MEDYA SİYASET KÜLTÜR

Toplumsal cinsiyet kavramı, erkek ve kadının “eril” ve “dişil” olarak sosyal sınıflandırılmasına işaret ederken cinsler arasındaki ilişkilerin bağlamına ve anlamına dikkat çeker. Bu nedenle doğru yanıt A seçeneğidir.

Sorunun yanıtı toplumsal cinsiyettir. Diğer seçeneklerdeki ifadeler doğru yanıt olamaz.

TOPLUMSAL CİNSİYET

Sadece Ötekisi kavramı doğrudur. Bu nedenle doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt toplumsal olgularıdır. BU nedenle E seçeneği doğrudur.

Toplumsal cinsiyet ilişkilerini toplumsal cinsiyet kavramının sorgulayıcı potansiyeli açısından ele aldığımızda, cinsiyete dayalı ayrımcılığın temelinde cinsiyete dayalı iş bölümünü görürüz. Bu nedenle doğru yanıt A seçeneğidir.

Tanımı tanımlayan kavram rol sözcüğüdür. Bu nedenle doğru yanıt B seçeneğidir.

İstenen kavram temsil kavramıdır. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneğidir.

Cinsiyetçi bakış açısının sürdürülmesi ve meşruluk kazanmasında medyada çalışan profesyonellerin kimliği önemlidir. Bu nedenle doğru yanıt D seçeneğidir.

Doğru yanıt E seçeneğindeki yönetici ve yorumcudur.

Toplumsal cinsiyet kavramı, cinsiyetin sadece biyolojik bir özellik olarak algılanmasını reddeder. Erkeklik ve kadınlık özelliklerinin farklı toplumsal bağlamlarda farklı anlamlar kazanabildiğini gösteren araştırmaların artışı ile biyolojik cinsiyetin kolay tanımlanabilecek bir şey olmadığı daha netlik kazanmış ve toplumsal ayrımların cinsiyet farkları ile ilişkisi sorgulanmaya başlanmıştır. Toplumsal cinsiyet bağlamında yapılan çalışmalar, toplumlarda süregelen toplumsal cinsiyete ilişkin kalıpların, özellikle kadını olumsuz yönde etkilediğinin, kadı- nın ikincil konumunu pekiştirdiğinin ve cinsiyete dayalı ayrımcılığın yeniden üretildiğinin altını çizer.

Toplumsal cinsiyet, erkekler ve kadınlar arasında bedensel cinsel farklılıkların anlamını düzenleyen bir toplumsal örgütlenme ve ilişkiler örüntüsüdür. Toplumsal cinsiyet ilişkilerini toplumsal cinsiyet kavramının sorgulayıcı potansiyeli açısından ele aldığımızda, cinsiyete dayalı ayrımcılığın temelinde cinsiyete dayalı iş bölümünü görürüz. Cinsiyetçi iş bölümü, cinsiyetin toplumsal olarak yapılandırılmasının merkezinde yer alır. Toplumsal cinsiyete dayalı iş bölümünü, basitçe, kadınların ve erkeklerin toplumsallaşma süreci içinde yerine getirdikleri farklı işlevlerin bir bölümü gibi algılamaktan öte, iktidar ve otorite alanlarının kurgulanma ve işleyiş biçimlerinin ortaya çıktığı toplumsal bir pratik olarak ele almak gerekir.

Biyolojik cinsiyetin belirleyiciliğini kabul eden ve bunun toplumlarda bir düzeni gerektirdiğini söyleyen “Biyolojik Determinist Kuramlar”ı açıklayan iyi bir örnek olarak Talcott Parsons’un “cinsiyetlerin birbirinin tamamlayıcısı olduğu ve toplumların bu sınırlar içinde cinsler arası toplumsal ilişkileri şekillendirdiği” ifadesi gösterilmektedir.

“Toplumsal İnşa Kuramları” da toplumsal cinsiyet anlamlarının biyolojinin dayatması sonucu değil, toplumsal süreçlerin işleyişi sonucu kurulduğunu söyler. Simone de Beauvoir’in “Kadın doğulmaz, olunur” ifadesi bu yaklaşımın iyi bir örneği olarak gösterilir. Toplumsal inşa kuramlarının yapılsalcı türleri, iktidar iliş- kileri ve onun arkasındaki maddi çıkar çatışmaları üzerinde durur ve kadın ya da erkek olmayı toplumsal sınıfa ait olmaya benzer bir özellik olarak açıklar. Bu kuramsal yaklaşım “söylemsel inşa”dan söz eder. Buna göre, kadınlık ve erkeklik, biyolojik özelliklerin farklı farklı toplumsal temsiller olarak anlaşılmasından öte, birbirine gönderme yapılarak kurulan toplumsallıklardır. Bir toplumsal cinsiyet özelliğini anlamak için kadınlığın erkek olmanın “ötekisi” olarak nasıl inşa edildiğini anlamak gerekir. Toplumsal cinsiyet ilişkilerinin varoluşu, ilişkisel ve bağlamsaldır. Bu yaklaşımın, toplumsal cinsiyet düzeni ile ilgili ayrıntılı çözümlemeler yapmasına karşın, biyolojik cinsiyet farklarının nasıl anlam üretebildiklerine ilişkin temel soruya doyurucu bir açıklama getiremediği söylenmektedir.

