İspat Hukuku, Hüküm ve Davaya Son Veren Taraf Usûl İşlemleri

Hukuki anlamda ispat, bir vakıanın doğruluğu konusunda davaya bakan hâkimi ikna etmeye yönelik bir faaliyettir.

İspatın konusunu maddi vakıalar oluşturur, hukuk kurallarının ispatı gerekmez.

İspat yükü, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.

Bir vakıanın ispatsız kalmasının sonucu, o vakıanın yok kabul edilmesidir.

Karine bilinen bir olaydan bilinmeyen başka bir olayın veya hukuksal durumun
varlığı ya da yokluğu hakkında sonuç çıkarılmasıdır.

Emare, tecrübe kuralları aracılığıyla, uyuşmazlığa uygulanacak hukuk normunun
koşul olayı hakkında sonuç çıkarılabilen diğer olaylardır.

Bir delilin kesin delil olabilmesi için, kanun tarafından bu özelliğin belirtilmesi gerekir.

Delil sözleşmesinin geçerliliği için adi yazılı şekilde yapılması yeterlidir.

Delil başlangıcı, iddia konusu hukuki işlemin tamamen ispatına yeterli olmamakla birlikte, söz konusu hukuki işlemi muhtemel gösteren ve kendisine karşı ileri sürülen kimse veya temsilcisi tarafından verilmiş veya gönderilmiş belgedir.

Resmî bir senetteki sahtelik iddiası, ancak ilgili evraka resmiyet kazandıran kişiyi de taraf göstererek açacağı ayrı bir davada incelenip karara bağlanabilir.

Altlama faaliyeti, tarafların iddia ve savunma olarak ileri sürdükleri taleplerinin,
uygulanması gereken soyut hukuk kuralları karşısında karşılanabilir olup olmadığının değerlendirilmesidir.

Uyuşmazlığın esası hakkında verilen karar hükümdür.

Şekli anlamda kesin hüküm, ilk derece mahkemesinin nihaî kararına karşı gidilebilecek bir kanun yolunun bulunmaması veya kalmaması halinde oluşur.

Maddi anlamda kesin hüküm, her iki davanın taraflarının, dava sebeplerinin ve ilk davanın hüküm fıkrası ile ikinci davaya ait talep sonucunun aynı olması hâlinde oluşur.

Kesin hükmün, ilişkin olduğu davanın yeniden ilk derece mahkemesi önüne getirilmesine engel olması özelliğine “kesin hükmün olumsuz etkisi” denir.

Feragat, dava açıldığı andan hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabilir.

Davayı kabul, feragatten farklı olarak ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri davalarda hüküm doğurur.

Davayı kabul kesin hüküm gibi hukuki sonuç doğurur ve İcra ve İflas Kanunu’nun 38’inci maddesi uyarınca ilâmlar gibi icra olunur.

Sulh, görülmekte olan bir davada, tarafların, aralarındaki uyuşmazlığı kısmen veya tamamen sona erdirmek amacıyla, mahkeme huzurunda yapmış oldukları bir sözleşmedir.

Sulhun şekli konusunda Kanun, bunun sadece mahkeme huzurunda yapılmasını öngörmüştür (HMK m. 313/1, c.1).