MEDYA HUKUKU - Deneme Sınavı - 12

Anayasa’da “Kişinin Hak ve Ödevleri” başlığı altında düzenlenen “basın özgürlüğü”, böylece anayasal bir güvenceye sahip olmuştur. Bu hüküm gereğince basın hukuku, Anayasa hukuku ile ilişkili görülmektedir. Ayrıca düzeltme ve cevap hakkı, süreli ve süresiz yayın hakkı ve basın araçlarını korunması hükümleri
çerçevesinde de Anayasa’ya başvurmak gerekmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ülkemizde radyo (ve televizyon) yayıncılığına ilişkin ilk anayasal düzenleme 1961 Anayasası'nın 121. maddesidir. Doğru cevap C'dir.

8 Temmuz 1993 tarihinde Anayasa'nın 133. maddesini değiştiren 3913 sayılı Kanun
kabul edilmiştir. Bu değişiklikle birlikte elektronik yayıncılıkta devlet tekeli kaldırılmıştır. Doğru cevap C'dir.

3984 sayılı “Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun” 13.4.1994
tarihinde kabul edilmiştir. İlgili düzenleme ile RTÜK kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.

6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun, radyo ve televizyon yayıncılığı bakımından temel düzenleme niteliğindedir. Verilen diğer hususlar ise doğrudur. Doğru cevap B'dir.

İfade özgürlüğünün temelinde; düşünceyi ifade etme hakkı kadar, kamuoyunun bilgi edinme hakkı yatar. İfade özgürlüğü konusunda yalnızca düşünceyi ele almamak gerekir çünkü insan beyninin düşünce üretmesi için öncelikle düşünceyi üretmek amacıyla gerekli ham maddeyi, yani bilgiyi edinmesi gerekir. Bilginin anası ise gözlemdir. Gözlemleri bir araya getirerek insan beyni bilgi üretebilir.

Düşünceyi üreten şey, değerlendirilmiş olan bilgiden başka bir şey değildir. İfade
edilebilecek bir düşünceye sahip olabilmek için öncelikle bilgi sahibi olma zorunluluğu vardır. Özgürlüğün ilk koşulu işte bu noktada, gerçeklere ulaşma hakkının
bireylere tanınmasıdır. Ancak gerçeğe ulaşan insan o gerçek ile ilgili bir düşünce
ya da kanaat oluşturabilir.

6112 sayılı Kanun'a göre; yayın lisansı, münhasıran radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmeti sunmak amacıyla Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş anonim şirketlere verilir. Doğru cevap C'dir.

RTÜK, Türkiye Büyük Millet Meclisince seçilen dokuz üyeden oluşur. Doğru cevap B'dir.

23 Mayıs 2007 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan 5651 Sayılı İnternet Ortamında
Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla
Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, Türkiye’de Internet ortamındaki yayınlar
açısından düzenleme getiren bir kanundur.

Bu kanunun amacı; içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile Internet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir. 

Yer Sağlayıcı: Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişilerdir.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri icra eden veya yorumlayan icracı sanatçıların, seslerin ilk tespitini yapan fonogram yapımcıları ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren yapımcıların ve radyo televizyon kuruluşlarının ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma hâlinde yaptırımları tespit etmektir.

Kitle iletişim araçlarının her birinin kendine özgü yapısı ve özelliklerinin bulunması kitle iletişimine ilişkin hukuksal sorunların diğer hukuk dalları ile ilişkili olması medya hukukunun bütün olarak aynı kanunda düzenlenememesine yol açmıştır.

Dolayısıyla basın hukuku, diğer özel hukuk dalları ile ilişki içerisinde bulunmaktadır. Ayrıca basın suçu ve basın yoluyla işlenen suçlardan dolayı cezai sorumluluk ve yargılama usulü ise ceza hukuku ve ceza muhakemesi hukukunun kavram ve kurumları ile ilişkilidir. Dolayısıyla karma hukuk dalı içerisinde yer alan basın hukuku, birçok özel hukuk ve kamu hukuku dalı ile ilişki içerisindedir.

İfade özgürlüğünün sınırlandırılmasının söz konusu olabilmesi için aşağıdaki şartların gerçekleşmiş olması aranacaktır:
• Sınırlandırma ancak kanunla olabilir.
• Sınırlandırma Anayasa’nın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır.
• Sınırlandırma demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olmalıdır.
• Sınırlandırmada ölçülü olunmalıdır.

"A" bu şartlar dışındadır.

4 Kasım 1950 tarihinde Roma’da imzalanan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
3 Eylül 1953 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Sözleşme; 18 Mayıs 1954 tarihinde Türkiye tarafından onaylanmıştır. Böylece
Anayasa’nın 90. Maddesi’ne göre usulüne göre yürürlüğe konulmuş olan Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi kanun hükmündedir ve iç hukuk mevzuatımızın bir
parçasıdır.

1950 yılında yürürlüğe giren 5680 Sayılı Basın Kanunu 54 yıl uygulanmasının
ardından sık sık yapılan ek ve değişikliklere karşın günün gereksinimlerine yanıt
vermemesi nedeniyle yerini 26 Haziran 2004 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 5187 Sayılı Basın Kanunu’na bırakmıştır.

Şu an yürürlükte olan Basın Kanunu eskisine oranla daha demokratik hükümler içermektedir. Kanun’un amacı, basın özgürlüğünü ve bu özgürlüğün kullanımını düzenlemektir. Basın Kanunu basılmış eserlerin basımı ve yayımını kapsamaktadır. İletişim
Hukuku’nun kaynağı olarak Basın Kanunu’nda süreli yayın faaliyetinin düzenlenmesi, düzeltme ve cevap hakkı, hukuki ve cezai sorumluluk ve basın davalarının
usul esaslarına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.

Toplu kullanım sağlayıcılar: Kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayan gerçek veya tüzel kişilerdir.

İletişimin kitlelere ulaşan boyutu ile kullanım biçimine kitle iletişimi adı verilmektedir.

Medya Hukukunun, Ceza Hukuku, Ceza Muhakemesi Hukuku, Anayasa
Hukuku, İdare Hukuku, Medeni Hukuk, Borçlar Hukuku, Ticaret Hukuku, Fikri Mülkiyet Hukuku, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku ve Vergi Hukuku gibi hukuk dalları ile ilişkisi vardır. Bu hukuk dalları da kendi açılarından kitle iletişiminde
uygulama alanı bulabilmektedirler

Basın özgürlüğü ve bunun kullanımını düzenleyen ve kitle iletişim araçları
içerisinde yer alan gazete dergi gibi basılmış eserlerin basımı ve yayımı ile ilgili
kavram, kurum ve faaliyetleri inceleyen hukuk dalına ise “basın hukuku” adı
verilmektedir.

Anayasa’da “Kişinin Hak ve Ödevleri” başlığı altında düzenlenen “basın özgürlüğü”, böylece anayasal bir güvenceye sahip olmuştur. Bu hüküm gereğince
basın hukuku, Anayasa hukuku ile ilişkili görülmektedir.