MEDYA SİYASET KÜLTÜR

1980’li yıllarla birlikte, sosyalist dünyada birçok önemli gelişme ortaya çıkmıştır. Bu gelişmelerden biri, Sovyetler Birliği’nde “perestroika” politikasına geçilmesidir. “Yeniden yapılanma” ve “reform” anlamına gelmektedir. Sovyetler Birliği’nde ekonomi, teknoloji, siyaset ve uluslararası ilişkiler alanında başlatılan bir toplumsal reform politikasıdır. Bu politika, toplumun sosyalist ilkelere bağlı temel işleyiş düzenini kaldırmayı hedeflememiştir. Burada amaç, merkezileş- menin engellenmesi ve demokratikleşmenin gerçekleştirilmesidir. Ayrıca, başta ekonomi olmak üzere tüm Sovyet kurumlarını, günün çağdaş koşullarına uydurmaktır. Doğru cevap E'dir.

“Batı-Doğu” ikilemi sonucunda oluşan “dünyanın yatay kutuplaşması” yerini, “dünyanın dikey kutuplaşması”na bırakmıştır. Bu yeni kutuplaşmayı, “Kuzey-Güney” ayrışması olarak da tanımlayabiliriz. Yeni dünya düzeni “iktisadi” olarak üç, “askeri” olarak ise tek kutuplu bir oluşumu vurgular. Kuzey-Güney ayrışması konusunda, Kuzey’i bir “Pax Americana” olarak tanımlayan Amerikan muhafazakârlarının başında Fukuyama gelmektedir. Fukuyama’ya göre, dünyanın yeni düzeni, “liberal demokrasi” ve “pazar ekonomisi”nin ortak prensipleri üzerinde kurulmuştur. Yeni dünya düzeni, kapitalizmin yeniden yapılanmasını ifade etmektedir. Yeni dünya düzeninde üçüncü güç odağını ise Japonya oluşturmaktadır. Son derece istikrarlı ekonomik bir güç olan Japonya, ortalama yaşam süresi, halkın eğitim seviyesi ve alım gücü gibi faktörler açısından birinci sırayı zorlayan bir ülkedir. Doğru cevap B'dir.

Asya’nın Dört Kaplanı” olarak tanımlanan Güney Kore, Tayvan, Hong Kong ve Singapur son yıllarda dünya ekonomi sisteminde güç kazanmış- tır. Endonezya, Malezya, Tayland ve Filipinler ise “Güneydoğu Asya’nın Yavru Kaplanları” olarak bilinen ve ekonomik açıdan güçlenen ülkelerdir. Doğru cevap D'dir.

Küreselleşmenin “ekonomik” ve “siyasal” boyutları kadar “kültürel” boyutu da önem kazanmaktadır. Kültürel boyutta, yeni ekonomik ve siyasal dinamiklerin bireyler tarafından onaylanması söz konusudur. Küreselleşmede kültürel benzeşme ve farklılaşma eşzamanlı gerçekleş- mektedir. Küresel çapta yayılan ürünler, standartlaşma ve tektipleşmeye neden olmaktadır. Böylece, sanayileşmiş, hatta sanayi ötesi dönemi yaşayan Batı, yaşam tarzları üzerinden farklı ülkelerin kültürlerini kendisine benzeterek tektipleştirir. George Ritzer, küreselleşmeyi “McDonalds”laştırma olarak tanımlar. McDonalds’laştırma, farklı ülkelerde yaşayan bireylerin değerlerinin, toplumsal pratiklerinin, yaşam tarzlarının ve tüketim alışkanlıklarının benzeşmesini anlatır. Bu bağlamda, kültürel üretim, yerel ve küresel düzeyde farklılaşan grupları “haz-çıkar-tüketim” çerçevesinde küresel işleyişe bağımlı kılar. Doğru cevap A'dır.

“Çoğulcu sivil toplum” ve “asgari devletçi sivil toplum” yeni sağ ideoloji tarafından öne sürülmüştür. “Katılımcı sivil toplum” ise yeni sol ideoloji tarafından geliştirilmiştir. “Çoğulcu sivil toplum yaklaşımı”, Amerikan toplum yaşamının ve düşünce sisteminin ürünüdür. Sivil toplum, “çıkar ve baskı grupları”nın aktif varlığına dayanır. Ayrıca, devletten ayrı bir toplumsal alana işaret eder. “Asgari devletçi sivil toplum yaklaşımı” ise çoğulcu demokrasi yaklaşımının gücünü kaybetmesiyle ortaya çıkmıştır. Özellikle 1970’lerde Batı’lı ülkelerde ekonomi gerilemiştir. “Sosyal refah devleti”ne ciddi eleştiriler yöneltilmiştir. Bu ise “asgari devletçi sivil toplum yaklaşımı”nın şekillenmesinde belirleyici olmuştur. Bu yaklaşımın temelinde, toplumsal yaşamın düzenine müdahalede bulunan “devlet”in hareket alanının sınırlandırılması yatmaktadır. “Katılımcı sivil toplum yaklaşımı”, “katılımcı demokrasi” düşüncesinden doğmuştur. Ayrıca, devlet ile sivil toplumun biraradalığına dayanmaktadır. Devletin toplum üzerindeki egemenliğine karşı çıkmak yerine, bu ilişkiyi demokratikleştirmeye çalışmaktadır. Eşdeyişle halkın siyasal etkinliklere daha çok katılmasını önermektedir. Doğru cevap E'dir.

