MEDYA İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 7

Önemli hikayelerin görsel medyada haber olarak yer alması için hazırlanan kısa rapor ve röportaj tarzındaki görsel bültenlere “video haber bülteni” adı verilir.

Betimleyici etik, hangi toplumda hangi davranış biçimlerinin ahlaki olduğu ya da olmadığını inceleyerek bir anlamda o toplumların etik anlamda fotoğrafı çeker.

Deontolojik teoriler bir veya birçok ölçütten söz eder. Ahlaki bir eylemin doğru ya da yanlışlığının, eylemin sonuçlarından bağımsız olarak, ahlaki ödev ya da kuralların yerine getirilip getirilmediğine bakar. Ahlakın temeline ödev kavramın yerleştirmektedir.

Medya etiği alanında iki temel yaklaşım kendisini göstermektedir. Bunlardan ilki Kant’ın Görevci Etik Anlayışı ikincisi ise Mill’in Yararcı Etik Anlayışı. Mill’in anlayışına göre, ahlaki özellik yapılan eylemin sonucuna göre belirlenmektedir. Örneğin gizli kamera kullanılarak oluşturulan bir haber kamuoyunun yararına hizmet ediyorsa, bu kullanım ahlaki bir özellik taşımaktadır.

Verilen alanların tümü, Pavlik'in günümüzde modern gazeteciliğin değiştiğini ileri sürdüğü beş alan arasındadır.

Doğruluk ve dürüstlük ilkesi öncelikle haberi olduğu gibi tüm yalınlığı ile aktarmaktadır. Haberi başka kaynaklardan doğrulamak, eğer varsa haberde yapılan alıntıları doğruluk ilkesine zarar vermeyecek şekilde sunmak çok önemlidir.

"Kişilerin özel yaşamı hiçbir koşulda yayın konusu olamaz" ifadesi yanlıştır. Doğru ifade  "Kişilerin özel yaşamı, kamu çıkarlarının gerektirdiği durumlar dışında, yayın konusu olamaz" şeklindedir.

İç ilişkiler, Müşteri ilişkileri ve Medya ilişkileri halkla ilişkiler etiğini sağlayabilmek için geleneksel halkla ilişkiler uygulamalarında sosyal sorumluluğun etik ile bağlantısını kuracak ilişkilerdir. Rakiplerle ilişkiler bunlar arasında değildir.

Hatırlatma fonksiyonunu üstlenen bir reklamda, alışkanlığı olan ürünlerin satın alımlarını tetiklemektedir. Hatırlatıcı reklamlar çoğunlukla tüketim malları kategorisinde ve özellikle ürün yasam eğrisinin olgunluk ve sona erme dönemlerini yasayan ürünler için kullanılmaktadır.

Reklamların, tüketici duygularını güçlendirerek tüketici tercihini oluşturmaları, reklamın ikna etme fonksiyonudur ve tartışılan etik konular arasında yer almaz.

Kamunun bilgilenme, bilgiye ulaşma, haberleşme, düşünceyi yayma ve açıkama, haber alma isteklerinin karşılanması kamu yararı konusunu oluşturur.

Etik olgusu zaman zaman ahlak olgusu ile karıştırılmaktadır. Etik, ahlakın felsefi düzlemde incelenmesidir. Ahlak olgusunun olmadığı bir durum etik açıdan sorgulanamaz.
Etik; iyi-kötü, doğru-yanlış gibi yargılar oluşturmamıza olanak veren felsefenin bir dalıdır.
Etiğin amacı ideal insan tipini (eğer bu mümkünse) oluşturmaktır

Self, kamuoyunun medyaya neden güvenmediği ile ilgili dört nedenin bulunduğunu söylemektedir.

(1) Gazetecilerin duyarsız, kaba ve kötü davranışları,

(2) doğru olmayan, kusurlu ve zayıf meslek edimleri,

(3) haberlerin oluşturulmasında kullanılanılan değer yargıları konusundaki anlaşmazlıklar ve

(4) gazeteciliğin okuyucuların yaşamları üzerindeki işlevleri hakkındaki fikir ayrılıkları.

