MEDYA SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 16

Bu örgütlenme sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik bağlamlarda iletişimin örgütlenmesi demektir. Bu örgütlenme aile gibi en küçük birimlerden başlayarak okul, kurumlar, şirketler, uluslar arası yapılara kadar çeşitlenen, birbiriyle işlevsel olarak bağıntılı üretim yapılarını, bu yapıların kendi içinde ve dışıyla ilişkilerini, her tür iletişimle ilgili yasal biçimlendirmeleri ve kültürel gelenekleri içerir.

İletişimi anlamak demek insanı ve toplumunu anlamak demektir: Biz farklı renkler olmadan, bazı zevkler olmadan, bazı yiyecekleri yemeden ve bazı tatları
tatmadan yaşayabiliriz çünkü bunlar yaşam için zorunlu değildir, bunlar olanaklara ve olanaklar arasından tercihe bağlıdır. İletişim ise renkler, zevkler ve tatlar gibi bir seçenek değildir. İletişim, insan için bir “tercih” değil, bir zorunluluktur: iletişimde tercih, olmak veya olmamak, yaşamak ve yaşamamak
arasındaki farktır. Dolayısıyla, iletişimin en temel nedeni (a) biyolojik/fiziksel varoluşu ve (b) sosyal varoluşu sürdürmektir.

İletişimsel bir eylem veya herhangi bir faaliyeti gerçekleştirmek için yapılan iletişim, insanın gereksinimleriyle, istekleriyle, arzularıyla ve gerçekleştirmek istedikleri şeylerle ilgilidir; dolayısıyla amaçlıdır. Faaliyet ile amacı karıştırmamak gerekir. Faaliyet gereksinim giderme için yapılır. Örneğin birine bir şey söyleme, iletişimsel bir eylemdir. Amaç ise “bu sözle gerçekleştirilen eylemi/faaliyeti” neden yaptığıdır.

İletişimin doğal araçlar insanın (a) vücut organları (göz, kulak, el, ses telleri gibi) ve (b) kendi dışındaki doğa ve diğer varlıklardır (hava, yer, su, güvercin, at, eşek, deve gibi). İletişimin yapay araçları ise iletişimi üretmede kullanılan teknolojidir. Örneğin, Keser, kürek, oklava, kağıt, kalem, mürekkep, orman ürünleri, kılıç, ok, yay, bıçak, balistik füzeler, kimyasal silahlar, elektrik enerjisi, tamtam, duman, tel, kablo, basın teknolojisi, televizyon ve bilgisayar, gramofon, plak, film, yapay uydular, polis copu, işkence aletleri ve para bu teknolojilere birkaç örnektir.

İletişimin doğal araçlar insanın (a) vücut organları (göz, kulak, el, ses telleri gibi) ve (b) kendi dışındaki doğa ve diğer varlıklardır (hava, yer, su, güvercin, at, eşek, deve gibi). İletişimin yapay araçları ise iletişimi üretmede kullanılan teknolojidir. Örneğin, Keser, kürek, oklava, kağıt, kalem, mürekkep, orman ürünleri, kılıç, ok, yay, bıçak, balistik füzeler, kimyasal silahlar, elektrik enerjisi, tamtam, duman, tel, kablo, basın teknolojisi, televizyon ve bilgisayar, gramofon, plak, film, yapay uydular, polis copu, işkence aletleri ve para bu teknolojilere birkaç örnektir.

