MEDYA HUKUKU - Deneme Sınavı - 14

Kitle iletişim yayınları yoluyla kişilik haklarına yapılan saldırılarda Anayasa tarafından teminat altına alınmış olan basın hürriyeti ile yine Anayasa tarafından teminat altına alınmış kişilik hakları çatışmaktadır. Demokratik toplumlarda basın hürriyetinin amacı kamuyu ilgilendiren konularda doğru ve gerçeğe uygun haber vermeyi sağlamaktır. Bu nedenle bu yayınların düzenlenmesi ve kamu yararı gerekçesiyle bireysel haklara zarar vermemesi temel öncelik olmak zorundadır.

Yayınların hukuk sınırları içerisinde gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespiti için bazı kıstaslar kullanılmaktadır. Bu kıstaslar kamu yararı, gerçeklik, ölçülülük ve güncellik olarak karşımıza çıkmaktadır.

Eleştiride bulunma hakkının sınırlarının belirlenmesinde ölçülülük ilkesi ön plana çıkmaktadır. Hangi yayının eleştiri sınırları içerisinde bulunduğu, hangi yayınların düşünce açıklaması olduğu hangi yayınların bu kapsamda korunamayacağı belirlenirken yayınların ölçülü bir şekilde yapılıp yapılmadığı değerlendirilmesi yapılmaktadır.

Canlı varlıkların maddi yaşantılarının yanında bir de manevi yaşantıları vardır. Kişinin manevi değer ve varlıkları, unsurları ve buna ilişkin değerleri onun manevi kişiliğini oluşturur. Bunlar daha çok kişinin toplumsal ilişkilerinde doğan ve kişiye kişi olması sebebiyle tanınıp korunan dini ve vicdani inançları, şeref ve haysiyeti, toplum içindeki saygınlığı, gizlilik ve sır çevresi, özgürlükleri, isim ve resim üzerindeki değerleridir.

Kişinin aile hayatı, düşünceleri, inançları, cinsel hayatı, anıları, duygusal değerleri kişinin gizli hayat alanını oluşturur.

Resmin asıl amacının kişinin kendisini değil, bulunduğu ortamı yansıtmak olduğu durumlarda, örneğin tarihi bir yapının resminin çekilmesinde kişi bu resmin esaslı unsuru olmayıp resmin bir ayrıntısı olmuşsa bu durumda artık kişilik hakkına saldırıdan söz edilemez. Amacını aşmayan, haber nitelikli ve toplumu aydınlatma amacı güden resimlerde de durum aynıdır.

Düzeltme ve cevap hakkı, haberleşme hürriyetinin kötüye kullanılmasını önlemek, kamusal nitelikteki haberleşme görevinin amacına uygun biçimde yerine getirilmesini sağlamak, kitle iletişim araçları tarafından kişilik hakkına yapılan tecavüzleri gecikmeksizin bertaraf edebilmek için tanınmış korunma yollarından birisidir. Bu hak, kişilik hakkı saldırıya maruz kalan kişi için bir yetkiyi, saldırıda bulunan açısından bir yükümlülüğü ifade eder. Buna göre hakkı saldırıya uğrayan kişi, saldırı niteliğindeki yayına cevap vermek ve yayındaki yanlış konuları düzeltme hakkına sahipken, yayını yapan basın kuruluşu ise verilen düzeltme ve cevap metnini yayınlamakla yükümlüdür.

Saldırının durdurulması davasının şartları şunlardır:

1. Kişilik haklarına saldırı

2. Saldırının hukuka aykırı olması

3. Saldırının devam ediyor olması

Kişilik haklarına yapılan saldırı sonucunda kişi şiddetli ızdırap, üzüntü ya da utanç duymuş olabilir. Böyle durumlarda ruhsal çöküntüye, elem ve ızdıraba ya da utanca uğrayan kişiye manevi tatmin sağlamak amacıyla tazminat isteme hakkı tanınmıştır.

TRT Kanunu bakımından hukuki sorumluluk esası açısından belirli bir süre öngörülmüştür. Buna göre yayın nedeniyle haksız fiillerden dolayı yayının yapıldığı tarihten başlayarak altmış gün içinde açılmayan davalar dinlenmez.

Halkın gereksinimleriyle veya ulusal birliğin, devletin gereksinimleriyle ilgili olan ve bunları karşılayan, topluma ulusa, devlete yararlar sağlayan kamu yarardır.

Gerçekçilik yayının ve bir olaya dayanan eleştiride olayın gerçeğe uygun olmasını ifade etmektedir.

Kamuoyunun ilgisinin kaybolmuş olduğu bir konuda yayın yapılması güncellik koşulunun ortadan kalkmış olmasına rağmen yayın yapılması olarak değerlendirilir.

Hangi yayının eleştiri sınırları içerisinde bulunduğu, hangi yayınların düşünce açıklaması olduğu hangi yayınların bu kapsamda korunamayacağı belirlenirken yayınların ölçülü bir şekilde yapılıp yapılmadığı değerlendirmesi yapılmaktadır.

Kişilik gerçek kişilerin doğumlarından ölümlerine kadar ayrılmaz bir şekilde sahip oldukları hukuken korunan değerlerin bütünü olarak tanımlanabilir.

Kişinin bedenini oluşturan herhangi bir parça veya organa yapılacak bir müdahalenin onun kişilik hakkına saldırı niteliği taşıması, vücut bütünlüğü ile ilgilidir.

Düzeltme ve cevap hakkı haberleşme hürriyetinin kötüye kullanılmasını önlemek, kamusal nitelikteki haberleşme görevinin amacına uygun biçimde yerine getirilmesini sağlamak, kitle iletişim araçları tarafından kişilik hakkına yapılan tecavüzleri gecikmeksizin bertaraf edebilmek için tanınmış korunma yollarından birisidir

Önleme davası henüz gerçekleşmemiş olmakla birlikte kişilik hakkına yönelik bir saldırı ihtimalinin kuvvetle muhtemel olduğu hallerde saldırıya engel olmak için açılmaktadır.

Vekaletsiz iş görme bir kimsenin yasal veya sözleşmesel hiçbir yetkisi bulunmadığı halde, diğer bir kişinin işlerine, ya o kişinin ya da kendisinin yararı için karışmasıdır.

Müteselsil sorumluluk birden çok kimsenin bir zararın karşılanmasında zincirleme olarak sorumlu olmasıdır.