarak kendileriyle ilgili konulara öncelik verilmesini sağlamak için düzenlenen medya ziyaretleri, habercilerin işlerini kolaylaştırmak, hazır haber sağlamak adına basın dosyaları vermek gibi yöntemler kullanmaktadır. Medya çalışanlarına rüşvet vermek istenmeyen, etik bir davranıştır. Doğru cevap C'dir.

Hiçbir koşulda amaç aracı haklılaştıramaz

Dana burada bir olayın ilginç oluşunun haber niteliği taşımasını sağladığını belirmiştir. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

Haberlerin ilginç olması haberin niteliği ile ilişkili değildir, bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

Haberlerde 5N1K sorularının tümüne yanıt verilerek eksik bilgi bırakılmaması nitelik kuralı ile ilişkilidir. Bu nedenle doğru yanıt B şıkkıdır.

İnanılırlık bir haber niteliğidir, haber değeri değildir. Bu nedenle doğru yanıt E şıkkıdır.

Ay tutulması be beş bacaklı koyun olaylarının ortak özellikleri nadir olarak karşılaşılan durumlar olmalarıdır. Ortak olarak herhangi bir olumsuzluk, önemlilik, yakınlık değerleri taşımadıklarından doğru cevap A şıkkıdır.

İnternet haberleri, hızlı güncelleme ve yeni bilgilerin eklenmesine olanak sağladığından alınan haberler daha fazla okuyucuya ulaşabilmek için hızla verilir, bu nedenler bütün haberlerde ayrıntılara yer verilemez. Bu durum gazete haberlerinde söz konusudur, bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Gazetecilerin kaynağın izni olmaksızın kendisine verdiği herhangi bir bilgiyi paylaşması kaynağın gizliliğini ve kişisel hakların gizliliğini ihlal etmek olacağından yanlış bir davranıştır. Bu nedenle doğru yanıt D şıkkıdır.

Haber içeriklerinin siyasi düşünceye bağlı olarak haber konularına bakışını etkileyen faktör egemen olan ideolojinin yarattığı etkidir, bu nedenle doğru yanıt C şıkkıdır.

Herhangi bir manipülasyon ve saptırma olmadığı sürece okuyucu ve izleyicilerin alınan haberler karşısında hissettikleri duygular habercilerin sorumluluğunda değildir, bu nedenle doğru yanıt E şıkkıdır.