İletişimde araçsal bağlam araçlarla kurulan ilişkidir. Örneğin  radyo, televizyon, bilgisayar, oyuncak ve silah gibi araç kullanımıyla ilgili bağlamdır. İletişimde yer bağlamı ise iletişimin örgütlü mekânda yapılmasıdır. Yer bağlamı ilişkinin, dolayısıyla iletişimin olduğu fiziksel çevredir. Örneğin, ev, sokak, bakkal, pastane, sinema, alışveriş merkezi, restoran, iş yeri, dağ, işkence odası, savaş mevzi veya bar olabilir. Bu bağlamda E seçeneği dışında kalan örneklerin hepsi araçsal bağlama girdiğinden doğru seçenek E'dir

İletişim türü, türün nasıl tanımlandığına göre şekillenir. Örneğin, türü “aracılanmaya” göre tanımlarsak, karşımıza iki temel tür çıkar. Birincisi, teknolojiyle aracılanmamış iletişim: Teknolojinin kullanılmadığı, insanın doğal olanı kullanarak, doğalı dönüştürmeden yaptığı iletişim teknolojiyle aracılanmamış iletişimdir. Bu grup içine doğal araçların (beş duyumu- zun) kullanıldığı dürtme, işaret etme, gösterme, çağırma, seslenme ve sözlü iletişim gibi her çeşit iletişim girer. İkinci tür ise teknolojiyle aracılanmış iletişimdir. Bu grup, beynimizin, kulağımızın ve gözümüzün uzantısı olan araçları kullanarak yaptığımız iletişim çeşitleridir. Bu çeşitler de kullanılan teknolojik araca göre isimlendirilir: Örneğin yazı, fotoğraf, film, sinema, radyo, televizyon, gazete, dergi, kitap ve internet böyledir.

Bu durumda doğru seçenek A'dır.

İletişim somut ilişkiyi anlatır ve insan faaliyetiyle bu ilişkinin yürümesi ancak iletişimle olabilir. İletişim olmaksızın (a) maddi yaşam üretilemez; (b) yaşamla ilgili düşünceler, duygular, inançlar ve dil gibi yaşamın somut olmayanları üretilemez ve (c) düşünceler, duygular, inançlar ve duygular üzerinde düşünme üretilemez.

İletişimin içeriğini taşıyan  araçlardaki nitel ve nicel değişim (a) araçların daha kolayca elde edilebilir, (b) kolayca işlenebilir, (c) kolayca kullanılabilir, (ç) kolayca taşınabilir (d) uzun zaman muhafaza edilebilir, (e) aynen kaydedilebilir ve okuyabilir (güvenirlik), (f) çok bilgi kaydedilebilir (kapasite) biçime doğru oldu. Kaydedilebilirlik açısından günümüzde, bir parmak büyüklüğündeki taşıyıcının (örneğin flash belleklerin) kayıt kapasitesi binlerce gigabyte olabilmektedir.

İletişimin bağlamı ele aldığımız herhangi bir öğeyi tanımlayarak gruplandırır ve açıklarız. Örneğin yeri ele alır ve “iletişimin olduğu mekân” olarak tanımlarsak karşımıza evden iş yerine kadar çeşitlenen mekânlar çıkar. Duyguları ele alırsak ve “iletişimdeki tarafların hissettikleri olarak” tanımlarsak karşımıza sevgiden nefrete, dostluktan düşmanlığa kadar olası tüm duyguları içeren duygular çıkar. İletişime katılan insanlarının sayısı ile ele alırsak kendi kendine iletişim ve iki kişi arasındaki iletişimden başlayarak uluslararası iletişime kadar giden iletişim türleri görürüz. Özlüce, iletişimle ilgili her öğe ele alınıp tanımlanarak bu tanımla gelen bağlamın öğeleri belirlenip incelenebilir.

Sendikasız bir işçiyi işinden atmak isteyen bir patron için, iletişimin amaçlı sonucu anlık ve kesindir: “Şimdiye kadar verdiğin hizmet için teşekkür ederim. Sana artık ihtiyacım yok.” İletişim böylece arzulanan amaçla sonuçlanır. Kimin arzuladığı amaçla? İşçinin böyle bir amacı olmayabilir, varsa, işçi bu amacı gerçekleştirme güç ve olanaklara sahip değildir. Dolayısıyla, işçinin amacına uygun tercih yapma olasılığı sıfırdır.