Evrensel anlamda, “yurttaşlık hakları” üçe ayrılmaktadır:

1. Sivil haklar: Düşünce ve inanç, ifade, örgütlenme, toplantı, gösteri, mülk edinme hakkı gibi bireysel özgürlükleri vurgulamaktadır. Hukuk sistemi ve mahkemeler, bu hakları savunan ve koruyan kurumlardır.

2. Siyasal haklar: Siyasal iktidarın kullanımına katılma hakkını içermektedir. Parlamento ve yerel yönetim meclisleri, yurttaşlığın siyasal boyutunu temsil eden kurumlardır.

3. Sosyal haklar: Ekonomik refah ve güven hakkından, toplumda geçerli standartlara göre yaşama hakkına kadar geniş bir haklar yelpazesini kapsamaktadır. Eğitim, sağlık ve sosyal hizmet kurumları, bu hakların sağlanmasına yönelik çalışan kurumlardır.

Doğru cevap C'dir.

Osmanlı’da “Tanzimat Fermanı”yla, kişisel hak ve özgürlükleri tanıyan hukuk devleti gündeme gelmiştir. Tanzimat Fermanı, yurttaşlık hakları- nın geliştirilmesi yönündeki ilk çabayı oluşturmaktadır. Bu ferman, Türkiye’de klasik hukuk devletini oluşturma çabalarının öncüsüdür. Ali Gevgilili’ye göre, “Tanzimat Fermanı” üç temel düzenlemede bulunmuştur: • Kişisel hak ve özgürlükler, güvence altına alınmaktadır. • Mülkiyetin dokunulmazlığı tanınarak, Osmanlı ekonomik sisteminde kişisel birikime güven anlayışı gerçekleştirilmektedir. • Yasalar önünde eşitlik, Osmanlı sosyo-ekonomik düzeninde bütün uyruklar için tanınmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Hem ekonomi hem de kültürel alanda “liberalizm” 1980 sonrasında en çok tartışılan konulardan biri olmuştur. Osmanlı’nın son dönemi ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında liberal düşünce egemen olmuştur. Ancak, Cumhuriyet döneminde merkeziyetçi eğilimin baskın gelmesiyle liberal düşünce gündemden düşmüştür. 1980 sonrasında ise bu akım yeniden canlanmıştır. 1980’li yılların Türkiye’sinde, devletin “geleneksel paternal imajı” aşınmaya ve sorgulanmaya başlamıştır. Devlet, “kutsal” yüzünü kaybetmiştir. Bunun yerine, “farklılık”lara göz yuman bir devlet anlayışı benimsenmiştir. 1980 sonrasında, devletin resmî ideolojisi olan “Kemalizm”de bir yumuşama oluşmuştur. Çaha’ya göre, 1980 öncesi, kapalı ve katı bir dogma haline dönüşen Kemalizm’in altı ilkesinden “devletçilik” neredeyse tümüyle terk edilmiştir. 1980 sonrası Türkiye’sinde ağırlıkla gündeme taşınan iki kavram, “sivil toplum” ve “liberalizm”dir. Kamu iktisadi teşekkülerinin özelleştirilmesi, yetki devri, belediyelere fon aktarımı, pazar ekonomisinin ön plana çıkarılması gibi konular sivil toplum cephesine büyük kazanımlar getirmiştir. Doğru cevap D'dir.

Azınlıkta kalan toplumsal kesimlerin hak arayışlarının gelişip yaygınlaşmasında, “toplumsal uyum ve denge” üçgenindeki ögelerden her birinin ayrı bir işlevsel katkısı bulunmaktadır. Bu üçgenin ögelerini, “devlet”, “sivil toplum” ve “demokrasi” oluşturur. “Medya” ise bu eşkenar üçgenin ağırlık merkezinde yer alır. Medya ve demokrasi arasında kurulacak bir ilişkide medya “dördüncü güç” olarak nitelendirilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Toplumsalın eşdeyişle yurttaşlık haklarının olgunlaşmasından yana bir yayıncılık anlayışı sorgulanmış ve tartışmaya açılmıştır. Bu anlamda, “kamu hizmeti yayıncığı”nın önemi ortaya çıkmaktadır. “Kamu hizmeti yayıncılığı”, toplumsalın içerisinde yer alan ve “ötekileştirilen” toplumsal kesimlerin seslerini duyurmasına olanak sağlayan bir yayıncılık anlayışıdır. Bu yayıncılık türü, küreselleşme sürecinin anlamını algılamakta ve yeniden yorumlamaktadır. Ayrıca, yayıncılık anlayışını sadece sınıf siyaseti üzerinden değil farklı kimliklerin özgürleşimci siyasetlerini de dikkate alarak gerçekleştirmektedir. Doğru cevap A'dır.