MEDYA SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 14

Stüdyoda dedikodu yapma

Ürünün promosyonu

İzleyicilerin ideolojileri

Aranan etkinin yeterince olup olmadığı

Hollywood stüdyoları

Araştırma için kullandıkları medyada

Doğruyu abartarak temsil: Olanı olduğundan çok daha önemli, kapsamlı, ciddi, gerçek, yaygın göstermektir. Burada asıl içerik doğrudur; ama yanlışlık abartmadadır. En çok abartılan cinayetler, şiddet ve trafik kazalarıdır. Diğer seçenekler profesyonelin çıkarlarına ters düşeceğinden bu haberlere doğruyu abartarak temsil etme metodunu uygulayamaz.

Abartarak yanlış temsil: Burada içerik hem yanlıştır hem de bu yanlış abartılmıştır. Buna örnek olarak, Amerikan korku ve dehşet filmlerinde olay çoğu kez “medeniyetten (kentten) ayrılıp doğaya veya “geri kalmış bir köye/
kasabaya” gidenlerin başına gelir. Özel okulların kaliteli eğitim verdiği ve kamu okullarının kalitesiz olduğunun bazı dizilerde sunulması. Sanki Türkiye sabah akşam kokoreç yiyormuş ve bunun durdurulması gerekmiş gibi (veya buna benzer Avrupa’nın bizi aşağıladığı kültürel konularda yapılan haber ve yorumlar), Anadolu kültürünü aşağılayan içerikler.

Abartma yerine azaltılmış temsil: Bu tür temsil, aslında temel olarak birkaç nedenle yapılır: Birincisi, vermek zorunda kalındığı için verilir ve mümkün olduğu kadar az ve kenar köşede verilerek geçiştirilir. İkincisi, temsil sayıca
azdır ve önemsizleştirmek, önemsizleştirerek kötü göstermek için yapılır. Üçüncüsü “garnitür” olarak veya “küçük bir farklı istisna” olarak sunulur. Zaman zaman, “bizi kandıran” dilencilere ve “ahlakımızı bozan” hayat kadınlarına saldıran haberler böyledir. Dinsel, tarikatsal ve ırksal azınlıkların ancak kriz dönemlerinde ele alınması da ender olanlar arasındadır. Diğer ülkelerde yaygınlaşan başkaldırılar, “demonstrasyon/gösterme etkisiyle”
ülkeye de sıçrayacağı kaygısıyla ya hiç gösterilmez ya da geçiştirilir.

Medya pratiklerinde destekleme ve yüceltme, küçültme ve kötüleme işinde klişe kavramlar kullanılır. Örneğin dengelerin korunması, kamu düzeni, halk iradesi, vatanın bütünlüğü, liderlik, sağlıklı ekonomi, çağdaşlaşma, terörist, sokak kadınları, huzur bozma, grevcilerin bağırması, saldırma, öğrencilerin saldırması,
polisin güç kullanmak zorunda kalması, bölücü, hain , hainlerle ve teröristlerle birlikte olma ve hainleri destekleme gibi.

Kültürel çeşitlilik konuları profesyonelin çıkarlarına ters düşeceğinden bu kavramları sık sık kullanması düşünülemez.

İnsanın iletişim özgürlüğü, istediğini düşünebilme ve bu düşüncesini ifade etme, düşündüğü ve ifade ettiği için cezalandırılmaması demektir. Ne yazık ki bu bağlamda, “istenmeyen doğruyu düşünme” ile ilgili özgürlük konusunu Marx Twain çok özlü bir şekilde açıklamaktadır: Ölüler dışında hiç kimseye gerçeği söylemeye izin verilmez.

Liberal demokratik ve radikal sosyolojik ilginin artması, yavaş da olsa, günümüze kadar devam etmiştir.
Bu bağlamda, Erik Barnouw’un “The Sponsor” (1978/ 2003) ve “Conglomerates and the Media” (1998) yapıtları gibi örnekler vardır.

Parsons'a göre  bu sistem, izleyiciye dört seçme özgürlüğü sunar:

(a) Gazete, dergi, kitap, radyo ve televizyon istasyonları ve programları arasında seçim yapma;

(b) içerik şekilleri ve kalite çeşitleri arasında seçim yapma;

(c) tercihinde harcadığı para ve

(ç) izlemeyi zaman içinde saptayıp, ona göre izleyip izlememe, şimdi okuma ya da bir yana koyup sonra okuma.

Türkiye’de iletişim alanına ilişkin ilk akademik çalışma bir gazeteci tarafından (Ahmet Emin Yalman) ABD’nin Columbia Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde yapılmıştır: The Development of Modern Turkey as Measured by Its Press, (1914).

Medya profesyonellerinin egemen yönelimi batı sanatına özendirmek gibi bir çabası olmamıştır. Çünkü sanatın gelişimi düşünceyi, düşüncenin gelişimi de sorgulamayı getireceğinden bu durum medya profesyonellerinin aleyhine bir durum olurdu.

İlk dört seçenek politik olarak medya profesyonellerin çıkarlarına hizmet etmeyeceğinden uygulanmazlar.

Maddi ürünler kullanım için üretilmiş somut mallardır. Maddi olmayan ürünler ise düşünceler, duygular, inançlar, duyarlılıklar ve vicdan gibi, insanın içinde taşıdığı ve ilişkilerinde/davranışlarında sergilediği her şeydir. Maddi olmayan üretime, örneğin, kitle iletişiminde enformasyon, haber, eğlence, dizi, müzik, sinema ve mesaj gibi isimler verilir.

Kitle iletişimi ürününün kendisinin üretimi özellikle şunları içerir: a. Kullanılacak ürünü üretme: Gazete, dergi, kitap, televizyon programı, dizi ve sinema filmi gibi isimlerle gelen medya ürünlerinin üretimi. b. Kitle iletişimi ürününü üretebilecek, örgütsel kadro içinde ve dışında yer alan profesyonelliği ve profesyonel ideolojileri üretme: Bu üretimin içeriğinin biçimlendirilmesi ve bu içeriği belli biçimlerde dolduran medya profesyonel pratiklerinin ve profesyonel ideolojilerin üretimini gerektirir.

Kitle iletişimini üretenler, iletişim örgütünde çalışan herkestir. Fakat ürünün karakterinin nasıl olacağını belirleyenler örgütte çalışan herkes değildir. Örgütün (a) genel politikalarına karar verenler örgütün aktif sahiplerinden oluşan en üst kadrodur; (b) örgütün genel politikalarına bağlı olarak oluşturulan günlük yürütme politikalarının ne ve nasıl olacağına karar verenler, örgütün en üst seviyesindeki yöneticilerdir. Bazen sahipler bu yöneticiler arasına da karışırlar; (c) örgüt politikalarına ve amaçlarına uygun bir şekilde kitle iletişimi ürünü biçimlendirerek gerçekleştirenler ise, günlük işin yürümesinde ve denetlenmesinde sürekli olarak yer alan yöneticiler, yardımcıları, orta ve alt seviyede yöneticiler ve her türlü çalışanlardır.

Türkiye’de gazetecilerin ekonomik ve sosyal haklarını düzenleyen biri özel, diğeri genel üç yasa bulunmaktadır: Basın İş Yasası olarak bilinen 212 sayılı Yasa, Sendikalar Yasası ile Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasası’dır. Sendikalar Yasası, gazetecilere bir sendikaya üye olma hakkı vermektedir. Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasası ise sendikayla işverenin karşılıklı pazarlığı sonunda toplu iş sözleşmeleriyle sağlanan hakların hangi yöntemle, hangi sınırlarla gerçekleşeceğini belirtir.