Normatif etik: ahlaki açıdan hangi eylemlerin doğru olduğunu araştırır. Hangi davranış biçimlerinin iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olduğu ve belirli durumlarda insanların
ne yapıp ne yapmamaları gerektiğine ilişkin karar verir. Normatif etik bir davranıış ancak ve ancak azami sayıda insanı azami derecede mutlu ettiğinde ahlaki açıdan doğrudur
dediğinde ortaya somut bir olgu çıkararır, bu olgu, bir insanın azami sayıda insanı azami derecede mutlu etmek için şu anda yaptığından başka bir şey yapamayacağı anlamına
gelmektedir.

Aksiyolojik Etik: teleolojik etiğe çok yakın olmakla birlikte, eylemin sonucunun iyi ya da kötü olmasından çok eylemin içinde barındırdığı değerden dolayı doğru olduğunu ileri
sürer. Değer etiği scheler tarafından ortaya atılmış ve Hartman tarafından sistematik bir hale getirilmiştir. Scheler için değerler son derece önemlidir; insanı hayvandan ayıran bir
özelliktir ve bu sayede insan tinsel bir yaşam oluşturabilmiştir

Kant’a göre etik kavramı da a priori temeller dayandırılmalıdır, etiğin içinde herkes için geçerliliğe sahip bir yasa bulunursa, etik de evrensel bir özellik kazanır.

Doğruluk ve dürüstlük ilkesi öncelikle haberi olduğu gibi tüm yalınlığı ile aktarmaktadır. Haberi başka kaynaklardan doğrulamak, eğer varsa haberde yapılan alıntıları doğruluk ilkesine zarar vermeyecek şekilde sunmak çok önemlidir.

Doğru, sağlıklı haberlerin yapılabilmesi için gazetecilerin uymakla yükümlü oldukları maddeler aşağıdaki gibidir (http://www.basinkonseyi.org.tr/basin-meslek-ilkeleri):
1. Yayınlarda hiç kimse; ırkı, cinsiyeti, yaşı, sağlığı, brdrnsrl özrü, sosyal düzeyi, dini inançları nedeniyle kınanamaz, aşığılanamaz.
2. Düşünce, vicdan ve ifade özgürlüğünü sınırlayıcı; genel ahlak anlayışını, din duygularını, aile kurumunun temel dayanakların sarsıcı ya da inciltici yayın yapamaz.
3. Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez.
4. Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez.
5. Kişilerin özel yaşamı, kamu çıkarlarının gerektirdiği durumlar dışında, yayın konusu olamaz.
6. Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olmaksızın yayınlanamaz.
7. Saklı kalması kaydıyla verilen bilgiler, kamu yararı ciddi bir biçimde gerektirmedikçe yayınlanamaz.
8. Bir basın organının dağıtım süreci tamamlanmadan o basın organının özel çabalarla gerçekleştirdiği ürün, bir başka basın organı tarafından kendi ürünüymüş gibi kamuoyuna sunulamaz. Ajanslardan alınan özel ürünlerin kaynağının belirtilmesine özen gösterilir.

9. Suçlu olduğu yargı kararıyla belirlenmedikçe hiç kimse “suçlu” ilan edilemez.
10. Yasaların suç saydığı eylemler, gerçek olduğuna inandırıcı makul nedenler bulunmadıkça kimseye atfedilemez.
11. Gazeteci, kaynaklarının gizliliğini korur. Kaynağın kamuoyunu kişisel, siyasal ekonomik vb. nedenlerle yanıltmayı amaçladığı haller bunun dışındadır.
12. Gazeteci görevini, taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlarla yapmaktan sakınır.
13. Şiddet ve zorbalığı özendirici, insani değerleri incitici yayın yapmaktan kaçınılır.
14. İlan ve reklam niteliğindeki yayınların bu nitelikleri, tereddüde yer bırakmayacak şekilde belirtilir.
15. Yayın tarihi için konan zaman kaydına saygı gösterilir.
16. Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı duyarlar.

Hangi yöntemi seçeceğimize yönelik verdiğimiz karar aynı zamanda tüm sorularımızın da cevabını içerecektir. Bu nedenlerle medya çalışanlarının işlerini yaparken bu süreci kontrol etmeleri etik yayıncılık açısından son derece önemlidir.

Halkla ilişkiler etiğini oluşturmak için unutulmaması gereken şudur: Yürütülen halkla ilişkiler faaliyeti değer odaklı olmalıdır. Stratejik yönetimin etiği ve sorumlulukları değerde buluşmalıdır. Bu değer topluma yansımalıdır.