Bağlam, iletişimin doğasını belirleyen tüm faktörlerle ilgilidir. İletişim araçlarının temel özellikleri ise şunlardır: 1. İletişimin araçları: doğal ve yapay. 2. En değerli iletişim aracı: para. 3. Araçların mülkiyet ve güç ilişkilerinin parçası olması. 4. Araç örgütlemek için örgütlenmiştir

İletişimin bağlamının özellikleri arasında şunlar  vardır: İlişkinin doğasını bağlam belirler. Örneğin resmi bir konuşma ile arkadaşlar arasındaki sohbetin bağlamı farklı olur. Farklı bağlamlar iletişim mekanı böler. Örneğin aynı kafedeki farklı masalarda farklı iletişim meydana gelir. Farklı teknolojik bağlam geçişsizlik yaratır. Örneğin televizyondaki görüntü radyodan alınamaz. Araçsal bağlam araçla kurulan ilişkiyi anlatır. Örneğin, televizyon izlenir, radyo dinlenir. İnsan iletişimin amacı olması iletişim bağlamının özellikleri arasında yer almaz.

Araçsal bağlam, örneğin radyo, televizyon, bilgisayar, oyuncak ve silah gibi araç kullanımıyla ilgili bağlamdır: Radyo dinlenir. Araçsal bağlamı, “aracın varlığıyla oluşturulan, oluşan, gelen bağlam” olarak da ele alabiliriz: Örneğin, telefonu eve aldığımız andan itibaren, ilişkisel bağlam kurulmuş ve iletişim süreçleri harekete geçirilmiş olmaktadır.

Tarihsel bağlamın nedenleri şunlardır: Kasıtlı olarak çıkartılabilir.Geçmişin yeniden inşasıdır.Geçmişin değişmemesidir.Şimdi bağlamı geçmişe eklemeler getirir.Yeni bilgilerle geçmiş değiştirilebilir.

Zaman sosyaldir ve yansız değildir, taraflıdır. Zaman bu yönüyle bağlamın bir özelliği değildir.

Zaman; iletişimi ve insanı değiştiremez. Zaman yansız değildir. Zaman örgütlenerek kullanılırsa aynı zamanda güç uygulanmış olur. Zamanı örgütlemek diğer insanlarının zamanını, iş sürecini, mal ve hizmet sürecini planlamayı içermektedir. Değerler bağlamında ise; insanların kendileri, şeyler, ilişkileri ve diğer insanlara değerler atfederler. Dolayısıyla değerler bağlamı zaman bağlamıyla ilgili değildir.

Her insanın çoklu kimlikleri vardır çünkü yaşam pratikleri çoklu yapılar içinde olur. Bu nedenle BİZ denildiğinde, çeşitli yapısal bağlılıklara bağlı olarak gelen çoklu bizlikler/ kimlikler vardır. Örnekler: Kardeşlik, akrabalık, hemşerilik, mahalle arkadaşlığı, sınıf arkadaşlığı, okul kimliği, iş kimliği, taraftarlık, siyasi partiye desteklemeyle gelen aitlik, bir tarikata veya dine ait olma, işçi olma, müdür olma, patron olma, öğrenci olma, öğretmen olma, evrimci olma, devrimci olma, ilerici olma, gerici olma, yobaz olma, klasik müzik seveni olma, tinerci olma, serseri olma. Görüldüğü cüzdana sahip olmak bu çerçevede kimlik bağlamında değerlendirilmemektedir.

Kişiler arasında düşüncelerin “bir iletişim aracı olmadan” aktarılması telapati olarak tanımlanmaktadır.

İlişki kurma, nedensellik bağı ve ileriyi tahmin, bilimin en önemli amaçlarından biri şeyler hakkında veya şeyler arası ilişkiler hakkında belirsizlikleri mümkün olduğu kadar azaltarak şeyleri ve ilişkileri kontrol edecek bilgiyi elde edebilmektir. Bilme ileriyi tahmin olanakları da verir. Bilme yoluyla etkenler kontrol edilerek sonuçlar istenilen bicimde değiştirilebilir, dönüştürebilir.