MEDYA VE ETİK - Deneme Sınavı - 6

Gelir kaynaklarının ilki üretilen içeriğin izleyiciye satılmasından doğar. Basılı gazete nüshasının, derginin, radyo ve televizyon programının ücret karşılığı izleyici tarafından tüketilmesinden gelen gelirdir bu.

Reklam ve tanıtım faaliyetlerden sağlanan gelir, gazete, dergi sayfalarında yer; radyo ve televizyon yayınlarında zaman satışı, çoklu medya ortamlarında her ikisinin birden satışı ile gelir kaynağına dönüşür.

Medya gücünün asıl kaynağı kamu oyunun başka türlü bilemeyeceği, ulaşamayacağı "gerçekleri" topluma ulaştırmasından gelir.

Türkiye'de İfade ve Medya Özgürlüğü Raporu 12 Temmuz 2011 tarihinde yayınlanmıştır,

Türkiye'nin ilk basın şehidi Hasan Basri'dir.

Editoryal bağımsızlık, medya kuruluşlarının ve tabi sahiplerinin ticari faaliyetleri ile kuruluşun yayın hizmetlerinin mesleki kural ve değerlerinin birbirini etkilemeyecek biçimde ayrı tutulmasını sağlamaya yönelik bir mekanizmadır.

Medya çalışanlarının etik kurallara uymayı göz ardı etmelerinin kendileri açısından tehdit oluşturduğu sebepler ölüm tehditleri, şiddete maruz kalmaktan kaçınmak, hapse girme korkusu, işsiz kalma korkusu gibi faktörler sayılabilir.

Osmanlı'da basını denetim altında tutmak amacı ile 1864 yılında Ali Kararnamesi çıkarılmıştır.

“iletişim”in temel işlevlerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

1-) Varolmak, 2-) Haberleşmek, 3-) Paylaşmak, 4-) Etkilemek ve Yönlendirmek, 5-) Eğlenmek ve Mutlu Olmak.

Bunların adlarının, Acta Senatus, Acta Urbis, Acta Publica olduğu bilinmektedir. Ayrıca, yine aynı döneme denk düşen tarihlerde Roma İmparatoru Julius Sezar zamanında önemli olayları halka duyurmak amacıyla, Acta Diurna adı verilen duvar ilanlarından yararlanıldığı tarihçiler tarafından saptanmıştır.

Günümüz Türkiye’sinde basında etik ilkeler bağlamında oluşturulmuş olan kurallara bakıldığında, 2 önemli kurum karşımıza çıkmaktadır. Bu iki kurum, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ile Basın Konseyi’dir. Basın Konseyi, “Basın Meslek İlkeleri”ni (http://basinkonseyi.org.tr/lang_tr/pressOccupationPrinciples.asp) 1988’de, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi”ni (http://www.tgc.org.tr/bildirge.html) 1998’de yayımlamıştır.

Günümüz Türkiye’sinde basında etik ilkeler bağlamında oluşturulmuş olan kurallara bakıldığında, 2 önemli kurum karşımıza çıkmaktadır. Bu iki kurum, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ile Basın Konseyi’dir. Basın Konseyi, “Basın Meslek İlkeleri”ni (http://basinkonseyi.org.tr/lang_tr/pressOccupationPrinciples.asp) 1988’de, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi”ni (http://www.tgc.org.tr/bildirge.html) 1998’de yayımlamıştır.

John Stuart Mill, Jeremy Bentham’ın görüşlerini geliştirerek bu görüşlere derinlik kazandıracak düşünsel temeller de eklediği bilinmektedir. J. S. Mill, Bentham’ın erdemin, en geniş kitleye en büyük mutluluğu götürmek olduğu biçiminde açıkladığı ilkeye, ahlaki boyutu eklemiştir.

Matbaanın bulunması ve kullanılması 1450’li yılların hemen başında Johannes Gutenberg tarafından kıta Avrupa’sında gerçekleştirilirken, 1470’lerin ikinci yarısında ise, William Caxton İngiltere’de ilk matbaa evini kurmuş ve kitap basmıştır.

Matbaanın bulunması ve kullanılması 1450’li yılların hemen başında Johannes Gutenberg tarafından kıta Avrupa’sında gerçekleştirilirken, 1470’lerin ikinci yarısında ise, William Caxton İngiltere’de ilk matbaa evini kurmuş ve kitap basmıştır.

Avrupa’da feodal yapının ortadan kalması, kentlerin gelişmesi, ticaretin yaygınlık kazanması ve hatta denizaşırı bir niteliğe ulaşması liberal düşünce ile desteklenip birleşince sonuçta Batı’daki gelişme çizgisinin temeli de atılmış olmaktaydı. Bu gelişmede, ticaretle uğraşan kapital birikimi sağlayan burjuva sınıfının kaçınılmaz ölçüde katkısı bulunmaktaydı.

1776 tarihinde kabul edilen Virginia Haklar Bildirisi, ABD’nin üçüncü Başkan’ı Thomas
Jefferson tarafından kaleme alınmıştır. Daha sonraları ABD Anayasası’nı oluşturacak olan temel metinlerden biri kabul edilen Virginia Haklar Bildirisi’nin 12. maddesi (The Virginia Bill of Rights) şu hükümlere yer vermekteydi: “Basın özgürlüğü, özgürlüklerin büyük kalelerinden biridir ve hiçbir zaman, müstebit∗ hükümetler dışında bir yönetim onu kısıtlayamaz.”

1776 tarihinde kabul edilen Virginia Haklar Bildirisi, ABD’nin üçüncü Başkan’ı Thomas
Jefferson tarafından kaleme alınmıştır. Daha sonraları ABD Anayasası’nı oluşturacak olan temel metinlerden biri kabul edilen Virginia Haklar Bildirisi’nin 12. maddesi (The Virginia Bill of Rights) şu hükümlere yer vermekteydi: “Basın özgürlüğü, özgürlüklerin büyük kalelerinden biridir ve hiçbir zaman, müstebit∗ hükümetler dışında bir yönetim onu kısıtlayamaz.”

Etik kuralların uygulanmasını güçleştirici etkileri bulunan sözkonusu etkenler kısa başlıklarla
şöylece sıralanabilirler:
• Medya ekonomisinden kaynaklanan etik sorunlar,
• Medya mülkiyet ilişkilerinden doğan etik sorunlar,
• Medya siyaset ilişkilerinden kaynaklanan sorunlar,
• Medyada uluslararası iletişim akışından kaynaklanan sorunlar,
• Çalışma koşullarından kaynaklanan sorunlar.

Osmanlı’da basını
denetim altında tutmak amacı ile 1864 yılında çıkarılan ve görülen lüzum üzerine 1867 yılında hükümleri
daha da sıkılaştırılan “Ali Kararname” nin gerekçesini adı kararname ile anılan Ali Paşa’nın şöyle
açıkladığı söylenir. “Devletin zaafını millete söylemek vatanperverlik sayılmaz”