Bu yaklaşımların burada ele alınacak sonuncusu ise “Yapıbozumcu Yaklaşım”dır. Bu yaklaşım, biyolojik kökenli kavramsallaştırmayı bir kenara bırakarak “toplumsal cinsiyet” kavramını kullanır. Artık, Parsons’un “cinsiyetlerin birbirinin biylojik olarak tamamlayıcısı olduğu” iddiası, yerini, bedenleri üzerinden kendi cinsel kimliklerini inşa eden “öznellik”lerin nasıl şekillendiği tartışmasına bırakmıştır. Bu yaklaşım, insan bedeninin -kadın ya da erkek- toplumsal ilişkilerin ve toplumsal mekânların bir uzantısı olarak, onlarla birlikte şekillenen bir değişken olarak ele alınmasını önermektedir. Judith Butler’in öncülük ettiği yaklaşıma göre, toplumsal cinsiyet, deneyimlenen toplumsal pratikler bütünüdür. Başka bir deyişle, toplumsal cinsiyet bir yapı, sistem, norm değil, gerçekleşmesi bireylerin “yapma”sına bağlı bir tür “fiil”dir. Bu üç farklı yaklaşımdan da gördüğümüz gibi, bütün bu yaklaşımlar cinsiyet farklarının kendisinin bir ideolojik kurgu olduğunu ortaya koyar.

Toplumsallaşma, toplumsal kurallar, rol öğrenme, rol kazanma ve cinsiyet rollerinin öğrenilmesi süreci olarak tanımlanmaktadır.

Stereotipler, bir sosyal grubun ya da onun üyelerinin nitelikleri hakkındaki inançlar ve düşüncelerdir.

Türkiye’de, medya sektö- ründe çalışan kadınların oranlarına bakıldığında, yönetici ve yorumcu konumundaki kadın sayısında önemli bir düşüş olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, biraz farklı bir sonuç ise internet haber sitelerine ilişkin olarak, yönetici konumundaki kadınların görece daha fazla olduğudur.

Konuyla ilgili yapılan çalışmalarda, bu programlarda cinsiyet farklılığının belirginleştirildiği, erkek karakterlerin sayısının (diğer program türlerine benzer biçimde) daha fazla olduğu, ana karakterlerin çoğunun (dizi filmlerdeki insan ve hayvan karakterleri de dahil) erkek olduğu, kadınların anne ya da anneliği çağ- rıştıran mesleklerde ve romantik, pasif ve duygusal, erkeklerin ise ev dışında, çalışma yaşamında, ço- ğunlukla yüksek statülü mesleklerde ve daha bilgili ve bağımsız olarak sunulduğu bulunmuştur

Medya sektöründe kadın istihdamına ilişkin 2007 yılında yapılan bir araştırmaya göre, sektörde çalışan kadınların oranı erkeklerin dörtte biridir. Daha önceki yıllarla karşılaştırıldığında bir yükselme olduğu görülse de, bu, medyadaki cinsiyetçi görünümü değiştirmemiştir. Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü verilerinden de yararlanarak yapılan bu araştırmaya göre medya sektöründe çalışan kadınların sayısı 1992 yılında 928, 2005 yılında 1998, 2007 yılında ise 2019’dur. Yaygın gazetelerin künyelerinde isimleri yazılan kadınların oranı 2007 yılında yüzde 21.3’dür. Üst düzeyde kadınların görevlendirildiği alanlar ise reklam ve pazarlama bölümleri olup, bu bölümlerin yüzde 52.1’ini kadınlar oluşturmaktadır; ancak, içerik üretiminde söz sahibi kadro içinde kadınların oranı yüzde 15.5’e düşmekte ve idari ve mali Medyada cinsiyetçilik, temsil kavramı baz alınarak, iki düzlemde ele alı- nabilir. Bunlar, her türlü medya metni içeriğindeki temsil ve bu içerikleri üreten sektör çalışanları açısından temsildir. dikkat 196 Medyada Cinsiyetçilik alanlardaki yönetici ve temsilciler içinde ise hiç kadın bulunmamaktadır. Yine, benzer bir araştırma 2008 yılında Mediz tarafından yapılmıştır. Bu araştırma da gazetelerin yönetim kadrolarının yer aldığı künyelerdeki kadın oranını yüzde 21 olarak bulmuştur. Haber kaynakları arasında da kadın oranı düşüktür. Genel ortalamada yüzde 18 bulunmuştur. Tüm gazetelerin köşe yazarları arasındaki kadınların oranı ise yüzde 12’dir. İnternet haber sitelerindeki künyelere bakıldığında kadınların temsil edilme oranlarının yüzde 36 olduğu görülmektedir. Kadın kaynaklı haberlerde ise bu oran yüzde 20’ye düşmektedir. Radyo kanallarının yönetim kademelerindeki kadınların temsil oranı yüzde 29’dur. Programları üretenler arasındaki kadınların oranı ise yüzde 37’dir. Haber sunucularında ise bu oran yüzde 66’ya çıkmaktadır. Televizyon ana haber bültenleri künyelerinde kadınların oranı sadece yüzde 16’dır. Sinema sektöründe de kadınlara yönelik ayrımcılık söz konusudur. Sektörde kadınların yer edinebilmeleri erkeklere oranla daha zor görünmektedir.